وزن کشی اقلام در سبد هزینه خانوار
درحالی که دراغلب سال‌های دهه 1390، متوسط درآمد سالانه خانوارها بیش از هزینه‌های آنها بوده است، اما شرایط کلی اقتصادی و بخصوص تورم، ترکیب سبد هزینه‌ای خانوارها را تغییر داده است.
گروه اقتصادی _رجانیوز: درحالی که دراغلب سال‌های دهه 1390، متوسط درآمد سالانه خانوارها بیش از هزینه‌های آنها بوده است، اما شرایط کلی اقتصادی و بخصوص تورم، ترکیب سبد هزینه‌ای خانوارها را تغییر داده است.
به گزارش رجانیوز به نقل از روزنامه ایران، به طور معمول، همواره حدود دو سوم هزینه خانوارهای شهری صرف کالاهای غیرخوراکی میشود و یک سوم مابقی برای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها هزینه میشود. با این حال بررسی سهم کالاهای غیرخوراکی و خوراکی در سبد هزینه‌ای خانوارهای شهری نیز در طول سال‌های گذشته با تغییرات زیادی همراه بوده است.
براساس تازه‌ترین آمارهای مرکز آمار ایران که در شهریورماه جاری منتشر شده است، در سال 1393 سهم هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای شهری 75.3 درصد و سهم خوراکی‌ها 24.7 درصد بوده است، اما در سال 1394 سهم هزینه‌های غیرخوراکی افزایش و درمقابل هزینه‌های خوراکی خانوارها کاهش یافته است به طوری که دراین سال، سهم هزینه‌های غیرخوراکی به 76.2 درصد افزایش یافته درحالی که سهم خوراکی‌ها به 23.8 درصد افت کرده است. این شرایط در سال‌های 1395 و 1396 ادامه یافته است. در سال 1395 سهم غیرخوراکی‌ها به 76.6 درصد و در سال 1396 به 76.7 درصد افزایش یافته است. سهم خوراکی‌ها نیز در این دو سال به ترتیب به 23.4 و 23.3 درصد رسیده است.
با تغییر شرایط از سال 1397 به بعد شاهد کاهش سهم هزینه‌های غیرخوراکی و افزایش هزینه خوراکی‌ها هستیم به طوری که در سال 1397 سهم غیرخوراکی‌ها به 76 درصد کاهش و سهم خوراکی‌ها به 24 درصد افزایش یافته است. در سال 1398 نیز سهم غیرخوراکی‌ها به 75.2 درصد و هزینه خوراکی‌ها به 24.8 روش های اصلاح سبد سهام درصد تغییر یافته است. همچنین در سال 1399 سهم غیرخوراکی‌ها و خوراکی‌ها به ترتیب به 74.1 و 25.9 درصد رسیده است. در سال گذشته نیز سهم کالاهای غیرخوراکی در هزینه‌های خانوارهای شهری به 73.3 درصد کاهش یافته و درمقابل سهم خوراکی‌ها به 26.7 درصد رسیده که هر دو سهم در طول سال‌های مورد بررسی بی‌سابقه بوده‌اند. به اعتقاد اقتصاددانان با بهبود شرایط اقتصادی، سهم مصرف و هزینه کالاهای خوراکی در سبد هزینه‌های خانوارها کاهش می‌یابد. این در شرایطی است که در سال‌های انتهایی دهه 1390 بواسطه تشدید شرایط تورمی و با وجود افزایش اسمی درآمد خانوارها، فشار مضاعفی به آنها وارد و باعث شد تا از سال 1397 به بعد سهم خوراکی‌ها به‌صورت مداوم در سبد هزینه‌ای خانوارها با رشد همراه شود. با این حال مهار نرخ تورم که در دستور کار دولت سیزدهم قرارگرفته این امید را می‌دهد که از سال‌جاری شاهد تغییر دوباره این شرایط باشیم.
درمجموع سبد هزینه‌های غیرخوراکی خانوارها شامل شش گروه اصلی شامل مسکن، پوشاک و کفش، لوازم، اثاث و خدمات خانوار، بهداشت و درمان، حمل‌ونقل و ارتباطات و تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی میشود. اطلاعات ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که دراین سبد نیز تغییرات زیادی طی سال‌های گذشته اتفاق افتاده است به این معنا که بخش مسکن به‌دلیل افزایش هزینه‌ها سهم سایر گروه‌ها را نیز به خود اختصاص داده است. درواقع خانوارها برای اینکه از پس هزینه‌های مسکن که به تنهایی بیش از یک سوم هزینه‌های این بخش را شامل میشود، برآیند از سایر هزینه‌های خود کاسته‌اند.
درمیان شش گروه هزینه‌های غیرخوراکی، مسکن بیشترین سهم را دراختیار دارد و پس از آن به ترتیب بهداشت و درمان، حمل ونقل و ارتباطات، لوازم و اثاث و خدمات، پوشاک و کفش و درانتها تفریحات و سرگرمی قرار دارد.
متوسط هزینه سالانه مسکن دراین سبد درحالی که در سال 1396 حدود 10.8 میلیون تومان بوده است در سال 1397 به 13.3 میلیون تومان، در سال 1398 به 17.2 میلیون تومان، در سال 1399 به 22.9 میلیون تومان و در سال گذشته به 33.2 میلیون تومان رسیده است. با این حال از نظر سهم شاهد کاهش سهم بخش مسکن در سال گذشته هستیم. درواقع در سال 1396 سهم مسکن از هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای شهری 33 درصد بوده که با روند صعودی در سال‌های بعد مواجه شده است به طوری که در سال 1397 به 33.9 درصد، در سال 1398 به 36.4 درصد و در سال 1399 با 37 درصد به بالاترین رقم درمیان این سال‌ها رسیده است، اما در سال گذشته این سهم به 36 درصد افت کرده است.
