برای دوری از طمع در بورس

چارلز پانزی خالق طرح پانزی

اسرار معامله در بورس

دنیای اقتصاد : یک معامله‌گر موفق در بورس، باید یاد بگیرد که چگونه با دوره‌های زیان‌ده خود برخورد کند. اگر یک معامله‌گر موفق هستید، ممکن است نیمی ‌از معاملات خود را معاملات زیان‌ده ببینید و اگر یک معامله‌گر ناموفقید، امکان دارد با همین نسبت معاملات زیان‌ده داشته باشید.

تفاوت بین یک معامله‌گر موفق و ناموفق این است که حتی اگر هر دو به یک نسبت در معاملات خود متحمل زیان شده‌اند، معامله‌گر موفق همچنان با انرژی مثبت از نظر مالی و روانی در بازار باقی می‌ماند. این مقاله، مثبت اندیشی را به دو دسته تقسیم کرده است:
الف) مالی: هر شخصی در معامله ممکن است ضرر کند، به هر حال اگر در یک بازه طولانی پیوسته متحمل ضرر می‌شوید، می‌توان نتیجه گرفت که به طور قطع برخی موارد را به اشتباه انجام می‌دهید. بزرگترین خطا‌هایی که تا به حال من و دیگر معامله‌گران مرتکب شده‌ایم، شامل موارد زیر است:
1 – فقدان یک حد زیان (Stop-loss) تعریف شده و مشخص: به مراتب گفته‌ام که «یک فرد می‌تواند با پرتاب دارت به سمت یک سری
سهام و انتخاب تصادفی آنها، سودآوری کسب کند، اگر حد سود (Stop-profit) و حد زیان (Stop-loss) مناسب داشته باشد- اختیار معامله (Option) می‌تواند این توانایی را تا حد بسیار زیادی افزایش دهد. »
2 – مبارزه با یک روند (Trend): یک ضرب‌المثل قدیمی‌ هست که می‌گوید: «روند دوست شماست. » اکثریت مردم طبق تئوری گله‌ای، همیشه دنباله‌روی یکدیگرند، مردم همیشه به صورت جمعی به یک جهت حرکت می‌کنند، زیرا دوست دارند که ‌اندیشه‌ها و عقایدشان توسط دیگران تایید شود. مثلا اگر یک نفر بگوید که سهام شرکت الف را دوست دارد، هیچ تناقضی با این که شما نیز بگویید این سهام را دوست دارید، وجود ندارد. وقتی جریان پیوسته‌ای از پول، یک روند را در یک موجودی ایجاد کرده است، یکی از آسان‌ترین راه‌های کسب سود، همراه شدن با روند است. اما فراموش نکنید که ریسک آن را پوشش (Hedge) دهید تا وقتی که فرش از زیر پای شما کشیده می‌شود، شما جایی برای نگهداشتن خود در آن مهلکه داشته باشید و از رنج و یاسی که سایرین را در بر خواهد گرفت، مصون باشید.
3 – حرص و طمع: انجام معاملات برای کسب سود کلان یک‌شبه و بدون برنامه هیچ مفهومی جز قمار ندارد. اگر برنامه خوب از پیش تعریف شده نداشته باشید به مثابه این است که قمار می‌کنید. چگونه برنامه درست را تشخیص دهیم؟ آنچه را که قصد انجامش را دارید، به طور واقعی یا در ذهن، به همسر، بهترین دوست یا بدترین دشمن خود بگویید. اگر آنها منطق درستی در گفته‌های شما نمی‌بینند، شما در حال قمار هستید و نمی‌توانید به صورت استراتژیک فکر کنید و تصمیم بگیرید.
4 – تقبل ریسک بیش از حد تحمل: بزرگ‌ترین و محتمل‌ترین خطای افراد، پذیرش ریسک بالاتر از حد تحمل خود است. بسیاری از افراد در معاملات فقط به فکر پولی هستند که در آن معامله قرار است به دست آورند، بدون اینکه به این مساله توجه کنند که اگر آنها در این معامله شکست بخورند، چه اتفاقی خواهد افتاد. وقتی که آن اتفاق غیر قابل اجتناب می‌افتد، درد و رنجی سخت آنها را فرا گرفته و وادارشان می‌کند تا به طور جدی به خروج از بهترین تجارت دنیا فکر ‌کنند. شکست همیشه اتفاق می‌افتد، کلید موفقیت یافتن یک استراتژی مناسب با روحیات خود است. به علاوه اعمال استراتژی‌های مدیریت پول (Money Management) در هر معامله یک مساله حیاتی است.
5 – معامله با استراتژی غلط: این موضوع هم شبیه بند چهارم است. بند چهارم بیشتر روی ریسک‌های بالا در رابطه با حجم قرارداد در هر استراتژی معامله بحث می‌کند. معامله با استراتژی غلط شاید بزرگترین مساله‌ای است که گریبان‌گیر بسیاری از افراد است.
اگر فکر می‌کنید که بعد از شکست و زیان نمی‌توانید سرزنده و خوشحال در بازار باقی بمانید، شاید بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید جست‌وجوی استراتژی‌های با ریسک پایین و نوسانات کم است. استراتژی‌های یقه‌ای (Collar)، پروانه‌ای (Butterfly)، و تقویمی‌ (Calendar)، استراتژی‌هایی با ریسک کم و با سود خوب هستند.
ب) روانی: همچنان مثبت باقی بمانید. انسان، انسان است! با تمام روحیات انسانی. یکی از دوستانم می‌تواند بدون هیچ مشکلی در هر ماه ده‌میلیون تومان در معاملات به دست آورد؛ ولی زمانی که یک‌میلیون تومان در ماه ضرر ببیند، چنان ناله و زاری می‌کند که انگار نزدیکان خود را از دست داده است. ولی دوست دیگرم، شخصی است که هیچ کس مانند او نمی‌شناسم که بهتر از این با زیان برخورد کند. تا به حال کسی با چنین ویژگی‌هایی ندیده‌ام، زیرا وقتی او متحمل زیان می‌شود، روز بعد سر موقع در محل کارش حاضر می‌شود و معتقد است که در معامله بعدی، برنده واقعی است. این دو معامله‌گر، تفاوت‌های بسیاری دارند، آنها در یک بازار مشابه فعالیت می‌کنند و سود و زیان مشابه نصیبشان می‌شود ولی دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به اتفاقات دارند. کلید موفقیت این است که بدانید چه روحیاتی دارید (با خود رو راست باشید) و مطابق آن معامله کنید. طرز برخورد مایه شرمندگی نیست، نباید وانمود کنیم که خصوصیاتی داریم که اصلا در ما وجود ندارند و این کلید موفقیت در معامله است. دوستانم می‌دانند که من آدم حساسی هستم، ولی این مهم نیست زیرا شخصیت من این‌گونه است و من نمی‌خواهم طوری رفتار کنم، که نیستم.
با این حال حتی اگر شما محدودیت‌های خود را بشناسید و در حوزه آن در بازار بمانید، هنوز این امکان وجود دارد تا زمانی با بیشترین ناملایمتی از بازار مواجه شوید. مهمترین نکته این است که همچنان مثبت بمانید و دوباره بر این اسب سرکش سوار شوید و با این اندیشه بمانید که «پایان شب سیه سفید است». زیان‌ها هر چند دردناک، ولی پلی هستند برای یادگیری. بسیار شنیده‌اید که دو عامل بازار را به حرکت در می‌آورد: ترس و طمع (fear and greed). چرا این چنین است؟ بازار به صورت ساده، جمع تمام حالات احساسی افراد شرکت‌کننده است.
مردم به دو روش یاد می‌گیرند: جست‌وجوی لذت و خوشی و دوری گزیدن از درد و رنج؛ وقتی که پولی از دست می‌دهید و درد و رنجی را تجربه می‌کنید؛ این یک تجربه یادگیری بالقوه است فرصتی برای در آغوش گرفتن و پذیرفتن این تجربه و نه فرار از آن. بیشتر افراد موفق تلاش می‌کنند که خود را سرزنده و خوشحال نگه‌دارند و این شکست را پشت سر بگذارند. با تجربه روبه‌رو شوید و از آن درس بگیرید و گرنه محکوم به تکرار آن هستید.
یک روش عالی برای مثبت باقی ماندن این است که فردی مثبت را پیدا کنید که به موضوع مورد نظر شما علاقه‌مند باشد. مردم حقیر به شما می‌خندند و شما را به عقب باز می‌گردانند. مردم والا شما را بالا می‌برند و به شما در محکم باقی‌ماندن کمک می‌کنند. اگر کسی که در مواقع ضرر با او صحبت می‌کنید، از شما عیب‌جویی می‌کند، دیگر در این موارد با او صحبت نکنید و به دنبال شخصی دیگر باشید. وارد گروه‌های معاملاتی شوید. با مشاور مشورت کنید. با یک دوست صحبت کنید. شخصی را با عقاید مثبت پیدا کنید تا بتواند شما را همچنان با انگیزه نگه‌دارد. بهترین کتابی که به توصیف رنج ضرر در معامله می‌پردازد، کتاب «بزرگترین‌ معامله‌گر بورس دنیا (World’s Greatest Stock Trader)» نوشته Jesse Livermore است. شما با خواندن این کتاب مطلبی در مورد معاملات بورس یاد نمی‌گیرید، اما مقداری دلگرمی ‌از کسی که بیش از چندین بار قبل از اینکه 100‌میلیون‌دلار در سال 1929 به دست آورد، شکست خورده است، فرا می‌گیرید. یکی از بهترین زمان‌های یادگیری برای من زمانی بود که یک کتابچه از ضررهای معاملاتی خود تهیه کردم. مواردی که در این کتابچه نوشته بودم، نوع معامله، میزان ضرر، دلیل ضرر و سطح ناراحتی از این ضرر(در مقیاس 1 تا 10) بودند. مطلبی که یاد گرفته بودم این بود که بیشترین ناراحتی مربوط به زمان‌هایی بود که من ضرر را به خودم تحمیل کرده بودم. من معمولا ریسک بالا متقبل می‌شدم یا از استراتژی‌های با ریسک بالا استفاده می‌کردم. از آن موقع به بعد تصمیم گرفتم که با خود رو راست باشم و معاملاتی که مقیاس ناراحتی آنها 1 تا 4 بود را انتخاب کردم و معاملات بین 5 تا 10 را به کلی از ذهنم خارج ساختم. از اینجا بود که تصمیم گرفتم هر آنچه که در مورد استراتژی‌های معاملاتی انتخابی که مورد علاقه من بودند و می‌توانستم بهتر به آنها عمل کنم، یاد بگیرم. متاسفانه زمانی که معامله‌‌گری را شروع کردم، مکان خاصی برای یادگیری استراتژی‌ها وجود نداشت. در نتیجه مجبور بودم که آنها را به تنهایی و با سعی و خطا یاد بگیرم که پرهزینه‌ترین و دردناک‌ترین راه یادگیری بود. اگر امکانی برای آموزش استراتژی‌های معاملاتی وجود داشت، من حاضر بودم مبلغ یکصدهزار‌دلار برای آن پرداخت ‌کنم، زیرا این مبلغ همچنان کمتر از آن چیزی است که من برای یادگیری توسط خودم هزینه کردم. هزینه آموزش در واقع هزینه نیست؛ بلکه سرمایه‌گذاری است. زیرا با این کار هزینه بالاتری برای یادگیری توسط خود خواهید پرداخت. ممکن است شما چندین‌هزار‌دلار در معاملات مختلف ضرر کنید و هنوز راه مناسب و درست معامله را پیدا نکنید. آموزش حرفه‌ای در نهایت باصرفه‌ترین راه است و اگر شما به این موضوع باور ندارید، می‌توانید از یک جراح بپرسید که برای آموزش خود چه مقدار هزینه کرده است. سپس او را با یک شخص که به یک دانشکده پزشکی ارزان‌قیمت رفته است، مقایسه کنید. گرچه این شخص در هنگام تحصیل در پرداخت شهریه صرفه‌جویی کرده است، اکنون احتمالا سوار بر یک اتومبیل نه چندان گران‌قیمت است. ولی آن جراح که پانصد‌هزار‌دلار برای اخذ مدرک خود از‌‌هاروارد پرداخته است، سوار بر یک رولز رویس است.
نوشته: اسکات کرامر (وی یکی از موفق‌ترین معامله‌گران در دنیا و یکی از بهترین استادان در دوره‌های آموزشی Option و مباحث اوراق بهادار است.)

