قرارداد آتی ارز

ماده (1) : تعاریف و کلیات واژه ها و اصطلاحات مورد استفاده در آیین نامه در معانی مشروح ذیل به کار می روند: الف) قرارداد: قرارداد آتی ارز که به موجب آن طرفین متعهد می‌شوند میزان معینی ارز یا ریال را در مقابل مقدار معینی ریال یا ارز به نرخ آتی ارز در سررسید با یکدیگر مبادله نمایند. ب)بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ج) بانک: هر یک از بانک های دولتی و غیر دولتی فعال در سرزمین اصلی؛ مناطق آزاد تجاری- صنعتی کشور و شعب خارج از کشور آنها د) مشتری: کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که به عنوان وارد کننده و صادر کننده شناخته می شوند ه) نرخ آتی ارز: زمان توافق بانک و مشتری برای مبادله ارز و ریال در سررسید و) سررسید: زمان توافق شده جهت مبادله ارز و ریال ( در آینده معین) ماده (2) موضوع قرارداد تعهد بانک و مشتری نسبت به مقدار معینی ارز یا ریال به نرخ آتی ارز در سررسید نرخ آتی ارز، مبلغ و سررسید در زمان عقد قرارداد تعیین می گردند. سررسید این قراردادها حداقل یک ماه و حداکثر 12 ماه است.

بازار آتی چیست؟

بازار آتی یک مرکز مالی برای انجام قراردادهای آتی استاندارد است که شامل توافق‌نامه‌ای قانونی با حدومرز مشخص است و هنگام امضای قرارداد برای خرید قرارداد آتی ارز یا فروش یک کالای اقتصادی در آینده باقیمت توافق شده، ایجاد شده است.

کالای تحویلی در قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت بوده و زمان و مکان تحویل آن نیز مشخص باشد. تنها متغیر در معاملات آینده در بازار آتی قیمت است که در مرحله معامله برآورد می‌شود. درواقع منظور از معاملات آتی، پوشاندن ریسک سرمایه‌گذاری است و این ابزار در بورس کالا مورداستفاده قرار می‌گیرد. استفاده از معاملات آینده، می‌تواند به‌عنوان راه‌کاری برای جذب نقدینگی محسوب شود و با قرار گرفتن معامله‌گران و بازارسازان در کنار معاملات آتی، چرخه بورس برای پذیرایی از سرمایه‌های سرگردان تکمیل می‌شود.

قرارداد آتی چیست ؟

قرارداد آتی، قراردادی است که در آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند مقدار معینی از کالای مشخصی را باکیفیت و قیمت معلوم، در زمان و مکان مشخص معامله نمایند.

به بیان ساده، منظور از قرارداد آتی این است که در زمان حال ما اقدام به خرید کالایی می‌کنیم؛ اما تصمیم نداریم که همین الان کالا را تحویل بگیریم و درواقع می‌خواهیم چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را پرداخت کنیم؛ بنابراین به قراردادی که طی آن کالایی را اکنون و باقیمت مشخصی خریداری ‌کنیم، اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت بگیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند. در این قرارداد طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند و برای تضمین انجام تعهد، باید خریدار و فروشنده هرکدام مبلغی را نزد شخص امینی (بورس کالا) قرار دهند.

جالب است بدانید که قرارداد آتی قراردادی قرارداد آتی ارز دوطرفه است و می‌توانیم بدون در اختیار داشتن کالا، همین الان کالا با مشخصات معین را بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را باقیمتی که اکنون توافق کردیم، تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم. این نوع معامله برای کسانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند، مثل کشاورزان و تولیدکنندگان مواد غذایی بسیار مناسب است. کشاورز می‌خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان باشد و کارخانه هم برای برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی نیاز دارد مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند؛ پس با این مثال اهمیت کنترل نوسان و میزان ریسک در معاملات آتی تا حدودی مشخص می‌شود.

چرا بازار آتی یکی از پرطرفدارین بازارها در بین معامله گران بورس های دنیاست؟

بازار آتی به دلیل این‌که منافع خریدار و فروشنده کالا را تأمین کرده و فرصت کسب سود را برای نوسان‌گیران نیز فراهم می‌کند، در جهان طرفداران زیادی دارد. به عبارتی فعالان این بازار به سه دسته تقسیم می‌شوند:

۱. خریداران کالا: اشخاصی که به کالایی (مثلاً زعفران، زیره، پسته و …) در آینده نیاز دارند، امروز در بازار آتی باقیمت معین پیش‌خرید می‌کنند.