دومین گروه پرهزینه در بخش غیرخوراکی‌ها برای خانوارهای شهری بهداشت و درمان است به گونه‌ای که متوسط هزینه‌های سالانه این گروه از 3.4 میلیون تومان در سال 1396 به 9.2 میلیون تومان در سال گذشته رسیده است.با این حال سهم گروه بهداشت و درمان از هزینه‌های غیرخوراکی خانوارها درطول این سال‌ها کاهش یافته است. درسال 1396 سهم این گروه 10.6 درصد بوده است که با وجود افزایش به 10.9 درصد در سال بعد، از سال 1398 روند نزولی به خود گرفته و به 10.5 درصد دراین سال و 9.8 درصد در سال 1399 کاهش یافته است، اما در سال گذشته این سهم به 10 درصد افزایش یافت.
درگروه حمل‌ونقل و ارتباطات نیز شاهد نوسانات زیادی هستیم. درحالی که متوسط هزینه سالانه این گروه برای خانوارهای شهری در سال 1396 بالغ بر4 میلیون تومان بود، در سال 1399 به 6.1 میلیون تومان و در سال گذشته به 8.8 میلیون تومان رسیده است. برهمین اساس سهم این گروه در هزینه‌های خانوار نیز رو به کاهش گذاشته است. در سال 1396 سهم این گروه 12.4 درصد بود که در سال 1397 به 11.8 درصد و در سال 1398 به 10 درصد رسید. همچنین در سال‌های 1399 و 1400 این سهم به ترتیب به 9.9 و 9.5 درصد کاهش یافت.
به طورمتوسط حدود 4 درصد از هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای شهری به لوازم، اثاث و خدمات خانوار مربوط میشود. متوسط هزینه این گروه در سال 1396 حدود 1.3 میلیون تومان بود که در سال‌های بعد افزایش یافت به طوری که در سال 1399 به 2.6 میلیون تومان و در سال گذشته به 3.9 میلیون تومان رسیده است. با این حال سهم این گروه از هزینه‌های خانوار در طول سال‌های 1396 تا 1399 روی 4 درصد ثابت مانده اما در سال گذشته این سهم به 4.3 درصد افزایش یافته است.
براساس این گزارش، در گروه پوشاک و کفش نیز شاهد کاهش سهم این بخش نسبت به هزینه‌های غیرخوراکی خانوارها هستیم. درحالی که در سال 1396 سهم این گروه از هزینه‌ها 4 درصد بوده است، در سال 1397 به 3.5 درصد افت کرده است؛ روندی که در سال بعد نیز ادامه داشته و به 3.1 درصد رسیده است اما در سال 1399 این سهم به 3.3 درصد و در سال گذشته به 3.9 درصد رسیده است. متوسط هزینه خانوارهای شهری برای پوشاک و کفش در سال‌های 1396 و 1397 با اندکی اختلاف بیش از 1.3 میلیون تومان بوده است؛ رقمی که در سال 1398 به 1.4 میلیون تومان رسیده است اما از سال 1399 با افزایش قیمت‌ها این سهم بیش از دو برابر شده و به 3 درصد رسیده است. در سال گذشته نیز این سهم بر 3.6 درصد بالغ شده است.
همانگونه که اشاره شد درمیان گروه‌های شش گانه کالاهای غیرخوراکی، کمترین سهم و هزینه به گروه تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی اختصاص دارد. با وجودی که این گروه طیف گسترده‌ای از کالاها و خدمات را دربرمی‌گیرد، اما در شرایط تورمی مردم سعی می‌کنند هزینه‌های این بخش را محدود و درآمد خود را صرف بخش‌های ضروری‌تر کنند. طبق اعلام مرکز آمار ایران متوسط هزینه خانوارهای شهری در سال 1396 برای این گروه اندکی بیش از 950 هزارتومان بوده است و با قدری افزایش در سال‌های 1397 تا 1399 این رقم به بالای یک میلیون تومان در سال افزایش یافته است. با این حال در سال گذشته متوسط هزینه خانوارها برای این بخش به بیش از 1.4 میلیون تومان رسیده است. درهمین راستا، سهم این گروه از سال 1396 تا سال گذشته رفته رفته کاهش یافته است به طوری که در سال 1396 این سهم 2.9 درصد بوده ولی در سال 1397 به 2.7 درصد و در سال 1398 به 2.2 درصد رسیده است.همچنین از سال 1399 این سهم با 1.7درصد به زیر 2 درصد رسید و در سال گذشته به 1.6 درصد رسید.
تحول در نژاد «مرغ آرین» در دستور دولت قرار می گیرد؟
ایران تنها کشور دارای فناوری مرغ لاین در منطقه است. عدم مدیریت واردات سویه‌های خارجی به کشور در دهه ۸۰ سهم جوجه‌ریزی آرین را به صفر رساند و عامل وابستگی کشور به واردات شد. اما از سال ۱۳۹۸ وزارت کشاورزی مسئول احیای سویه آرین شد و سهم آن را در بازار به بیش از ۱۰ درصد افزایش داد. بهبود سویه آرین در حال حاضر علاوه بر مدیریت واردات، نیازمند اصلاح نژاد است که باید در دستور دولت قرار گیرد.
مسیراقتصاد / تامین غذا همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های فرا روی بشر به شمار آمده و از این رو، وجود امنیت غذایی در هر کشوری به عنوان یکی از شاخص‌های مهم توسعه یافتگی آن کشور محسوب میشود. در این میان عرضه پروتئین حیوانی همچون مرغ، تخم مرغ و … در سبد غذایی، یـک معیار اساسی در تأمین امنیت غذایی جامعه است.
گوشت مرغ به دلایل گوناگون اقتصادی و بهداشتی از جایگاه ویژه‌ای در بین اقلام مختلف پروتئین حیوانی برخوردار است. در واقع سرعت بالای رشد مرغ در زمان کوتاه نسبت به سایر دام‌ها، ضریب تبدیل غذایی پایین، امکان تولید در تمام شرایط آب و هوایی و بازگشت سریع سرمایه نسبت به سایر صنایع دامپروری عامل جلب توجهات به صنعت مرغداری بوده است تا بدین ترتیب گوشت مرغ مورد نیاز جامعه تامین شود.