آخرین اخبار

• پیام مدیرعامل گروه توسعه ملی به مناسبت هفته دفاع مقدس
• در نشست مدیران گروه توسعه ملی مطرح شد؛ افزایش هم افزایی، راه بازگشت شکوه گروه توسعه ملی
• در دیدار وزیر علوم و مدیرعامل گروه توسعه ملی؛ بر همکاری دوجانبه هلدینگ توسعه ملی و بخش پژوهشی وزارت علوم تاکید شد
• مدیرعامل بانک ملی ایران: تغییرات گروه توسعه ملی بر مبنای الزامات بانکداری شرکتی است / لزوم واگذاری شرکت های زیرمجموعه با حفظ ارزش دارایی های بانک در برابر تورم
• بازدید مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری گروه توسعه ملی (وبانک) از مجموعه گروه ملی صنعتی فولاد ایران

تماس با ما

تهران، میدان ونک، خیابان شهید خدامی، بعد از پل کردستان، پلاک 89
کد پستی: 1994844202
صندوق پستی: 3898-15875
تلفن: 85598 – 85599000
فاکس: 85599811
پست الکترونیک: [email protected]
اینستاگرام

پیوندهای مفید

کپی‌رایت © شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی. تمامی حقوق محفوظ است.

برای دوری از طمع در بورس

دنیای اقتصاد : سیاستگذار سرانجام به مطالبه چند ساله سهامداران یعنی باز شدن منگنه بورس پاسخ مثبت داد تا نخستین گام برای نجات بازار سهام با افزایش یک درصدی دامنه نوسان برداشته شود. از روز دوشنبه، برخی نمادها اجازه داشتند در محدوده مثبت و منفی 6درصد نوسان کنند. این مهم واکنش مثبت سهامداران را نیز به دنبال داشت تا شاخص کل بورس تهران با رشد 8/ 1 درصدی، پس از 7 ماه مجددا ابرکانال 5/ 1میلیون واحد را از آن خود کند. اما موفقیت این عملیات نجات به چه گشایش های دیگری نیاز دارد؟

بازار سهام در روز گذشته به بازشدن تدریجی دامنه نوسان عکس العملی مثبت نشان داد. در این روز شاخص کل به لطف رشد 8/ 1درصدی میانگین وزنی قیمت ها پس از 7ماه به بالای سطح 5/ 1میلیون واحدی بازگشت و 83درصد از نمادها در این روز با رشد قیمت همراه شدند. در روز دوشنبه حدود 7درصد از نمادهای بورس بیش از 5درصد افزایش قیمت را تجربه کردند. نکته قابل توجه در این روز کاهش صف های خرید با وجود فضای صعودی قیمت ها در این روز بود. اینطور که به نظر می آید نخستین هدف بازار سهام مبنی بر اشباع عرضه و تقاضا در این بازار با افزایش یک درصدی دامنه نوسان و امید به تداوم آن تا مثبت و منفی 10درصد رو به سوی محقق شدن دارد.

بازار سهام در سال های اخیر مسیری پر پیچ و خم را برای رسیدن به توسعه سپری کرده است. این بازار اگرچه در بسیاری از مقاطع سال های اخیر سهم کوچکی از اقتصاد ایران داشته، با این حال توانسته جایگاهی مهم در بین مردم پیدا کند. بازار یادشده هم اکنون با افزایش تعداد ذی نفعان آن به بیش از 50میلیون نفر به وزنه ای مهم در جهت دهی به رفتار مردم و مطالبات اقتصادی آنها بدل شده و با بیشترشدن سهم آنها در تغییرات قیمت سهام توانسته آنها را نسبت به تصمیمات کلان اقتصادی هوشیارتر و حساس تر از قبل کند. دقیقا به همین دلیل است که در طول سالیان اخیر هرچه که بیشتر گذشته، همسویی منافع مردم با منافع بازار سهام نسبت به قبل افزایش یافته است. در آخرین قدم از این مسیر پر فراز و نشیب راهیابی سهام عدالت به پرتفوی سهامداران، این طرح عظیم و امکان فروش آن که البته ناقص ماند، سبب شد تا جهت گیری اقتصادی مسوولان و سخنان پر از وعده و وعید آنها نسبت به گذشته بیشتر موردتوجه عموم مردم قرار بگیرد، با این حال نباید از این واقعیت هم غافل بود که بخش مهمی از اهمیت بورس در طول دو سال گذشته ناشی از دعوت دولت از مردم برای حضور در بازار سهام و کم ریسک نشان دادن این بازار در قالب سخنرانی ها و اظهارنظری هایی است که عمدتا در ماه های پایانی سال 98 و ماه های ابتدایی سال 99 آغاز شد. به موجب این تحولات، حضور قابل توجه مردم در بازار در نهایت منجر به آن شد که توجه مردم به حرف ها و رفتارهای موثر بر بازار سهام بیش از پیش افزایش یابد.

به هر روی حالا پس از گذشت دو سال از تسریع رشد قیمت ها در بورس و گذر از 16ماهی که در آن قیمت های این بازار تغییر جهت دادند، می دانیم که مدیریت این بازار سهام به سهولت گذشته نمی شود، چراکه هم تعداد کدهای معاملاتی آن به 5/ 37میلیون در پایان سال 1400 رسیده و هم نحوه استفاده دولت از سود شرکت های بورسی در طول این مدت بر حساسیت سهامداران بیش از پیش افزوده است. همین امر سبب شده تا اعمال تغییر در بازار سرمایه و اصلاح موانع در آن به امری ناگزیر بدل شود و گذر نحوه مدیریت بازار سهام از وضعیت سنتی به مدرن آغاز شود. در همین راستا طی دو سال گذشته قدم های رو به جلویی برداشته شد که اگرچه برای بهبود اوضاع کافی نبوده اند، با این حال می توان آنها را اقدامی مثبت دانست که در صورت تداوم می توانند منجر به پیموده شدن روند توسعه بازارهای مالی کشور شوند. یکی از این اقدامات شروع فرآیند بازارگردانی بود که به رغم ایرادات و کاستی های فراوانی که داشته، توانسته بنا بر آنچه که پیشتر گفته شد فضا را برای بهبود وضعیت در بازار سرمایه به اندازه سهم خود فراهم کند.