۲. فروشندگان کالا: اشخاصی که قصد دارند در آینده کالای خود (زعفران، زیره، پسته و …) را بفروش برسانند، امروز می‌توانند به قیمت معین برای ماه دلخواه قرارداد آتی ارز در آینده پیش‌فروش کنند.

۳. نوسان‎گیرها: اشخاصی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا (زعفران، زیره، پسته و …) را ندارند، بلکه می‌خواهند با پیش‌بینی درست روند قیمت کالا، سود سرشاری به دست آورند.

بازار آتی به رونق اقتصادی کمک شایانی می‌کند؛ زیرا از یک‌سو تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌توانند ریسک خود را کاهش دهند و از سوی دیگر، کسانی که تمایل دارند سودهای کلان با ریسک بالا کسب نمایند می‌توانند با معاملات قانونی و مطمئن به هدف خود دست یابند.

ویژگی های بازار آتی چیست؟

استقبال چشمگیر از این بازار به دلیل ویژگی‌ها و منافع بسیار زیادی است که می‌تواند سود کلانی را نصیب فعالان این بازار کند. از این منافع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• معافیت مالیاتی
  • تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
  • امکان برداشت یک‌روزه موجودی از حساب
  • کارمزدهای بسیار پایین
  • امکان خرید و فروش نامحدود در هر قرارداد آتی ارز روز معاملاتی
  • واریز روزانه سود و زیان به‌حساب مشتری
  • و …
  

در ادامه به‌تمامی منافع و ریسک‌های این بازار می‌پردازیم. ابتدا به معرفی دو مزیت مهم قراردادهای آتی اشاره می‌کنیم که ماهیت این بازار را شکل می‌دهند:

۱. وجود اهرم در معاملات: یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود در بازار آتی کالا معامله کنیم.

۲. دوطرفه بودن بازار: یعنی هم از بالا رفتن قیمت می‌توان سود کرد و هم از افت قیمت‌‌ها.

برای روشن شدن این دو مزیت به توضیحات ارائه‌شده، دقت فرمایید:

اهرم مالی بازار آتی چیست و چرا این اهرم برای بورس بازان جذاب است؟

از اهرم مالی بازار آتی در مواقعی استفاده می‌شود که می‌خواهیم با واردکردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ای بسیار بزرگ‌تر به دست ‌آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری با قابلیت اهرمی هستند. اهرم می‌‎تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌گذاران فرصت ثروتمند شدن بدهد؛ اما فراموش نکنید که استفاده اشتباه از وضعیت‌های اهرمی می‌تواند منجر به شکست‌های سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسک‌پذیری بالاتر و هوش و دانش بالا قرارداد آتی ارز همواره به دنبال سرمایه‌گذاری‌های با اهرم بالاتر هستند.

به‌عنوان‌مثال، با اهرم مالی بازار آتی قادر هستید با در اختیار داشتن مبلغ ده کیلوگرم زیره سبز، بر روی ۱۰۰ کیلوگرم زیره سبز سرمایه‌گذاری کنید و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰ برابری به‌حساب شما منظور گردد.

دوطرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟

در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی (زیره، زعفران، پسته و قرارداد آتی ارز …) را خریداری می‌کنند، این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آن‌ها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند؛ یعنی معامله‌گران فقط زمانی می‌توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت‌ها رشد کند. ولی زمانی که قیمت کالاهای ذکرشده در حال کاهش است عملاً نمی‌توانند انتظار سود داشته باشند؛ بلکه فقط می‌توانند در صورت دارا بودن کالاها با فروش آن از ضرر یا افزایش آن جلوگیری کنند.

برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی کالا، افراد می‌توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند؛ یعنی وقتی قیمت افزایش می‌یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌رسانند. از طرفی وقتی سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که قیمت‌ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌فروش کالا کرده و پس از کاهش قیمت‌ها اقدام به خرید همان مقدار مدنظر می‌کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب می‌کنند.

این امر موجب می‌شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت‌ها در هر طرف کسب سود کنید.

محصولات مورد معامله در بازار آتی چیست؟

ابزارهای مشتقه (ازجمله قراردادهای آتی) ابزاری هستند که قیمت و ارزش آن‌ها از یک نوع دارایی که اصطلاحاً به آن “دارایی پایه” می‌گویند، مشتق می‌شود. معمولاً در بورس‌های کالایی دنیا، دارایی‌های مختلفی ازجمله محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فراورده‌های نفتی و سایر محصولات به‌عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی مطرح می‌گردند.