مطابق تصویر زیر زنجیره تولید گوشت مرغ در جهان از ۴ بخش تشکیل شده است که به ترتیب شامل لاین، اجداد، مرغ مادر و سویه تجاری است. مرغ لاین در راس هرم تولید گوشت مرغ قرار دارد.
گله لاین مجموعه‌ای از پرندگان خالص است که متعلق به یک نژاد خاص با ویژگی‌های ژنتیکی کاملاً مشخص میشود و صرفاً با حیوانات خالص و هم نژاد خود آمیزش نموده و قادر به تولید حیواناتی مشابه خود است.
گله لاین از ۴ خط D C B A تشکیل شده است، هر کدام از این خط‌ها حامل ژن های مربوط به یکی از صفات مثبت مانند ضریب تبدیل کم، سرعت رشد بالا، جوجه آوری مناسب و … هستند. از تلاقی خط‌های مختلف گله لاین با یک دیگر مرغ اجداد حاصل میشود.
در ادامه با تلاقی مرغ‌های اجدادی که از تکثیر خط های مختلف حاصل شده اند جمعیتی از مرغ ها به نام مرغ مادر به وجود می‌آید؛ در نهایت ضمن تلاقی پرندگان در مزارع مرغ مادر، سویه تجاری گوشتی تولید شود. در طی این فرآیند سویه‌های تجاری گوشتی توانایی لازم جهت افزایش وزن و سرعت رشد بالا را کسب می‌کنند به طوری که در حدود ۴۰ روزگی، بیش از ۲ کیلوگرم وزن میگیرند.
ایران تنها دارنده مرغ لاین در منطقه است
تنها ۶ کشور در جهان دارای فناوری مرغ لاین گوشتی هستند، کشور ایران نیز جزء این کشورها بوده و تنها دارنده مرغ لاین در منطقه محسوب میشود. اهمیت بسیار بالای مرغ لاین در تولید گوشت مرغ باعث شده است تا اطلاعات لاین کاملا محرمانه باشد.
مرغ لاین در ایران با نام آرین شناخته میشود. مرغ آرین یک نژاد سبک وزن بوده و تا وزن زنده حدود ۲.۲ الی۲.۵ کیلوگرم عملکرد خوبی را از خود نشان می‌دهد اما با افزایش طول پرورش به بیش از ۴۰ روزگی به منظور افزایش وزن بیشتر، عمکلرد این پرنده دچار مشکل شده و بدین ترتیب ضریب تبدیل خوراک و تلفات نیز افزایش می‌یابد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۱۳۸۰ بازار گوشت مرغ کاملا در اختیار مرغ آرین بود، اما با واردات سویه‌های خارجی به کشور به تدریج سهم آرین کاهش یافت به طوری که در اواخر دهه ۸۰ سهم آرین از روش های اصلاح سبد سهام بازار گوشت مرغ به زیر ۲ درصد رسید.
۱۰۰ درصد بازار مرغ ایران در سال ۱۳۹۷ در اختیار سویه‌های خارجی بود
عمده سویه‌های خارجی وارد شده به ایران شامل راس، آربوراکرز، کاپ و هوبارد است. مبدا واردات نژاد‌های خارجی شامل کشورهای انگلستان، آمریکا و فرانسه می شود؛ البته سهم کشور انگلستان در واردات ۸۰ درصد است. این نژادها سنگین وزن هستند به طوری که به راحتی تا ۳ کیلوگرم وزن میگیرند. همچنین برنامه‌های پیوسته کمپانی‌های اصلاح نژادی بر روی این سویه‌ها باعث شده است تا ضریب تبدیل خوراک این پرنده‌ها بهبود یافته و به حدود ۱.۷ برسد.
براسـاس آمار سامانه صماصط[۱] در سـال ۱۳۹۷ تعداد ۲/۱ میلیارد قطعه جوجه‌ریزی در مزارع پرورش جوجـه گوشـتی صـورت گرفته که یک میلیـار قطعـه از آن مربوط بـه آمیخته تجاری راس (به عنوان گسـترده‌ترین آمیخته تجاری گوشـتی در کشـور) و مابقی مربوط به آربوراکرز ،کاب و هوبـارد بـوده اسـت.
تحریم واردات مرغ اجداد به کشور
وابستگی کامل کشور به واردات سویه‌های خارجی به منظور تولید گوشت مرغ متناسب با نیاز کشور، علاوه بر خارج کردن منابع ارزی از کشور عامل ایجاد اهرم فشار علیه جمهوری اسلامی ایران شده بود.
در همین راستا از شهریور ماه سال ۱۳۹۸ واردات سویه‌های تجاری خارجی به کشور تحریم شد که در صورت تداوم شرایط تحریمی در سال ۱۴۰۰ تولید گوشت مرغ کشور از محل سویه‌های تجاری وارداتی به صورت کامل متوقف می‌شد. در دی ماه ۱۳۹۸ وزارت جهاد کشاورزی با دستور مقام معظم رهبری و با ابلاغ شورای عالی امنیت ملی، مسئول احیای مرغ لاین آرین با همکاری سایر سازمان‌های مربوطه شد تا تحریم هایی مربوطه خنثی شود.
مدیریت واردات و اصلاح نژاد مرغ آرین الزامی است
بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر سهم آرین در بخش مرغ اجداد کشور(دومین بخش هرم تولید مرغ) ۴۷ درصد است اما به دلیل عدم استقبال مرغداران ناشی از عملکرد پایین این سویه نسبت به سویه های خارجی موجود در بازار، سهم آرین در بخش تولید جوجه یک روزه کشور (آخرین بخش هرم تولید مرغ) حدود ۱۰ درصد برآورد میشود.
با احیای آرین تحریم واردات سویه‌های خارجی برداشته شده است، لذا دولت ضمن هوشیاری مانع از واردات بدون ملاحظه سویه‌های خارجی به کشور شود. در غیر این صورت احتمال وابستگی کامل به واردات مجددا فراهم خواهد شد.