البته ناگفته پیداست که هیچ کس دوست ندارد قطار تحولات بازار سرمایه در بعد کلان بورس و در چارچوب جزئی تر در همین سطح فعلی متوقف شود، به همین دلیل است که بازار این روزها خود را برای رفتن به مرحله بعدی یعنی بازترشدن تدریجی دامنه نوسان آماده می کند.

در راستای همین اصلاحات موردنیاز روز گذشته دامنه نوسان قیمت سهام برای اولین بار در تاریخ حضور بازار سرمایه در بدنه اقتصاد کشور به محدوده مثبت و منفی 6درصد رسید. این حرکت به زعم بسیاری از کارشناسان بازار سهام حرکتی رو به جلو ارزیابی می شود، با این حال یک نکته مهم وجود دارد که نباید قدم یادشده تنها در این حد محدود بماند و اگر هدف افزایش کارآیی بازار باشد باید آن را به شکل مداوم و پله پله ادامه داد. فعلا شنیده ها حاکی از آن است که مقرر شده تا بازار سهام در مسیر افزایش تدریجی دامنه نوسان تا سقف 10درصد (در سال 1401) قرار بگیرد، با این حال مشخص نیست که چرا همین رویکرد نیز تنها در بازارهای اول بورس و فرابورس دنبال شده است. بسیاری بر این باور هستند که محدودکردن بازشدن افزایش قیمت ها که از روز گذشته آغاز شده است، به برخی از نمادهای بازار سهام (بازارهای اول بورس و فرابورس) را می توان به نحوی جهت دادن به سرمایه مردم به برخی از نمادهای خاص یا سیگنال دهی نسبت داد. این در حالی است که تمامی نمادهای بازار سهام پیش تر در زمان ریاست محدود علی دهقان دهنوی بر سازمان بورس افزایش سمت مثبت دامنه نوسان به محدوده مثبت 6 را تجربه کرده بودند، از این رو به نظر نمی رسد که تنها یک درصد افزایش دامنه نوسان در هر دو بعد مثبت و منفی تابلوهای معاملاتی نیاز به این حد از احتیاط باشد.

به هر روی همین افزایش یک درصدی و محدود به برخی از نمادها نیز قرار نیست قدم قطعی بازارهای یادشده باشد. آنچنان که میثم فدایی مدیرعامل فرابورس ایران به رسانه ها گفته است، مقرر شده تا دو شرکت بورس و فرابورس پس از گذشت سه ماه طی گزارشی از آثار و عواقب احتمالی این تغییرات گزارش تهیه کنند تا در صورت موفق ارزیابی شدن تغییرات یادشده این روند دنبال شود. به هر روی اینطور که به نظر می رسد فعلا باید خوشبین بود و دید که آیا قدم کوتاه بازار سهام برای رفتن به سمت کارآیی بیشتر از سوی مسوولان آن مثمرثمر خواهد بود یا خیر.

اما از تمامی تحولات روزهای اخیر بر سر باز شدن دامنه نوسان که بگذریم، از یک نکته نمی شود چشم پوشی کرد. بازار سهام با گام نهادن در این مسیر می تواند قدمی مهم در جهت افزایش کارآیی بازار بردارد. هرچه که توان حرکت قیمت ها در یک روز بیشتر باشد، می توان انتظار داشت که نقدشوندگی بازار از کیفیت بیشتری برخوردار باشد و در نهایت ریسک نقدشوندگی قیمت سهام نیز نسبت به قبل کاهش یابد، با این حال یک نکته مهم نیز در این میان مطرح است. دامنه نوسان به عنوان یکی از مهم ترین موانع کارآیی بازار همزادی دارد که تاکنون در سخنرانی ها و جهت گیری های مسوولان بازار سرمایه چندان موردتوجه قرار نگرفته است. حجم مبنا که تقریبا عمری به اندازه دامنه نوسان در بازار سهام ایران دارد؛ یکی از مهم ترین عواملی است که در همدستی با دامنه نوسان قیمت ها در سال های اخیر سبب شد تا بازار از تعادل خارج شده و ضمن ثبت یک رشد بی سابقه در سال های98 و نیمه نخست 99 در یک سال و نیم پس از آن افتی فرسایشی و آزار دهنده را به فعالان بازار سهام تحمیل کند.

اینکه حجم مبنا تاکنون توسط هیچ یک از مسوولان سازمان مورد عناد قرار نگرفته (البته در گذشته فرابورس از این محدودیت در امان مانده بود اما این بازار نیز در سال گذشته گرفتار مصیبت حجم مبنا شد) تا حد زیادی عجیب است؛ چراکه همین قاعده زائد که در عمل نوسان قیمت ها در بازار را محدود می کند نیز به مانند دامنه نوسان در هیچ بازاری که به معیارهای کارآیی نزدیک است، یافت نمی شود. بازار سهام در ایران طی سال های اخیر در شرایطی قربانی این دو قانون غلط شده که در صورت نبود این دو احتمالا بسیاری از صعود و سقوط های قابل توجه که در بازار از آنها با عنوان پروژه شدن سهام یاد می شود شکل نمی گرفت. به هر روی، فعلا سقف آرزوها در بورس آنقدری کوتاه هست که شاید پرداختن به حجم مبنا را نتوان اولویت بازار سهام دانست، چراکه همچنان تغییرات یادشده در حوزه دامنه نوسان نیز مخالفانی دارد که متقاعدکردن آنها به اندازه کافی سخت هست.

روز گذشته، همزمان با نخستین روز افزایش دامنه نوسان در بازارهای اول بورس و فرابورس مصاحبه ای ازمدیر نظارت بر بورس های سازمان بورس و اوراق بهادار منتشر شد که در آن پارچینی به شکلی تلویحی افزایش دامنه نوسان را برای بازار پر ریسک تلقی کرده بود. او در این مصاحبه گفت: «افزایش دامنه نوسان همان طور که می تواند به افزایش نقدشوندگی بینجامد، در صورت غفلت در نظارت، می تواند سبب تخریب سرمایه ها شود.» جمله یادشده از جهاتی بسیار قابل تامل است. شاید این روزها بر کمتر کسی این واقعیت پوشیده باشد که نیاز به نظارت و اجرای قانون یکی از پیش نیازهای فعالیت در بازار سهام است، با این حال وقتی حرف از نظارت می شود، سوال های بسیاری در ذهن مخاطبان نظارت به وجود می آید. در یک بازار مالی منضبط نظارت به نحوی انجام می شود که اولا تضاد منافع میان کنشگران بازار به حداقل برسد و ثانیا برابری همگان در مقابل قوانین تثبیت شود. در بازار سرمایه ایران نظارت اما شکل متفاوتی دارد. بارها شده که ناظر بازار بازگشایی یک سهم را به تعویق انداخته و نه تنها ابهامات به وجود آمده درخصوص آن را رفع نکرده بلکه با بی تفاوتی از کنار آن گذشته است، در واقع بسیاری در بازار سهام بر این باور هستند که نظارت بر بازار بیشتر به شکلی تصنعی انجام می شود و عموما سلیقه ای است تا نظام مند.

در حال حاضر براساس گفته های پارچینی، مدیر نظارت بر بورس های سازمان بورس و اوراق بهادار به نظر می آید که او تلویحا محدودبودن دامنه نوسان را به کم بودن شفافیت نسبت داده؛ این در حالی است که بنا بر گفته های سایر مسوولان بازار سهام ایران از حیث شفافیت در وضعیت خوبی قرار گرفته است.

وی در این باره گفته است: «طبق بررسی های صورت گرفته در بورس های دنیا، کشورهایی که از ریسک سرمایه گذاری بالاتری برخوردارند و شفافیت در بازارهای مالی آنها پایین است، معمولا دامنه نوسان محدودتری دارند.» در جایی دیگر ضمن دفاع از حجم مبنا این چنین اضافه کرده «طبق بررسی های انجام شده، حجم مبنا در بازارهایی که مشمول افزایش دامنه نوسان شده اند، پارامتر موثری محسوب نمی شود، زیرا حجم گردش مالی معاملات به حدی بالاست که بود و نبود حجم مبنای در آن بازارها نامحسوس خواهد بود، علاوه بر آن، حجم مبنا در این بازارها سبب عادلانه شدن قیمت های کشف شده و حذف دستکاری در نرخ ها خواهد شد.» مشخص نیست اگر از تاثیر حجم مبنا کاسته شده چرا باید آن را نگاه داشت اما چیزی که مسلم است اینکه وقفه معاملاتی در بازارهای دیگر که بنا بر سقف و کف نوسانی معین اتفاق می افتد، توسط سیاستگذاران با دامنه نوسان اشتباه گرفته شده و در حجم مبنا نیز به عنوان سوگلی پا به سن گذاشته سازمان بورس برخلاف ایرادهای متعددی که از سوی کارشناسان به آن وارد شده، همچنان مفید ارزیابی می شود.