در حال حاضر در بورس کالای ایران محصول زیره سبز، زعفران و پسته در قالب قرارداد آتی معامله می‌شود. این در حالی است که در آینده با ایجاد شرایط مطلوب محصولات دیگر نیز می‌توانند در بازار آتی معامله شوند. درصورتی‌که دارایی موردنظر در قرارداد، کالا باشد، لازم است که شرایط قابل‌قبول کالا توسط بورس تعیین شود. دلیل این امر آن است که کالاهای مختلف با شرایط کمی و کیفی متفاوت ممکن است در بازار موجود باشد.

آیین نامه معاملات آتی ارز -ریال

برای پوشش نوسانات ارز و بهبود وضعیت صادرکنندگان، این آیین نامه به تصویب رسید. در ادامه در مطلبی دیگر از بخش قوانین و مقررات ثبت یار، قواعد آیین نامه معاملات آتی ارز -ریال را بررسی می‌کنیم.

آیین‌نامه معاملات آتی ارز -ریال

این آیین نامه در تیرماه 1389 توسط شورای پول و اعتبار تصویب شد و دارای 10 ماده و 4 تبصره است.

در ماده 1 آن اصطلاحات کلیدی مربوط به این قانون تعریف می‌شود. مانند قرارداد، بانک، سررسید، نرخ آتی ارز،…

در ماده 2 موضوع قرارداد مشخص می‌شود.

مواد 3 و 4 آیین نامه معاملات آتی ارز ، نوع و مقدار ارز مورد معامله را تبیین می‌کنند.

در ماده 5 نحوه تعیین نرخ آتی ارز توسط بانک مرکزی را مشاهده می‌کنیم. و ماده 6 در 2 بند تعهدات بانک‌ها را توضیح می‌دهد.

ماده 7 نیز در 2 بند و یک تبصره تعهدات مشتری را بیان می‌کند.

ماده 8 کارمزد و ماده 9 مقررات مربوط به وثایق را ذکر کرده‌اند.

در ماده نیز که آخرین ماده از آیین نامه معاملات آتی ارز -ریال است، در 7 بند مقررات عمومی مربوط به این قانون بیان شده است.

این قانون به درد چه کسانی می‌خورد؟

تمامی افرادی که کسب‌وکارشان مربوط به حوزه‌های ارزی- ریالی است خوب است که مقررات این آیین نامه را مطالعه کنند.

هم‌چنین از آن‌جا که آیین نامه معاملات آتی ارز -ریال برای بهبود وضعیت ارز و صادرات تنظیم شده است، مطالعه آن برای صادرکنندگان نیز خالی از لطف نخواهد بود.

اشتباهات متداول:
به طور کلی مطالعه قوانین و مقرراتی که در برخی حیطه‌های به خصوص تصویب می‌شوند، برای افرادی که در مشاغل مرتبط با آن حوزه فعالیت دارند، ضروری به نظر می‌رسد. زیرا گاهی به علت عدم آگاهی از قوانین افراد دچار مشکلاتی شده‌اند. از جمله این که در برخی موارد مرتکب جرم شناخته شده‌اند.

دانلود آیین نامه معاملات آتی ارز -ریال

پیش از دانلود این آیین نامه خوب است بخشی از متن آن را مطالعه کنیم:

ماده (1) : تعاریف و کلیات

واژه ها و اصطلاحات مورد استفاده در آیین نامه در معانی مشروح ذیل به کار می روند:

الف) قرارداد: قرارداد آتی ارز که به موجب آن طرفین متعهد می‌شوند میزان معینی ارز یا ریال را در مقابل مقدار معینی ریال یا ارز به نرخ آتی ارز در سررسید با یکدیگر مبادله نمایند.

ب)بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

ج) بانک: هر یک از بانک های دولتی و غیر دولتی فعال در سرزمین اصلی؛ مناطق آزاد تجاری- صنعتی کشور و شعب خارج از کشور آنها

د) مشتری: کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که به عنوان وارد کننده و صادر کننده شناخته می شوند

ه) نرخ آتی ارز: زمان توافق بانک و مشتری برای مبادله ارز و ریال در سررسید

و) سررسید: زمان توافق شده جهت مبادله ارز و ریال ( در آینده معین)

ماده (2) موضوع قرارداد

تعهد بانک و مشتری نسبت به مقدار معینی ارز یا ریال به نرخ آتی ارز در سررسید نرخ آتی ارز، مبلغ و سررسید در زمان عقد قرارداد تعیین می گردند. سررسید این قراردادها حداقل یک ماه و حداکثر 12 ماه است.

برای دانلود این آیین نامه همین حالا کلیک کنید.

برای ثبت شرکت، انحلال و تغییرات آن می‌توانید به کارشناسان حقوقی ثبت‌یار مراجعه کنید.