بنابراین دولت ضمن مدیریت واردات سویه‌های خارجی به کشور باید اصلاح نژاد سویه آرین جهت ارتقاء بهره‌وری را در دستور کار خود قرار دهد. در همین راستا بروزرسانی و توسعه زیرساخت مراکز لاین آرین، راه‌اندازی و راهبری لاین‌های تحقیقاتی و پشتیبان الزامی است.
همچنین دولت با پرداخت یارانه تولید به سویه آرین ضمن راه اندازی سامانه یکپارچه گله‌های اجداد، مادر و جوجه گوشتی آرین جهت جمع آوری داده‌های آرین از مزارع و پایش عملکرد گله‌های اجداد، مادر و گوشتی آرین در اقلیم های مختلف کشور، می‌تواند مرغداران را تشویق به تولید این سویه نمایند.
پینوشت:
[۱] سامانه سماصط یکی از این سامانه ها است که این وزارتخانه برای مدیریت امور طیور و پرندگان ایجاد کرده است. این سامانه به این منظور ساخته شده است که مرغداران قبل‌از جوجه ریزی و در حین آن، تمامی آمار های مربوط به مرغداری خود را به وزارت جهاد کشاورزی تقدیم کنند.
دل خوش سیری چند؟ / سهم تفریحات و سرگرمی در سبد هزینه‌های خانوار از ۲.۹ درصد به ۱.۶ درصد رسید
به اعتقاد اقتصاددانان با بهبود شرایط اقتصادی، سهم مصرف و هزینه کالاهای خوراکی در سبد هزینه‌های خانوارها کاهش می‌یابد. این در شرایطی است که در سال‌های انتهایی دهه ۱۳۹۰ به‌واسطه تشدید شرایط تورمی و با وجود افزایش اسمی درآمد خانوارها، سهم خوراکی‌ها به‌صورت مداوم در سبد هزینه‌ای خانوارها با رشد همراه شد.
سهم تفریحات و سرگرمی در سبد هزینه‌های خانوار از سال ۹۶ تقریباً روند نزولی گرفت و در پایان سال گذشته به ۱.۶ درصد رسید.
روزنامه ایران نوشت: «در حالی که در اغلب سال‌های دهه ۱۳۹۰، متوسط درآمد سالانه خانوارها بیش از هزینه‌های آنها بوده است اما شرایط کلی اقتصادی و به‌خصوص تورم، ترکیب سبد هزینه‌ای خانوارها را تغییر داده است. به طور معمول، همواره حدود دو - سوم هزینه خانوارهای شهری صرف کالاهای غیر خوراکی میشود و یک‌سوم مابقی برای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها هزینه میشود. با این حال بررسی سهم کالاهای غیر خوراکی و خوراکی در سبد هزینه‌ای خانوارهای شهری نیز در طول سال‌های گذشته با تغییرات زیادی همراه بوده است.
بر اساس تازه‌ترین آمارهای مرکز آمار ایران که در شهریورماه جاری منتشر شده است، در سال ۱۳۹۳ سهم هزینه‌های غیر خوراکی خانوارهای شهری ۷۵.۳ درصد و سهم خوراکی‌ها ۲۴.۷ درصد بوده است اما در سال ۱۳۹۴ سهم هزینه‌های غیر خوراکی افزایش و در مقابل هزینه‌های خوراکی خانوارها کاهش یافته است به طوری که در این سال، سهم هزینه‌های غیر خوراکی به ۷۶.۲ درصد افزایش یافته؛ در حالی که سهم خوراکی‌ها به ۲۳.۸ درصد افت کرده است. این شرایط در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ ادامه یافته است. در سال ۱۳۹۵ سهم غیر خوراکی‌ها به ۷۶.۶ درصد و در سال ۱۳۹۶ به ۷۶.۷ درصد افزایش یافته است. سهم خوراکی‌ها نیز در این دو سال به ترتیب به ۲۳.۴ و ۲۳.۳ درصد رسیده است.
با تغییر شرایط از سال ۱۳۹۷ به بعد شاهد کاهش سهم هزینه‌های غیر خوراکی و افزایش هزینه خوراکی‌ها هستیم؛ به طوری که در سال ۱۳۹۷ سهم غیر خوراکی‌ها به ۷۶ درصد کاهش و سهم خوراکی‌ها به ۲۴درصد افزایش یافته است. در سال ۱۳۹۸ نیز سهم غیر خوراکی‌ها به ۷۵.۲ درصد و هزینه خوراکی‌ها به ۲۴.۸ درصد تغییر یافته است.
همچنین در سال ۱۳۹۹ سهم غیر خوراکی‌ها و خوراکی‌ها به ترتیب به ۷۴.۱ و ۲۵.۹ درصد رسیده است. در سال گذشته نیز سهم کالاهای غیر خوراکی در هزینه‌های خانوارهای شهری به ۷۳.۳ درصد کاهش یافته و در مقابل سهم خوراکی‌ها به ۲۶.۷ درصد رسیده که هر دو سهم در طول سال‌های مورد بررسی بی‌سابقه بوده‌اند.
به اعتقاد اقتصاددانان با بهبود شرایط اقتصادی، سهم مصرف و هزینه کالاهای خوراکی در سبد هزینه‌های خانوارها کاهش می‌یابد. این در شرایطی است که در سال‌های انتهایی دهه ۱۳۹۰ به‌واسطه تشدید شرایط تورمی و با وجود افزایش اسمی درآمد خانوارها، فشار مضاعفی به آنها وارد و باعث شد تا از سال ۱۳۹۷ به بعد سهم خوراکی‌ها به‌صورت مداوم در سبد هزینه‌ای خانوارها با رشد همراه شود.
با این حال مهار نرخ تورم که در دستور کار دولت سیزدهم قرارگرفته این امید را می‌دهد که از سال‌جاری شاهد تغییر دوباره این شرایط باشیم.