این در حالی است که بسیاری از تصمیمات نظارتی گرفته شده در سال های اخیر بیش از آنکه به عنوان عاملی برای بهبود وضعیت بازار عمل کنند، بیشتر مانع آن شده اند تا به معیارهای یک بازار کارآ نزدیک شود. حال مشخص نیست که چنین صحبت هایی چرا در نخستین روز بازشدن دامنه نوسان گفته شده است. آیا درمیان مقامات مسوول بازار سرمایه درخصوص مسیر پیش روی این بازار اختلاف نظر وجود دارد؟

جدا از این حواشی اما کلیت بازار سهام با تغییرات اعمال شده در دامنه نوسان موافق است. فعالان این بازار که مدت ها است به لزوم دوری گزیدن از قوانین بدون پشتوانه علمی در ابزار سرمایه اصرار دارند، روز گذشته ضمن استقبال از تغییرات در بازار سهام بر افزایش تقاضا در بازار یادشده افزودند. در این روز ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق تقدم) به حدود 4734میلیاردتومان رسیدکه نسبت به روز قبل از آن افزایشی بیش از 600میلیاردتومانی را نشان می دهد. همچنین در بورس و فرابورس نیز به ترتیب 22 نماد (معادل 6/ 6درصد از کل) و21 نماد (معادل 15درصد از کل) رشد بیش از 5درصدی را شاهد بودند. در این روز که شاخص کل بورس تهران با رشد 81/ 1درصدی همراه شد، از 332 نماد معامله شده، قیمت پایانی 276 سهم (83 درصد) مثبت بود و در مقابل 47 سهم (14 درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار 38 نماد (11درصد) صف خریدی به ارزش 122میلیاردتومان تشکیل دادند اما در مقابل شاهد شکل گیری صف فروش در 4 نماد بورسی (یک درصد) به ارزش یک میلیارد تومان بودیم.

در فرابورس ایران نیز در روزی که آیفکس افزایش 54/ 1درصدی را ثبت کرد، 139 نماد معامله شدند که در این میان قیمت 115 سهم (83 درصد) مثبت و 23 سهم (17 درصد) منفی بود. در این بازار 21 نماد (15 درصد) صف خریدی به ارزش 67 میلیاردتومان تشکیل دادند. در این بازار هیچ صف فروشی مشاهده نشد. این تغییرات در کنار خالص تغییر مالکیت 119 میلیاردتومانی حقوقی به حقیقی سبب شد تا در روز یادشده شاخص بورس پس از 7ماه مجددا به کانال 5/ 1میلیون واحدی بازگردد. بر این اساس این سومین بار از آغاز رکود 99 تاکنون است که شاخص بورس در محدوده یادشده قرار می گیرد.

اما فارغ از عکس العمل سرمایه گذاران به افزایش دامنه نوسان باید توجه داشت که همچنان راهی طولانی برای بهبود اوضاع در بازار سهام باقی مانده است. مطابق با آنچه که کارشناسان می گویند بورس و فرابورس هم اکنون نیازمند آن هستند که اولا زمان توقف سهام از وقفه های چند روزه به مانند سایر کشورها به توقف های چند ساعته کاهش پیدا کند. از سویی دیگر باید به مانند هر بازار نرمالی که نمونه آن در سایر کشورها به وفور یافت می شود، زمان معاملات در بورس تهران نیز افزایش پیدا کند. در حال حاضر زمان معاملات کلا به سه ساعت و نیم در روز محدود شده که این مغایر با زمان معاملات در سایر بازارها است. در بازارهای مالی نظیر وال استریت و بورس لندن این زمان به ترتیب 5/ 6 و 8 ساعت است. سایر بازارهای سهام نیز ساعت کاری برای دوری از طمع در بورس حداقل دوبرابر بورس تهران دارند. در صورتی که این موارد و اهدافی همچون افزایش شناوری بازار سهام دنبال شود، می توان انتظار داشت که در نهایت هم از فشار بر روی سامانه های معاملاتی کاسته شود و هم بازار سهام کشور در مقابل سایر بازارهای سهام به خصوص کشورهای منطقه چندان ضعیف به نظر نیاید.

(( شاخص کل )) از شاخص هم‌وزن جا ماند

بالاخره ریزش‌های بازار سرمایه به اتمام رسید و سهامداران بعد از گذشت چهار ماه سرخ پوشی چند هفته‌ای رنگ سبز و سوددهی را در تالار شیشه‌ای تجربه کردند و اما؛ طی روزهای اخیر بازهم با حواشی خبری تا حدودی روندی نوسانی را تجربه کرد ولی در نهایت روز گذشته کمی به تعادل رسید.

طی روزهای گذشته باتوجه به اخبار اقتصادی، سیاسی و امثال این موارد فضای بازار سرمایه کمی مسموم شد و این موضوع موجبات روند نزولی شاخص را در برخی از روزها پدیدآورد که به‌طور تقریبی روز گذشته بازار سهام به تعادل رسید. اگر به وضعیت این بازار از ابتدای هفته تاکنون نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که نمادهای بزرگ بازار روند کاهشی به خود گرفتند و شاخص کل این بازار در مقابل سهام و صنایع کوچک در محدوده مثبت قیمتی نوسان کردند. رشد شاخص کل‌ هم‌وزن در این دو روز شاهد این وضعیت بازار بود، با بررسی وضعیت بورس از ابتدای سال تاکنون می‌توان دریافت که نگاه کوتاه‌مدت در میان معامله‌گران وسهامداران بورسی حاکم شده است. همین نوع نگاه سبب شده تا شاهد افزایش سفته‌بازی و شناسایی سود سریع در کلیت بازارسهام باشیم و به دنبال آن طمع کسب سود، نقدینگی را به سمت سهام کوچک‌تر بازار کشانده است.

با این وضعیت بازار بسیاری از سهامداران در تلاشند که سرمایه خود را از بورس خارج و در بازارهای موازی سرمایه‌گذاری کنند. برخی از سهامداران نیز درخصوص وضعیت بازار می‌گوید: دولت و تمامی ارگان‌ها در نخستین روزهای سال 1399 از بازار سرمایه حمایت کردند و بورس در مقایسه با سال‌های گذشته وضعیت بسیار بهتری داشت اما؛ در میان برخی بودند که صحبت‌های غیر کارشناسی انجام می‌دادند و این صحبت‌ها باعث شد حتی اعتماد ما بورس بازان کهنه کار نیز از بین برود و سعی کنیم میزان سرمایه کمتری برای معامله در بازار داشته باشیم مثلا؛ زمانی که خود دولت تصمیم به عرضه در بازار داشت برخی از کابینه دولت یا مسوولان صحبت‌های ناخوشایندی درخصوص عرضه‌ها می‌کردند که باعث شد اعتماد ما نسبت به بازار بورس از بین برود. تقربیا از ماه گذشته برخی از مسوولان حمایت‌های خوبی از بورس کردند که باعث شد اعتماد ما نسبت به این بازار جلب شود اما؛ بازهم یک عده دیگر بدون داشتن تخصص بورسی در بازار نظر می‌دهند و دست و دل ما را برای معامله سرد می‌کنند. تنها امید ما این است که سازمان بورس اجازه اظهارنظر هیچ فردی را در بازار سهام ندهد و بازار به وضعیت عادی خود باز گردد.

بازار به کدامین سو می‌رود؟

این سوال را تقریبا برای دوری از طمع در بورس تمامی بورس بازان می‌پرسند چه افراد کهنه‌کار و چه سهامداران جدیدالورود هر کدام از اینان به نوعی این پرسش را دارند که بازار سهام به کدامین سمت و سو می‌رود؟ حتی در این میان برخی از کارشناسان بورسی بر این نظرند که دیگر بورس قابل پیش‌بینی نیست و اگر جوی مثبت به بازار تزریق شود روند صعودی به خود می‌گیرد اما؛ اگر خبری منفی حول و محور بورس باشد این بازار تغییر رویه می‌دهد. در نتیجه اگر وضعیت اخبار را خوب در نظر بگیریم و اتفاق مثبتی در بازار رخ ندهد شاهد روند صعودی در بورس و بازارسهام خواهیم بود.

یکی از کارشناسان بازار سرمایه در خصوص سمت و سوی بازار می‌گوید: بازار سهام بارها و بارها در طول تاریخ شاهد کژاندیشی‌هایی بوده که به جز فعالان این بازار دامن سایرین را گرفته و بعضا با شکل‌گیری حباب‌های قیمت به کلیت اقتصاد کشورها نیز آسیب زده است. بررسی تبار‌شناسی حباب‌ها در بازارهای مالی نشان می‌دهد که همه آنها در اوج ناباوری و حیرت از عوامل بیرونی شکل گرفته‌اند و در اوج خوش‌بینی نیز خاتمه یافته‌اند. در حال حاضر بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه در مورد آنچه در میانه مردادماه روی داد نیز همین نظر را دارند. در آن زمان کمتر کسی از سرمایه‌گذاران حقیقی بازار سرمایه می‌توانست تصور کند که قیمت‌ها مسیری متضاد از روند دو ساله را آغاز کنند و آنچنان بر ریزش خود ادامه دهند که در نهایت فشار سنگین عرضه در بسیاری از نمادها برای روزهای متمادی جریان معاملات را از تقاضای موثر خالی کند.

رخ جدید سهام خرد در بورس

با نگاه عمیق‌تر بازار و باتوجه به روند قیمت‌ها و بررسی ورود و خروج نقدینگی حقیقی در بازار سرمایه می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که فعالین بازار این روزها تمایل بیشتری به خرید سهام در نمادهای کوچک‌تر دارند. بررسی‌ها حکایت از تغییر وضعیت معاملات نمادهای کم وزن بازار از صفوف سنگین خرید به صف‌های فروش دارد. برای مثال نمادهایی مثل «فخاس»، «خکمک» و «غشان» از جمله نمادهایی بوده‌اند که در ماه‌های اخیر با صف‌های خرید یا صف فروش‌های قابل‌توجه مواجه بودند و در این بین بارها پیش آمده که هیجان خرید جای خود را به هیجانی در جهت عکس داده است. در طول این مدت اشباع خرید و فروش در نمادهای گفته شده به حدی بوده که حتی نبود تقاضا یا عرضه سبب شد برای دوری از طمع در بورس تا این نمادها حتی درصد اندکی از قیمت پایانی را هم نتوانند پر کنند. توجه بیشتر به نمادهایی از این دست به خوبی نشان می‌دهد که این بخش از بازار سرمایه تا چه حد در مقابل تغییر جریان نقدینگی آسیب‌پذیر است. با این حال مشکل وقتی دشوار‌تر می‌شود که متوجه می‌شویم این رویه در بازار سرمایه امری سابقه‌دار است و نه تنها طی سال‌های پررونق اخیر بلکه بارها در ایام رکود ادامه‌دار بازار سهام بین سال‌های ۹۲ تا ۹۶ در نمادهای سبک وزن بازار تکرار شده است.

وضعیت بودجه و بورس

مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه درباره تاثیر بودجه برروی صنایع می‌گوید: اثرات بودجه‌ای کاملا روی صنایع متفاوت است و باید صبر کنیم که لایحه بودجه تصویب شود تا بتوان درباره صنایع جذاب برای سرمایه‌گذاری در بورس در وضعیت فعلی صحبت کنیم اما؛ آنچه مشخص است اینکه صنایع صادرات‌محور خوب و جذابند. وی تشریح می‌کند: پتروشیمی‌ها، صنایع گازی، دارویی‌ها، بانک‌ها و بیمه‌ها که بعد از برجام اوضاع‌شان خوب می‌شود نیز برای سرمایه‌گذاری و معامله جذابند. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است ۸۰‌درصد از صنایع در بازار اوضاع خوبی دارند و معامله‌گران می‌توانند سراغ سرمایه‌گذاری در این گروه‌ها بروند. صفاری در همین حال بازگشت امریکا به برجام و توافق هسته‌ای جدید بین ایران و ایالات‌متحده را یادآور می‌شود و می‌گوید بخشی از جذابیت این صنایع به این توافق بازمی‌گردد و اضافه می‌کند: البته ایران از برجام خارج نشده و فقط برخی از تعهداتش را کاهش داده است، بنابراین ما از برجام خارج نشدیم که بخواهیم به آن توافق‌نامه بازگردیم. امریکا باید به توافق هسته‌ای و برجام برگردد. با بازگشت امریکا به برجام صنایعی که از آنها نام بردم برای سرمایه‌گذاری و معامله جذاب خواهند شد. البته همانطور که گفتم باید منتظر اثر بودجه نیز بر این صنایع باشیم. این کارشناس بازار سرمایه اظهار می‌کند: هرچند دولت تازه لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرده و هنوز این بودجه به تصویب نهایی نرسیده است اما؛ در این لایحه قرار شده که یارانه‌ها به صنایع به‌صورت نقدی پرداخت شود، برای همین می‌بینید که اکنون دارویی‌ها صف خرید هستند. همچنین در لایحه بودجه سال آینده ابهاماتی درخصوص دلار ۴۲۰۰ وجود دارد که تعیین‌تکلیف آن می‌تواند سرنوشت برخی گروه‌ها را مشخص کند. صفاری خاطرنشان می‌کند: به‌نظر می‌رسد حال بازار خوب است و هرقدر به انتهای سال نزدیک شویم چون اول سال تورم داشتیم وضع شرکت‌ها بهتر می‌شود و مطمئنا بازار حالش خوب خواهد ماند.

سودجویی به واسطه نبود دانش کافی

یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه درخصوص وضعیت مالی-رفتاری بورس می‌گوید: در بورس وضعیت نمادهایی که با حباب مواجهند اگرچه ناشی از وقوع تقلب یا کلاهبرداری نیست، اما تا حد بسیار زیادی از تغییرات الگوی جریان نقدی پانزی پیروی می‌کند. در این حالت بسیاری از افراد که ریسک خرید یک دارایی گران‌قیمت را پذیرفته‌اند، بر این باور هستند که همواره شخص دیگری خواهد بود تا سهام آنها را به امید رشد بیشتر قیمت از آنها بخرد. این وضعیت که در ادبیات مالی از آن با عنوان «ساده‌دل بزرگ‌تر» یاد می‌شود، تا جایی تداوم خواهد داشت که ساده‌دل‌تر از سرمایه‌گذار آخر پیدا نشود و نبود تقاضا روند صعودی را به یک باره معکوس کند. در این حالت طبیعی خواهد بود که افت قیمت‌ها ادامه‌دار و شدید باشد تا جایی که سهام شرکت‌ها به اشباع کامل فروش برسند یا متغیرهای بنیادی به حمایت از قیمت سهام برآیند؛ وضعیتی که دقیقا طی هفته‌های قبل در بسیاری از نمادهای بازار سهام رخ داد. در ماه‌های گذشته برخی از نمادها، بعضا بیش از ۶۰ درصد از بهای خود را در مدتی اندک از دست دادند. این مساله در حالی رخ داد که در حال حاضر نیز شواهد حکایت از رونق دوباره نمادهای کوچک و احتمال درگیر شدن افرادی در این فرآیند دارد که احتمالا از سازوکار چرخه‌های اینچنینی و اثر مخربی که دامنه نوسان بر تشدید آنها می‌گذارد، اطلاع چندانی ندارند. برای دوری از تبعات منفی این احتمال همانطور که در بسیاری از مصاحبه‌ها و گزارش‌ها بر آن تاکید شده بهتر است تا مردم عادی که با اندک سرمایه خود به امید کسب سود به بازاری مانند بورس می‌آیند با افزایش دانش مالی خود و دوری از حواشی که افراد سودجو در فضای مجازی ایجاد می‌کنند، با بهره‌گیری از تخصص افراد ذی‌صلاح در این زمینه از به خطر انداختن دارایی‌های خود بپرهیزند.

با بررسی شاخص کل و شاخص هم وزن از نخستین روز شهریورماه می‌توان دریافت که طی یک الی یک ماه و نیم اخیر سهام گروه‌های بزرگ و اغلب کادمویتی محور می‌توان دریافت که در رشد قیمت از سهام کوچک‌تر سبقت گرفته‌اند اما؛ از روز 28 مهر ماه شاهد جبرانی دو شاخص یعنی شاخص کل و شاخص هم وزن بودیم و در ادامه وضعیت تغییر کرد. شاخص هم وزن از شاخص کل پیشی گرفت. با وجود این اما دو نماگر همراه با یکدیگر حرکت می‌کردند. با شروع آذرماه توجه به گروه‌های کوچک بازار جدی‌تر شد تا شاهد واگرایی هر چند محدود شاخص کل و هم وزن باشیم که طی دو روز معاملاتی گذشته به اوج خود رسیده است. به‌طوری‌که در مقابل افت شاخص کل (به عنوان نماینده سهام با ارزش بازار بالا)، شاخص هم وزن

(با اثرگذاری یکسان نمادها) روندی صعودی در پیش گرفته است. موضوعی که نشان می‌دهد توجه به سهام کوچک‌تر بازار که به عنوان سهام چابک نیز شناخته می‌شود، افزایش یافته است.

طرح پانزی چیست، چه تفاوتی با طرح هرمی دارد و چطور از آن دوری کنیم؟

طرح پانزی یک روش کلاهبرداری است که با طعمه قرار دادن حس طمع افراد، دارایی‌های آن‌ها را سرقت می‌کند. در این روش، شخص کلاهبردار ابتدا به شما وعده سودهای کلان می‌دهد و شما را قانع می‌کند که در طرح او سرمایه‌گذاری کنید. در طرح پانزی، شخص کلاهبردار چندین بار به شما سود می‌دهد و به این ترتیب قانع می‌شوید پول بیشتری سرمایه‌گذاری کنید و سایر افراد را نیز به سرمایه‌گذاری در آن طرح دعوت می‌کنید.