ترکیب سبد هزینه‌ای غیر خوراکی
در مجموع سبد هزینه‌های غیر خوراکی خانوارها شامل شش گروه اصلی شامل مسکن، پوشاک و کفش، لوازم، اثاث و خدمات خانوار، بهداشت و درمان، حمل‌ونقل و ارتباطات و تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی میشود. اطلاعات ارائه‌شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در این سبد نیز تغییرات زیادی طی سال‌های گذشته اتفاق افتاده است؛ به این معنا که بخش مسکن به دلیل افزایش هزینه‌ها سهم سایر گروه‌ها را نیز به خود اختصاص داده است. در واقع خانوارها برای اینکه از پس هزینه‌های مسکن که به‌تنهایی بیش از یک سوم هزینه‌های این بخش را شامل میشود، برآیند از سایر هزینه‌های خود کاسته‌اند.
در میان شش گروه هزینه‌های غیر خوراکی، مسکن بیشترین سهم را در اختیار دارد و پس از آن به ترتیب بهداشت و درمان، حمل‌ونقل و ارتباطات، لوازم و اثاث و خدمات، پوشاک و کفش و در انتها تفریحات و سرگرمی قرار دارد.
متوسط هزینه سالانه مسکن در این سبد در حالی که در سال ۱۳۹۶ حدود ۱۰.۸ میلیون تومان بوده است در سال ۱۳۹۷ به ۱۳.۳ میلیون تومان، در سال ۱۳۹۸ به ۱۷.۲ میلیون تومان، در سال ۱۳۹۹ به ۲۲.۹ میلیون تومان و در سال گذشته به ۳۳.۲ میلیون تومان رسیده است.
با این حال از نظر سهم شاهد کاهش سهم بخش مسکن در سال گذشته هستیم. در واقع در سال ۱۳۹۶ سهم مسکن از هزینه‌های غیر خوراکی خانوارهای شهری ۳۳ درصد بوده که با روند صعودی در سال‌های بعد مواجه شده است؛ به طوری که در سال ۱۳۹۷ به ۳۳.۹ درصد، در سال ۱۳۹۸ به ۳۶.۴ درصد و در سال ۱۳۹۹ با ۳۷ درصد به بالاترین رقم درمیان این سال‌ها رسیده است، اما در سال گذشته این سهم به ۳۶ درصد افت کرده است.
سهم بهداشت و درمان به ۱۰ درصد رسید
دومین گروه پرهزینه در بخش غیر خوراکی‌ها برای خانوارهای شهری بهداشت و درمان است؛ به گونه‌ای که متوسط هزینه‌های سالانه این گروه از ۳.۴ میلیون تومان در سال ۱۳۹۶ به ۹.۲ میلیون تومان در سال گذشته رسیده است.
با این حال سهم گروه بهداشت و درمان از هزینه‌های غیر خوراکی خانوارها در طول این سال‌ها کاهش یافته است. در سال ۱۳۹۶ سهم این گروه ۱۰.۶ درصد بوده است که با وجود افزایش به ۱۰.۹ درصد در سال بعد، از سال ۱۳۹۸ روند نزولی به خود گرفته و به ۱۰.۵ درصد در این سال و ۹.۸ درصد در سال ۱۳۹۹ کاهش یافته است اما در سال گذشته این سهم به ۱۰ درصد افزایش یافت.
۸.۸ میلیون تومان متوسط هزینه حمل‌ونقل و ارتباطات
در گروه حمل‌ونقل و ارتباطات نیز شاهد نوسانات زیادی هستیم. در حالی که متوسط هزینه سالانه این گروه برای خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۶ بالغ بر چهار میلیون تومان بود، در سال ۱۳۹۹ به ۶.۱ میلیون تومان و در سال گذشته به ۸.۸ میلیون تومان رسیده است.
بر همین اساس سهم این گروه در هزینه‌های خانوار نیز رو به کاهش گذاشته است. در سال ۱۳۹۶ سهم این گروه ۱۲.۴ درصد بود که در سال ۱۳۹۷ به ۱۱.۸ درصد و در سال ۱۳۹۸ به ۱۰ درصد رسید. همچنین در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ این سهم به ترتیب به ۹.۹ و ۹.۵ درصد کاهش یافت.
سهم چهار درصدی لوازم و اثاث
به طور متوسط حدود چهار درصد از هزینه‌های غیر خوراکی خانوارهای شهری به لوازم، اثاث و خدمات خانوار مربوط میشود. متوسط هزینه این گروه در سال ۱۳۹۶ حدود ۱.۳ میلیون تومان بود که در سال‌های بعد افزایش یافت؛ به طوری که در سال ۱۳۹۹ به ۲.۶ میلیون تومان و در سال گذشته به ۳.۹ میلیون تومان رسیده است. با این حال سهم این گروه از هزینه‌های خانوار در طول سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ روی چهار درصد ثابت مانده اما در سال گذشته این سهم به ۴.۳ درصد افزایش یافته است.
۳.۶ میلیون تومان هزینه سالانه پوشاک و کفش خانوارها
بر اساس این گزارش، در گروه پوشاک و کفش نیز شاهد کاهش سهم این بخش نسبت به هزینه‌های غیر خوراکی خانوارها هستیم. در حالی که در سال ۱۳۹۶ سهم این گروه از هزینه‌ها چهار درصد بوده است، در سال ۱۳۹۷ به ۳.۵ درصد افت کرده است؛ روندی که در سال بعد نیز ادامه داشته و به ۳.۱ درصد رسیده است اما در سال ۱۳۹۹ این سهم به ۳.۳ درصد و در سال گذشته به ۳.۹ درصد رسیده است.
متوسط هزینه خانوارهای شهری برای پوشاک و کفش در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ با اندکی اختلاف بیش از ۱.۳ میلیون تومان بوده است؛ رقمی که در سال ۱۳۹۸ به ۱.۴ میلیون تومان رسیده است اما از سال ۱۳۹۹ با افزایش قیمت‌ها این سهم بیش از دو برابر شده و به سه درصد رسیده است. در سال گذشته نیز این سهم بر ۳.۶ درصد بالغ شده است.
روند نزولی تفریحات و سرگرمی
همانگونه که اشاره شد در میان گروه‌های شش‌گانه کالاهای غیر خوراکی، کمترین سهم و هزینه به گروه تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی اختصاص دارد. با اینکه این گروه طیف گسترده‌ای از کالاها و خدمات را دربرمی‌گیرد اما در شرایط تورمی مردم سعی می‌کنند هزینه‌های این بخش را محدود و درآمد خود را صرف بخش‌های ضروری‌تر کنند.