• 1) طرح کلاهبرداری پانزی چیست؟
• 2) طرح کلاهبرداری هرمی چیست؟
• 3) تفاوت‌های کلاهبرداری پانزی با هرمی
• 4) راهکارهای شناخت طرح‌های پانزی و دوری از آن
• 5) سخن پایانی

اما از این قضیه غافل هستید که در دام یک طرح پانزی گیر افتاده‌اید و شخص کلاهبردار پس از جمع‌آوری سرمایه مورد نظر با همه پول‌ها فرار خواهد کرد و تمام دارایی شما را سرقت خواهد کرد. در این مقاله ابتدا توضیح می‌دهیم که طرح پانزی چیست؟ و سپس با توضیح دادن طرح هرمی، به بیان تفاوت‌های روش کلاهبرداری پانزی با طرح هرمی خواهیم پرداخت.

در انتهای مقاله نیز به بیان راهکارهایی خواهیم پرداخت که به وسیله آن می‌توانید از طرح‌های پانزی در امان بمانید و امنیت سرمایه خود را حفظ کنید. آگاهی از طرح‌های کلاهبرداری مختلف، یکی از اصلی‌ترین روش‌های حفظ دارایی است. بنابراین توصیه می‌کنیم که در جهت حفظ امنیت سرمایه‌گذاری خود، حتما تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید و برای درک بهتر حتما مثال‌های بیان شده در قسمت طرح پانزی در ایران را بخوانید.

طرح کلاهبرداری پانزی چیست؟

طرح پانزی یکی از نقشه‌های کلاهبرداری سنتی است که قربانیان خود را با استفاده از ایجاد طمع و دستیابی به سودهای کلان فریب می‌دهد. این سیستم کلاهبرداری اولین بار توسط شخصی ایتالیایی به نام چالرز پانزی ابداع شد و به همین دلیل این روش کلاهبرداری، پانزی نام‌گذاری شد.

شیوه کلاهبرداری پانزی به این شکل است که شخص کلاهبردار ابتدا یک شرکت یا یک سایت ایجاد می‌کند و با تبلیغات بسیار گسترده و بیان اهداف معقول و نقشه راه، بیان می‌کند که در صورت سرمایه‌گذاری به شما سودهای بالا پرداخت می‌شود. معمولا سناریویی که شخص کلاهبردار برای جذب مخاطبین اجرا می‌کند، با توجه به مسائل روز و برجسته برای دوری از طمع در بورس در جامعه برنامه‌ریزی شده است و می‌تواند احساسات مردم را به خود جذب کند.

چارلز پانزی خالق طرح پانزی

تبلیغات گسترده طرح پانزی به همراه طمع به دست آوردن سودهای بیشتر، شما را به سرمایه‌گذاری در آن ترغیب می‌کند. ولی چون همه چیز برای شما ناشناخته است، سعی می‌کنید احتیاط کنید و سرمایه‌گذاری خود را با مبلغ بسیار پایینی شروع کنید. اینجا است که روش پانزی راه خود را از سایر راه‌های کلاهبرداری جدا می‌کند.

در کلاهبرداری پانزی، پول شما در همان ابتدا سرقت نمی‌شود، بلکه روند به گونه‌ای پیش می‌رود که شما پول بیشتری در اختیار کلاهبردار قرار دهید و حتی دوستان و آشنایان خود را نیز به این کار دعوت کنید. همانطور که گفتیم شما در ابتدا با مبلغ بسیار اندک وارد سرمایه‌گذاری در این شرکت ناشناس می‌شوید، در ماه اول همه چیز خوب است و کلاهبردار سود وعده داده شده را به شما پرداخت می‌کند.

با دریافت سود بالا، حس طمع شما برانگیخته می‌شود و افسوس می‌خورید که چرا پول بیشتری سرمایه‌گذاری نکرده‌اید، بنابراین اعتماد شما به طرح پانزی بیشتر می‌شود و پول بیشتری در اختیار کلاهبردار قرار می‌دهید، همچنین دوستان و آشنایان خود را به سرمایه‌گذاری در این طرح تشویق می‌کنید.

شخص کلاهبردار در ابتدا سود سرمایه‌گذار اول را جیب خود پرداخت می‌کند و هنگامی که سرمایه‌گذاران بیشتری وارد طرح شوند، سود سرمایه‌گذار اول را از پول نفر دوم و سود نفر دوم را از پول نفر سوم پرداخت می‌کند و همینطور به صورت زنجیره‌ای سود نفرات اول از پول نفرات آخر پرداخت می‌شود.

هنگامی که فرد کلاهبردار متوجه شود که فرد جدیدی وارد طرح نمی‌شود و توانایی پرداخت سود به افراد اولیه را ندارد، تمام پول‌های موجود را برداشت کرده و فرار می‌کند. کلاهبردار می‌تواند با آوردن بهانه‌هایی همچون ارتقای زیر ساخت‌ها یا مشکلات انتقال پول، برای خود زمان بیشتر بخرد و افراد فریب خورده هنگامی متوجه از دست رفتن پول خود می‌شوند که بسیار دیر شده است و کلاهبردار فرار کرده است.

طرح کلاهبرداری هرمی چیست؟

طرح هرمی، یکی از روش‌های رایج برای کلاهبرداری است. در این روش از شما خواسته می‌شود که برای کسب سود، چند زیر مجموعه معرفی کنید و زیر مجموعه‌های شما باید حتما در طرح مورد نظر سرمایه‌گذاری کنند یا حتما محصولاتی را خریداری کنند. در این طرح معمولا مقداری از پول سرمایه‌گذاری شده زیرمجموعه‌هایتان به شما می‌رسد و باقی پول میان سرشاخه‌های بالاتر از شما تقسیم می‌شود.

افرادی که گرفتار طرح هرمی شده‌اند، مجبور هستند برای دریافت سود بیشتر زیر مجموعه‌های بیشتری را به مجموعه اضافه کنند و هرچه تعداد افراد گرفتار در طرح زیاد می‌شود، هرم کلاهبرداری بزرگتر می‌شود و افرادی که به تازگی به مجموعه اضافه شده‌اند، سود کمتری دریافت می‌کنند.

از آنجا که عضوگیری برای یک طرح هرمی نمی‌تواند تا بی نهایت ادامه داشته باشد، این هرم با گذشت زمان ناپایدار می‌شود و اعضای پایین هرم به دلیل سود اندک تصمیم به خروج از هرم می‌گیرند. در چنین شرایطی اشخاصی که در نوک هرم هستند با برداشتن تمام پول‌ها فرار می‌کنند و تعداد بسیار زیادی از افراد پایین هرم تمام سرمایه خود را از دست می‌دهند.

تفاوت‌های کلاهبرداری پانزی با هرمی

روش‌های پانزی و هرمی در نگاه اول بسیار مشابه به یکدیگر هستند. در هر دو روش، سود اشخاص اول، با پول اشخاص بعدی پرداخت می‌شود. در هر دو طرح نیز هیچگونه سرمایه‌گذاری واقعی وجود ندارد و کلاهبرداری‌ها را تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که پول جدیدی وارد طرح نشود و امکان پرداخت سود به افراد اول وجود نداشته باشد.

همچنین هر دو طرح هرمی و پانزی، با استفاده از حس طمع، قربانیان خود را جذب می‌کنند و برای جلب اعتماد ابتدا مقدار زیادی سود به قربانیان خود می‌دهند. در هیچکدام از این طرح‌ها پول شما در همان ابتدا سرقت نمی‌شود و با اعتمادسازی و تبلیغات گسترده، شما قانع می‌شوید که پول بیشتری در این طرح‌ها سرمایه‌گذاری کنید.

با وجود تمام این تشابه‌ها، تفاوت‌های مهمی نیز میان طرح پانزی و هرمی وجود دارد که این دو را از یکدیگر جدا می‌کند. از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• در طرح پانزی، اجباری برای جذب زیرمجموعه وجود ندارد. به شما وعده داده می‌شود که فقط با سرمایه‌گذاری پول می‌توانید به سودهای کلان برسید. حال آنکه در طرح‌های هرمی شما مجبور هستید برای کسب سود، زیرمجموعه جذب کنید و بدون زیرمجموعه سودی هم دریافت نخواهید کرد.
• در طرح پانزی، معمولا همه افراد سرمایه‌گذار به یک نقطه وصل هستند و پول خود را در اختیار یک شرکت یا یک فرد قرار می‌دهند و سود خود را نیز از او دریافت می‌کنند؛ ولی در طرح هرمی، افراد به سرشاخه‌های خود متصل هستند. همین قضیه امکان رهگیری کلاهبردار اصلی در طرح هرمی را پیچیده می‌کند.
• در طرح پانزی نیازی به مجموعه‌سازی برای شروع کلاهبرداری نیست. تنها یک شخص، با ایجاد یک شرکت کاذب و مقداری تبلیغات می‌تواند یک طرح پانزی را اجرا کند؛ اما برای اجرای یک طرح هرمی نیاز به مجموعه‌سازی است و باید تعداد زیادی فرد را در غالب گروه‌های مختلف وارد مجموعه کرد.
• طرح‌های پانزی در هر شکل کلاهبرداری هستند. حال آنکه طرح‌های هرمی قانونی نیز وجود دارد که کلاهبرداری نیستند و از شیوه هرمی برای بازاریابی و فروش بیشتر محصول استفاده می‌کنند.