طبق اعلام مرکز آمار ایران متوسط هزینه خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۶ برای این گروه اندکی بیش از ۹۵۰ هزار تومان بوده است و با قدری افزایش در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ این رقم به بالای یک میلیون تومان در سال افزایش یافته است. با این حال در سال گذشته متوسط هزینه خانوارها برای این بخش به بیش از ۱.۴ میلیون تومان رسیده است. در همین راستا، سهم این گروه از سال ۱۳۹۶ تا سال گذشته رفته‌رفته کاهش یافته است؛ به طوری که در سال ۱۳۹۶ این سهم ۲.۹ درصد بوده ولی در سال ۱۳۹۷ به ۲.۷ درصد و در سال ۱۳۹۸ به ۲.۲ درصد رسیده است. همچنین از سال ۱۳۹۹ این سهم با ۱.۷ درصد به زیر دو درصد رسید و در سال گذشته به ۱.۶ درصد رسید.»
تماشاخانه
فروش فوری و پیش‌فروش سایپا بدون قرعه کشی | فروش 8 محصول سایپا + جدول
شرکت سایپا شرایط فروش تعدادی از محصولات خود را در قالب فروش فوری و پیش‌فروش اعلام کرد.
۱۷ مهر ۱۴۰۱ - ۱۰:۲۰
فروش فوری سایپا طرحی است که در آن، خودرو های تولید ملی به فروش می رسند. فروش فوری سایپا سبب بالا رفتن توان خرید خودرو از سوی افراد جامعه می شود. طرح فروش فوری سایپا نیازمند مدارک تکمیل کننده جهت ثبت نام در سایت است. همیشه برای ثبت نام فروش فوری سایپا، زمان محدود و مشخصی در نظر گرفته می شود. افراد برای ثبت نام در طرح فروش فوری سایپا، باید واجد شرایط مورد نظر باشند.
مطابق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، محصولات سایپا از فرآیند قرعه‌کشی حذف شده و شرکت می‌تواند از 14 مهرماه 1401 محصولات را بدون قرعه‌کشی به فروش برساند.
در طرح فروش فوری خودروهای شاهین، سایپا 151، کوییک پلاس اتوماتیک، کوییک R با گیربکس اتوماتیک و کوییک R معمولی با حداکثر 30 و 90 روزه به فروش می‌رسد.روش های اصلاح سبد سهام
البته امکان پیش‌ثبت‌نام در طرح مربوطه به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به مدت 7 روز فعال بوده و در خصوص ثبت‌نام سایر روش‌های فروش تا زمان تکمیل ظرفیت، امکان ثبت‌نام وجود دارد.
شرکت سایپا برای محدودیت ثبت‌نام در طرح فروش فوری، تعدادی از محصولات خود اعلام کرده متقاضیان خانواده کوییک طی 18 ماه گذشته ثبت‌نام و یا صدور فاکتور خودرو نزد شرکت‌های خودورساز نداشته باشند.
علاوه بر این برای متقاضیان خودروهای شاهین و سایپا 151، محدودیت ثبت‌نام و یا صدور فاکتور خودرو نزد شرکت‌های خودروساز طی ماه‌های گذشته حذف شده است.
محدودیت دارا بودن پلاک انتظامی جهت امکان خرید خودروهای این بخشنامه در تمامی روش‌های فروش حذف شده است.
در صورت هرگونه افزایش در هزینه‌های شماره‌گذاری، بیمه، مالیات و . تا قبل از فاکتور دعوتنامه تکمیل وجه هزینه‌های مربوطه برای مشتری صادر خواهد شد.
در پیش فروش یک ساله نیز خودروهای شاهین، ساینا S، کوییک S، کوییک پلاس با گیربکس اتوماتیک، کوییک با گیربکس معمولی، کوییک R با گیربکس معمولی، کوییک R با گیربکس اتوماتیک و سایپا 151 با زمان تحویل حداکثر یک سال در نظر گرفته شده است.
در این طرح نیز امکان پیش‌ثبت‌نام در طرح‌های مربوط به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به مدت 7 روز فعال بوده و درخصوص ثبت‌نام سایر روش‌های فروش، تا زمان تکمیل ظرفیت امکان ثبت‌نام وجود دارد.
افزایش سرمایه چیست؟ انواع آن را بشناسیم
دنیای بورس : این روزها شاهد پیوستن خیل عظیم سرمایه توسط افرادی تازه‌وارد به بورس تهران هستیم. بازاری که از ابتدای سال جاری تاکنون بازدهی بیش از 93 درصدی از آن معامله‌گران کرده است و با اختلاف از دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری سبقت گرفته است. یکی از مفاهیمی که این روزها بسیار به گوش بورس‌بازان می‌رسد، خبر افزایش سرمایه شرکت‌ها و رشد قیمت سهام آنها به همین واسطه است.
اکنون پرسشی که شاید برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جدید بورسی پیش می‌آید این است روش های اصلاح سبد سهام که افزایش سرمایه چیست؟ چه شرکت‌هایی مبادرت به افزایش سرمایه می‌کنند؟ چه روش‌هایی برای افزایش سرمایه وجود دارد و تفاوت این روش‌ها در چیست؟ سهام موجود در پرتفوی سهامداران بعد از افزایش سرمایه چه تغییری می‌کند؟ و پرسش‌های دیگری از این دست که در گزارش پیشرو بدان‌ها پاسخ داده می‌َشود.
افزایش سرمایه چیست؟
در یک نگاه کلی شرکت‌ها به منظور تامين منابع مورد نياز برای طرح‌های توسعه‌ای و همچنین پاسخگویی به نياز خود به نقدینگی، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. در واقع تغییر در میزان سرمایه یکی از روش‌های تامین مالی شرکت‌هاست. در برخی مواقع نیز این راهکار به منظور اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هر شرکت بورسی یا فرابورسی که بخواهد سرمایه خود را به هر دلیلی افزایش دهد، باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و به سهامداران بفروشد. به این طریق مبلغ مورد نیاز برای این اقدام تامین میشود. تفاوت اصلی میان انواع روش‌های افزایش میزان سرمایه نیز به محل تامین این منابع جدید بازمی‌گردد که در ادامه انواع روش‌ها به تفصیل توضیح داده می‌َشود.
انواع روش های افزایش سرمایه کدامند؟
در مجموع می‌توان 4 دسته کلی برای افزایش سرمایه شرکت‌ها در نظر گرفت که شامل
- افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
- افزایش سرمایه از محل سود انباشته (سهام جایزه)
- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
- افزایش سرمایه به روش صرف سهام
1. افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی چیست؟
در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، شرکت دارایی‌های ثابت مشهود خود همانند زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و تجهیزات، سرمایه‌گذاری‌ها و … را مورد تجدید ارزیابی قرار می‌دهند.
به عبارت دیگر، ارزش دارایی‌ها یک شرکت بر اساس نرخ تورم کشور ارزیابی شده و در ترازنامه به روز میشود. با به روز شدن ارزش دارایی‌ها، امکان استفاده از تسهیلات مالی بیشتر نیز وجود دارد. این مهم در شرکت‌های زیان‌ده می‌تواند به‌عنوان محرکی برای تجدید حیات شرکت‌ها محسوب شود.
این موضوع به ویژه برای شرکت‌هایی که مشمول ماده 141 قانون تجارت شده‌اند، از اهمیت زیادی برخوردار است. براساس قانون تجارت در صورتی که مقدار زیان از نصف سرمایه ثبتی شرکت بیشتر باشد، شرکت مذکور مشمول ماده 141 میشود. شرکت زیان‌ده برای خروج از این ماده باید سرمایه خود را به مقداری افزایش دهد تا میزان زیان از نصف سرمایه کمتر شود.
در این روش، درصد مالکیت سهامدار در شرکت تغییری پیدا نمی‌کند. یعنی به همان نسبت که سرمایه شرکت زیاد میشود، تعداد سهام فرد نیز افزایش پیدا می‌کند.
2. افزایش سرمایه از محل سود انباشته چیست؟
طبق قانون تجارت شرکت‌ها موظفند سالیانه درصدی از سود خود را بین سهامداران تقسیم نکرده و نزد خود نگهداری شوند. این سود در حسابی تحت عنوان سود انباشته در صورت‌های مالی شرکت‌ها ثبت میشود. با افزایش سودهای ذخیره شده و رسیدن به مقدار مناسبی، شرکت می‌تواند از این محل سرمایه خود را افزایش دهد و با این کار منابع جدید مورد نیاز خود را تامین کند.
پس در روش سود انباشته عملا جریان نقدینگی جدید به شرکت وارد نمی‌شود. پس به دلیل اینکه سهامداران پولی برای سهام جدید خود پرداخت نمی‌کنند. در این روش به سهامداران، سهامی تحت عنوان سهام جایزه تعلق می‌گیرد.
3. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی چیست؟
در مواقعی که شرکت نیاز به منابع جدید برای طرح‌های توسعه‌ای خود دارد اما سود انباشته مناسبی در اختیار ندارد، ناچار به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران است. به دلیل اینکه این روش، نیازمند تأمین منابع جدید از سوی سهامداران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده و حضور در آن را ابتدا به سهامداران شرکت می‌دهد.
به این صورت که اوراقی تحت عنوان «حق تقدم سهام» در اختیار سهامداران فعلی قرار می‌گیرد. سهامدار در مدت زمان مجاز برای معاملات این اوراق که معمولا ۲ ماه است و به آن مهلت پذیره‌نویسی گفته میشود، دو راهکار دارد.
1. پرداخت مبلغ اسمی سهام: در این روش سهامدار به ازای هر سهم باید مبلغی را در بازه زمانی ۲ ماهه به شرکت پرداخت کند. این مبلغ در ایران معمولا 1000 ریال (قیمت اسمی سهم) است. با این کار پس از طی شدن مراحل افزایش سرمایه، حق تقدم شما تبدیل به سهم عادی میشود.
2. فروش حق تقدم: اگر سهامدار به هر علتی تمایل نداشته باشد که از حق تقدم‌های خود استفاده کند، می‌تواند در بازه زمانی ۲ ماهه حق تقدم‌های خود را به سرمایه‌گذاران دیگر بفروشد. این حق تقدم‌ها مانند سهام عادی در بورس قابل معامله هستند. حق تقدم هر سهم با اضافه شدن حرف «ح» پس از نماد آن قابل شناسایی است. به عنوان نمونه حق تقدم ایران خودرو با نماد «خودروح» معامله میشود.
4. افزایش سرمایه از روش صرف سهام چیست؟
در این روش، شرکت سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره‌نویسی به فروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را، به حساب اندوخته منتقل و یا در ازای آن سهام جدید، به سهامداران قبلی می‌دهد.
در افزایش سرمایه به روش صرف سهام روش های اصلاح سبد سهام به جای انتشار سهام عادی با ارزش اسمی، پذیره‌نویسی سهام جدید ناشی از این عمل به قیمت بازار انجام می‌گیرد. منظور از صرف سهام، اضافه ارزش سهام یعنی مابه‌التفاوت ارزش بازاری و اسمی سهام است. شرکت در خصوص صرف سهام سه کار می‌توانند انجام دهند:
- انتقال اضافه ارزش به اندوخته شرکت
- تقسیم نقدی اضافه ارزش به سهامداری قبلی
- دادن سهام جدید به سهامداران قبلی
در مورد فروش هم دو کار می‌توانند انجام دهند:
- فروش با حفظ حق تقدم
- فروش با سلب حق تقدم
بهترین نوع افزایش سرمایه کدام است؟
باید توجه داشت ساختار شرکت‌ها با یکدیگر تفاوت داشته و از آنجایی که هر یک پیچیدگی‌های خاص خود را دارند، نمی‌توان نسخه‌ای کلی برای همه شرکت‌ها در نظر گرفت. در مجموع اما افزایش سرمایه‌ای که سبب ورود منابع جدید مالی به شرکت شود، شرایط مناسب‌تری را برای توسعه فعالیت‌ها رقم می‌زند. بنابراین افزایش میزان سرمایه از طریق آورده نقدی و همچنین صرف سهام به صورت کلی بهتر قلمداد می‌شوند.