راهکارهای شناخت طرح‌های پانزی و دوری برای دوری از طمع در بورس از آن

اگر نگران گرفتار شدن در طرح‌های کلاهبرداری و از دست دادن سرمایه خود هستید، حتما این بخش را بخوانید. در این قسمت راهکارها و چک لیستی را معرفی خواهیم کرد که قبل از ورود به هرگونه سرمایه‌گذاری باید آن‌ها را بررسی کنید و به این وسیله از طرح‌های پانزی و هرمی دوری کنید. این راهکارها شامل موارد زیر هستند :

• سرمایه شما آسان به دست نیامده است. بنابراین در هنگام سرمایه‌گذاری بسیار شکاک و دقیق باشید. در مواردی که نمی‌دانید بر روی چه چیزی سرمایه‌گذاری می‌کنید یا در صورتی که نکاتی برای شما مبهم است، وارد یک طرح نشوید.
• مراقب تبلیغات و دعوت‌های ناخواسته باشید. اعطای سود کلان و تضمینی نیازی به تبلیغ و دعوت ندارد. بنابراین در صورتی که دعوت‌های اینچنینی را دریافت کردید، بیشتر تحقیق کنید و مراقب باشید.
• سازمان و تیمی را که بر روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنید، به خوبی شناسایی کنید و از سوابق کارهای آن‌ها اطلاعات دقیق و کاملی به دست آورید. تیم‌هایی که در یک روز ناگهان ظاهر می‌شوند، قابل اعتماد نیستند.
• سود کلان و تضمینی هیچ تطابقی با ذات واقعی بازارها و سرمایه‌گذاری ندارد. هنگامی که حرفی از سود کلان و تضمینی می‌شنوید باید شک کنید که به احتمال زیاد گرفتار یک طرح پانزی هستید. بنابراین حتی با دریافت سود وعده داده شد، اعتماد نکنید و از سریعا از طرح‌های اینچنینی خارج شوید.
• در صورتی که با مسائل مالی و سرمایه‌گذاری ناآشنا هستید، از مشاوران مالی و صندوق‌های سرمایه‎گذاری معتبر کمک بگیرید و هیچوقت ناآگاهانه سرمایه‌گذاری نکنید.

طرح پانزی در ایران

در این قسمت به بیان مثال‌های واقعی از طرح پانزی در ایران خواهیم پرداخت. طرح‌های پانزی همواره به سادگی توضیحات ارائه شده در مقالات نیستند و گاهی در بسترهایی صورت می‌گیرند که افراد کوچک‌ترین شکی به صحیح بودن و درستی آن‌ها ندارند. بنابراین اطلاع از این مثال‌های واقعی می‌تواند به درک بهتر شما از طرح‌های پانزی کمک کند.

اجرای طرح پانزی به وسیله فروش سهام در بورس

بورس سهام یکی از بسترهای امن برای سرمایه‌گذاری در ایران است و به همین جهت بسیاری از افراد تصور می‌کنند که سرمایه‌گذاری در بورس کاملا ایمن است و هیچگونه کلاهبرداری در این بازار وجود ندارد. حال آنکه گاهی اوقات طرح‌های پانزی در قالب فروش برخی سهام‌ها صورت می‌گیرد.

در این طرح پانزی، کلاهبرداران به سراغ سهم‌هایی می‌روند که ارزش پایینی دارند و حجم معاملاتی آن‌ها اندک است. کلاهبرداران با تبلیغات گسترده و ایجاد شایعات زیاد در فضای مجازی مردم را قانع می‌کنند که با یک سهم بسیار ارزشمند مواجه هستند و باید هر چه سریع‌تر این سهم را خریداری کنند تا سود کلانی به دست آورند.

از طرف دیگر کلاهبرداران یک پول کلان وارد سهم می‌کنند و قیمت سهم را به صورت حبابی و مصنوعی افزایش می‌دهند. افرادی که تحت تاثیر تبلیغات قرار گرفته‌اند، با مشاهده بالا رفتن قیمت سهم، به آن هجوم می‌آورند و مقدار زیادی از سهم را خریداری می‌کنند. هنگامی که کلاهبرداران متوجه ورود افراد عادی به سهم می‌شوند، تمام سهام خود را در قیمت‌های بالا فروخته و از سهم خارج می‌شوند.

با خروج کلاهبردارن اصلی، قیمت سهام با افت شدید مواجه شده و به قیمت اولیه خود باز می‌گردد، بنابراین افراد عادی با ضررهای زیادی مواجه می‌شوند و پول آن‌ها در جیب کلاهبردارن پانزی می‌رود. جالب اینجاست که این افراد هیچگاه متوجه نمی‌شوند که گرفتار یک طرح پانزی شده‌اند و غالبا شکایتی در این زمینه طرح نمی‌کنند.

بنابراین باید متوجه شده باشید که کلاهبرداری پانزی همیشه در یک فضای ناامن رخ نمی‌دهد و گاها در یک بستر قانونی و موجه رخ می‌دهد. درست است که شکل آن عوض می‌شود، ولی اگر به ماهیت آن نگاه کنید، هر دو یکی هستند. به کاری که در بالا به آن اشاره شد، پروژه کردن یک سهم گفته می‌شود و از لحاظ قانونی یک نوع کلاهبرداری و کار غیرقانونی محسوب می‌شود.

اجرای طرح پانزی به وسیله فروش ارز دیجیتال

با صعود قیمت ارزهای دیجیتال و همه گیر شدن آن‌ها در فضای عمومی جامعه ایران، شاهد انجام کلاهبرداری‌های پانزی با این ارزها هستیم. روش کلاهبرداری همانند قسمت قبلی و همانند فروش سهام است. با این تفاوت که به جای پروژه کردن یک سهم، یک ارز دیجیتال بسیار ضعیف پروژه می‌شود.

کلاهبرداران با تبلیغات گسترده، یک ارز دیجیتال بدون اعتبار را به مردم می‌فروشند و پس از آنکه توانستند به قیمت‌های بالا این ارزها را به فروش برسانند، تمام رمزارزهای خود را می‌فروشند و حتی امکان دارد قیمت آن ارز دیجیتال به صفر برسد. این روش بیشتر از راه قبلی به کلاهبرداری نزدیک است. چرا که امکان به صفر رسیدن دارایی قربانیان نیز وجود دارد.

سخن پایانی

سرمایه شما به آسانی به دست نیامده است و به همین دلیل نباید با ناآگاهی آن را در اختیار افراد سودجو و کلاهبردار قرار دهید. طرح‌های پانزی یکی از رایج‌ترین روش‌های کلاهبرداری هستند و اطلاع از آن‌ها می‌تواند امنیت سرمایه‌گذاری شما را افزایش دهد.

در این مقاله به صورت کامل در مورد طرح‌های پانزی و تفاوت آن با طرح‌های هرمی صحبت کردیم و همچنین راهکارهایی را برای در امان بودن از طرح پانزی بیان کردیم. امیدواریم با استفاده از این مطالب بتوانید آگاهی لازم در این زمینه را کسب کنید و هیچگاه جز قربانیان این طرح‌های کلاهبرداری نباشید.

برای دوری از طمع در بورس

بازار بورس در حال حاضر یکی از داغ ترین موضوعات کشور است. امسال هزاران میلیارد تومان وارد این بازار شده است و میلیون ها کد بورسی برای افراد صادر شده است. خیلی ها هر روزه سهامی که خریده اند را بررسی می کنند و نگران سرمایه خود هستند. در این مقاله ما می خواهیم برای شما توضیح دهیم که چگونه سهام پرسود را در بورس شناسایی کنید.

سهام: مهمترین دارایی بازار بورس

بازار بورس جایی است که در آن افراد به خرید و فروش اوراق بهادار می پردازند. مهمترین اوراق بهادار در بورس، سهام شرکت هاست.

شرکت های زیادی در بورس حضور دارند که هر کدام سهام خود را در این بازار عرضه کرده اند و به دنبال جذب سرمایه افراد و موسسات هستند. هر کدام از این سهم ها دارای نمادی هستند که با آن در بازار بورس یا فرابورس شناخته می شوند.

افراد با خریدن سهام پرسود و فروختن آنها و در عین حال با فروختن سهامی که در حال ضرر هستند سعی می کنند در این بازار به سود دست یابند و از ضرر کردن دوری کنند.

اما سوال خیلی ها این است که چگونه می توان سهام پرسود در بورس را شناسایی کرد تا بتوان به بهترین شکل با آنها معامله کرد.