همچنین روش تجدید ارزیابی دارایی‌ها از آنجایی که عملا پولی وارد شرکت نشده و صرفا یک عملیات حسابداری برای بهبود صورت‌های مالی شرکت محسوب میشود، به ویژه برای شرکت‌های ورشکسته و مشمول ماده 141 قانون تجارت مناسب ارزیابی می‌َشود.
تاثیر افزایش سرمایه بر قیمت سهام
- قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه از محل سود انباشته
در روش سود انباشته درصد مالکیت سهامداران در شرکت تغییری پیدا نمی‌کند. یعنی به همان نسبت که سرمایه شرکت زیاد میشود، تعداد سهام سهامداران نیز افزایش پیدا می‌کند. از نظر تئوریک میزان دارایی سهامداران نیز تغییری نمی‌کند، یعنی به همان نسبت که تعداد سهام آنها زیاد میشود، قیمت سهام کاهش پیدا می‌کند.
فرض کنید قیمت سهام شرکتی 2000 ریال است و این شرکت از محل سود انباشته ۴۰ درصد افزایش سرمایه می‌دهد. طبق فرمول، قیمت هر سهم جدید به صورت زیر محاسبه میشود:
ریال 1428.6=(0.4+1)/2000= قیمت سهم پس از افزایش سرمایه
قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
فرض کنید قیمت هر سهم شرکتی ۶۰۰۰ ریال است و این شرکت از محل مطالبات و آورده نقدی ۳۰۰ درصد افزایش سرمایه داده و به ازای هر سهم جدید ۱۰۰۰ ریال (یعنی همان ارزش اسمی) از سهامداران مطالبه می‌کند. قیمت هر سهم جدید و همچنین قیمت حق تقدم سهم این شرکت به صورت زیر خواهد بود:
ریال ۲۲۵۰=3+1/(۱۰۰۰*3)+۶۰۰۰ = قیمت سهم پس از افزایش سرمایه
ریال ۱۲۵۰=۱۰۰۰-۲۲۵۰ = قیمت حق تقدم
قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه از محل سود انباشته و آورده نقدی سهامداران (تلفیق دو روش)
افزایش سرمایه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
می‌توان اینگونه سوال را مطرح کرد که در چه صورتی افزایش سرمایه شرکت به سهامداران تعلق می‌گیرد؟ افزایش سرمایه به سهامداری تعلق می‌گیرد که در تاریخ اجرای مصوبه مجمع عمومی فوق العاده شرکت در این خصوص، مالک سهام شرکت باشد و اصطلاحا در مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه، شرکت کند.
سهام جایزه چیست؟
اگر شرکت برای افزایش سرمایه از محل سود انباشته و بدون دریافت هیچگونه وجهی، سهام جدیدی صادر و به سهامداران ارائه کند به این نوع سهم، سهام جایزه گفته روش های اصلاح سبد سهام میشود.
گواهی حق تقدم خرید سهام چیست؟
سهامداران یک شرکت، به نسبت سهم خود، مالک آن شرکت محسوب می‌شوند و پس افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران و مطالبات حال شده در قالب حق تقدم در خرید سهام جدید شرکت نیز در اولویت قرار دارند. به این اولویت، حق تقدم خرید سهام می‌گویند.
باید توجه داشت فقط زمانی که یک شرکت از محل آورده نقدی افزایش سرمایه می‌دهد، به سهامداران شرکت (نسبت به تعداد سهامی که دارند) حق تقدم خرید سهام، تعلق می‌گیرد.
نحوه استفاده گواهی حق تقدم خرید سهام چگونه است؟
پس از افزایش سرمایه، سه حالت کلی در مورد گواهی حق تقدم وجود خواهد داشت:
این گواهی حق تقدم را خود سهامدار به قیمت روز تابلو معاملات می‌فروشد. چنانچه به روش مرسوم ایران باشد کافی است از قیمت خود سهم که روی تابلو معاملات مشاهده می‌کنید ۱۰۰۰ ریال کسر کنید و محدوده قیمت این حق تقدم‌ها را برآورد کنید. مهلت خرید و فروش این اوراق در یک بازه زمانی ۶۰ روزه یا 2 ماهه خواهد بود.
برای آن دسته از سرمایه‌گذارانی که انتظار دارند قیمت سهم مورد نظر در آینده با افزایش مواجه شود، داشتن سهم جدید جذابیت دارد و همین امر باعث میشود که فرد مبلغ مطالبه شده توسط شرکت (معمولا در ایران همان ارزش اسمی یعنی ۱۰۰۰ ریال) را به حساب شرکت واریز کند تا گواهی حق تقدم او تبدیل به سهم شود. مهلت واریز این وجه نیز در همان بازه زمانی ۶۰ روزه خواهد بود.
برخی از سهامداران ممکن است به علت عدم اطلاع از افزایش سرمایه شرکت و یا به هر دلیل دیگر، در مهلت تعیین شده هیچ اقدامی نسبت به این گواهی انجام ندهند؛ یعنی سهامدار نه اقدام به فروش می‌کند و نه مبلغ مطالبه شده را به حساب شرکت واریز می‌کند.
در این صورت شرکت پس از پایان مهلت مقرر، این گواهی‌ها را که اصطلاحا به آن حق تقدم های استفاده نشده می گویند، حداکثر ظرف مدت ۲۰ روز با رعایت مفاد آیین نامه معاملات بورس، با قیمت روز بازار به عموم سرمایه‌گذاران عرضه کرده و وجوه حاصل از این فروش را، پس از کسر هزینه های مربوطه (هزینه آگهی و هزینه‌هایی از این قبیل که مبلغ چندانی نخواهد بود) به حساب سهامداری که دارنده گواهی حق تقدم بوده، واریز می‌کند.
دیدگاه شما