نحوه تشخیص سهام پرسود

برای تشخیص سهام پرسود در بورس شما باید چندین عامل را در نظر بگیرید تا بتوانید به خوبی این کار را انجام بدهید. در زیر ما به این عوامل اشاره کرده و آنها را برای شما توضیح داده ایم:

1.نسبت پایین قیمت به درآمد:

همان گونه که خودتان می دانید هر سهمی قیمتی دارد و هر سهم متعلق به شرکتی است که درآمد مشخصی دارد. نسبت قیمت به درآمد برای شناسایی سهام پرسود اهمیت زیادی دارند و با استفاده از آن می توان نکات قابل توجهی را درباره یک سهم درک نمود.

P مخفف کلمه Price به معنی قیمت و E هم مخفف کلمه Earning به معنای درآمد است. P/E یک سهم نشان می دهد که سرمایه گذاران به ازای هر ریال سود یک سهم حاضرند چند ریال بپردازند. برای نمونه اگر P/E یک سهم 10 باشد یعنی افراد حاضرند برای هر 1 ریال سود از این سهم 10 ریال بپردازند.

به این نسبت، نرخ بازگشت سرمایه نیز می گویند به این دلیل که نشان دهنده مدت زمانی است که اصل سرمایه شما بازمی گردد. برای مثال فرض کنید که P/E یک سهم 5 است. این یعنی اگر شما 5 میلیون تومان را صرف خرید این سهم کرده باشید، با سود تقسیمی این سهم این پنج میلیون ظرف مدت 5 سال به شما باز می گردد(و البته شما سهمتان را هم همچنان حفظ نموده اید).

سوال اصلی

اما سوال اینجاست که P/E بزرگ بهتر است یا کوچک؟ در نگاه اول شاید بگویید که P/E پایین تر بهتر است چون این یعنی شما سود بیشتری دریافت می کنید. اما تحلیل P/E به این سادگی نیست. خیلی برای دوری از طمع در بورس اوقات یک شرکت سودده است و P/E بالایی هم دارد. دلیل این موضوع این است افراد انتظار دارند سوددهی این شرکت افزایش یابد.

بهترین راه برای تحلیل P/E این است که وضعیت شرکت را به خوبی از لحاظ بدهی و سود بررسی کنید و P/E آن را با شرکت های دیگر مقایسه کنید. هم چنین می توانید P/E شرکت را با P/E های قبلی خود آن شرکت بررسی کنید ونتایج خوبی در این زمینه بگیرید.

یادتان باشد که برای مقایسه P/E دو شرکت، آنها باید هر دو عضو یک گروه باشند . برای مثال شما نمی توانید یک سهم شرکت برقی را با سهم یک شرکت خودرویی مقایسه کنید.

در یک گروه معمولا به سراغ P/E های پایین تر بروید و از سهم هایی که P/E بسیار بالایی دارند بپرهیزید مگر آن که به خوبی وضعیت شرکت را بررسی کرده باشید.

به طور کلی این نکته را به یاد داشته باشید P/E پایین بهتر است و باعث سود بیشتر شما می شود.

2.سطح بدهی پایین:

شما حتما باید برای خرید یک سهم، ترازنامه یک شرکت را مشاهده کنید. اگر دیدید که یک شرکت دارای بدهی زیادی است بهتر است که از خرید این سهم صرف نظر کنید. سهام پرسود در بورس دارای سطح بدهی پایین و کمی هستند. بدهی بالا می تواند در پایان به ضرردهی سهم منجر شود پس به خوبی وضعیت بدهی ها و دارایی ها را بررسی کنید.

3.سود دهی زیاد و پیوسته:

زمانی که یک شرکت هرساله به شما سود بیشتری پرداخت می کند و وضعیت بدهی و دارایی های آن هم مناسب است پس سهم خوب و پرسودی است که می توان روی آن حساب باز کرد. البته باید دقت کنید که خیلی اوقات برخی شرکت ها سود زیادی پرداخت می کنند اما ممکن است در جهت فریب باشد. همه چیز را به خوبی بررسی کنید و بعد اقدام به خرید کنید.

4.مدیریت مناسب:

خیلی از سهام به این دلیل با افت قیمت و ضرر دادن روبرو می شوند که مدیریت درستی ندارند. کافی است که شما نام یک سهم را در گوگل جستجو کنید تا بتوانید مدیر آن و سابقه مدیریتی او را پیدا کنید. یادتان باشد افرادی که سابقه مدیریتی خوبی دارند همیشه سهام پرسودی را مدیریت کنند. این عامل را حتما در هنگام شناسایی سهام پرسود در نظر داشته باشید.

فردی که دارای سابقه مدیریتی خوبی در بورس نیست گزینه مناسبی برای شما نخواهد بود. البته شما باید همه شرایط را در نظر بگیرید.

5.توجه به صنعت سهم:

اگر از شما بپرسند که در دوران کنونی که کرونا در حال جولان دادن است، ارزش سهام کدام شرکت ها افزایش خواهد یافت چه جوابی خواهید داد؟ مطمئنا شما شرکت های دارویی و فروشگاه های اینترنتی را نام خواهد برد. پس باید به این نکته توجه کنید که سهم شما در کدام گروه قرار دارد. بعضی گروه ها هستند که به طور ذاتی دارای سهام پرسود در بورس هستند. برای مثال از میان آنها می توانند سهام شرکت های پتروشیمی را نام برد.

گروه های مختلف در بورس را به خوبی بررسی کنید و ببینید که در کدام گروه ها نقدینگی بیشتر و سود بیشتری وجود دارد.

حتما برای شناسایی سهام پرسود در بورس، گروه هایی که نقدینگی بیشتری به سمت آن رفته است را در اولویت قرار دهید. در این گروه ها می توانید سهم های بسیار خوبی را برای خرید پیدا کنید.

نقش تحلیل بنیادی در تشخیص سهام سودده در بورس

همان گونه که خودتان می دانید تحلیل بنیادی به تعیین ارزش ذاتی یک سهم برمی گردد. تحلیل بنیادی یا فاندامنتال با توجه به شرایط فعلی و آینده، وضعیت اقتصاد کلان و بررسی وضعیت شرکت ارزش ذاتی یک سهم را محاسبه می کند.

یادتان باشد که می توانید از تحلیل تکنیکال هم در کنار فاندامنتال استفاده کنید تا بهترین انتخاب ها را داشته باشید و سهام پرسودده در بورس را از آن خود کنید.

دوری از هیجانات برای شناسایی سهام پرسود

خیلی اوقات در بورس، افراد به جای این که خود به سراغ بررسی سهام بروند و سهام پرسود در بورس را شناسایی کنند بر اثر هیجانات سهم هایی را خریداری می کنند که ظاهر پرسودی دارند اما در حقیقت ضرر ده هستند.

مدیریت احساسات برای سود کردن در بورس اهمیت بسیاری دارد. دو حس طمع و ترس در بازارهای مالی بسیار مهم هستند و شما باید بتوانید به خوبی آنها را کنترل کنید تا بتوانید سهام پرسود در بورس را به خوبی شناسایی کنید.

شما نباید اجازه دهید که ترس یا طمع یا جو بازار بر تحلیل مستقل شما تاثیر بگذارند و شما را وادار به کاری هیجانی کنند چون در این صورت احتمال ضرر بیشتر از سود است.

سهمیران

سهمیران یکی از شعبه های کارگزاری حافظ می باشد و مجموعه ای است که سالهاست در زمینه آموزش مسائل بورس فعالیت می کند. این مجموعه می تواند با آموزش های خود به شما کمک کند تا بهترین سهام پرسود در بورس را انتخاب نید.

آموزش های سهمیران باعث می شود تا شما به خوبی با همه جوانب بورس آشنا شوید و قدرت تحلیلتان بالا برود تا بتوانید استراتژی های معاملاتی خود را به بهترین شکل پیاده کنید.

برای شناسایی سهام پرسود شما نیاز دارید که اصطلاحات بورس را به برای دوری از طمع در بورس خوبی بشناسید، نکات مهم بازار بورس را بشناسید و بتوانید احساسات خود را مدیریت کنید. همه این ها در توسط مجموعه سهمیران به شما آموزش داده می شود.

مرحله به مرحله شما رشد خواهید کرد تا به سطحی برسید که به راحتی بتوانید بازار بورس را به سرعت رصد کنید و با نکات آموزشی سهمیران بتوانید به خوبی آینده بازار را حدس بزنید. در این شرایط که بازار نزولی است داشتن استراتژی، قدرت تحلیل و صبر بسیار حیاتی هستند.

دوره های آموزشی سهمیران

دوره های آموزشی سهمیران برای این است که شما قدم به قدم جلو بیایید و با بازار سرمایه آشنا شوید. دوره های آموزشی ما به صورت آنلاین برگزار می شود و همه افراد می توانند از آن استفاده کنند.

از سوی دیگر ما در بسیاری از شهرها کلاس های آموزشی برگزار می کنیم و برای همین افرادی که تمایل دارند می توانند به راحتی در کلاس های آموزشی سهمیران شرکت کنند. در وبسایت سهمیران انواع مقالات آموزشی قرار داده شده است که شما می توانید از آنها برای تحلیل ها وشناخت بازار بورس استفاده کنید. سهمیران همواره سعی دارد تا بهترین ها را به شما ارائه دهد.