من فائزه شفیعی، حقوق خوانده و عضوی از خانواده ثبت‌یار هستم، در اینجا مطالبی که برای خودم جذاب و کاربردی بوده با زبان ساده و روان به اشتراک می‌گذارم تا مفاهیم حقوقی رو بهتر درک کنیم.

قرارداد آتی ارز ایجاد می شود

شاپور محمدی گفت: تدوین دستورالعمل های ایجاد بورس ارز، در اختیار بانک مرکزی است؛ اما قراردادهای آتی ارز در بازار سرمایه راه اندازی می شود.

به گزارش قدس آنلاین به نقل از صدا و سیما، شاپور محمدی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تصریح کرد: دستورالعمل و قوانین معاملات ارز مربوط به بانک مرکزی است و بازار نقدی ارز در بازار پولی کشور راه اندازی می‌شود؛ در این مسیر سازمان بورس، بورس تهران و فرابورس کنار بانک مرکزی هستند، اما قرارداد آتی ارز در بازار سرمایه راه اندازی می‌شود.

وی با اشاره به رشد بازار سرمایه طی چهل سال گذشته، در خصوص دستاوردهای چهل ساله بورس گفت: در چهل سالگی انقلاب شکوهمند اسلامی بازار سرمایه کشور از حیث کدهای سهامداری رتبه هشتم در جهان را کسب کرده و ابزارهای جدیدی به این بازار اضافه شده است.

محمدی ادامه داد: نخستین اوراقی که پیش از انقلاب در بازار عرضه شد ،اوراق قرضه عباس آباد بود و تعداد محدودی سهم معامله می‌شد، اما هم قرارداد آتی ارز اکنون علاوه بر سهام، ابزارهای مالی متفاوتی در اختیار اهالی بازار سرمایه قرار گرفته است.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: علاوه بر سهام، ‌انواع اوراق مثل اسناد خزانه اسلامی و ابزارهایی مانند اختیار خرید و فروش، معاملات آتی سهام و معاملات الگوریتمی به بازار سرمایه کشور وارد شد. امروز تعداد سهامداران با سال‌های قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست. برای حدود ۱۳ درصد جمعیت کشور کد سهامداری صادر شده و حدود ۱۰ میلیون نفر به خانواده بازار سرمایه وارد شده اند.

وی با تاکید بر اینکه بازار سرمایه از شفاف‌ترین بخش‌های اقتصادی است ادامه داد: حجم بازار و میزان تامین مالی بخش مولد اقتصاد طی این چهل سال ارتقای چشمگیری داشته و نهادهای مالی نیز تا پایان سال به ۶۵۰ نهاد می‌رسد.

محمدی با تاکید بر اینکه این تعداد نهاد مالی‌ در دنیا کم نظیر است اظهار داشت: بازار سرمایه کشور از لحاظ شرعی از غنای کافی برخوردار است و همه ابزارهای موجود در این بازار شرعی است.

رئیس سازمان بورس اوراق بهادار با اشاره به معاملات الگوریتمی گفت: معاملات الگوریتمی از پیشرفته‌ترین روش‌های داد و ستد در بازارهای مالی دنیا است و هم اکنون در بازار سرمایه پیاده سازی شده است.

محمدی در پاسخ به پرسشی مبنی بر تاثیر تحریم‌ها بر بازار سرمایه گفت: عوامل بنیادی و مزیت‌های نسبی اقتصاد کشور مشخص است و بازار سرمایه نیز مسیر بلندمدت خود را طی می‌کند. تحریم‌ها اثر چندانی بر بازار ندارد و از آن عبور کرده است. مزایای نسبی بازار سرمایه کوتاه مدت نیست و سرمایه گذاری در بازار یک امر بلندمدت محسوب می‌شود و بازار از ثبات خوبی برخوردار است.

دبیر شورای عالی بورس در خصوص راه‌اندازی مجدد معاملات آتی سکه نیز گفت: زمانی که قیمت مرجع سکه با ثبات باشد و بازار پول کشور قیمت را قبول کند بورس کالا آمادگی ازسرگیری معاملات را دارد، اما قیمت مرجع هم اکنون از نوسان قابل ملاحظه‌ای برخوردار است در نتیجه نمی‌توان زمان مشخصی برای راه اندازی معاملات آتی سکه در بورس کالا مشخص کرد.

رئیس سازمان بورس در خصوص راه‌اندازی بورس بین الملل در مناطق آزاد نیز گفت: راه اندازی این بورس نیازمند دستورالعمل و آیین نامه است. این موضوع در کمیسیون اقتصادی مجلس و همچنین در دولت بررسی شده و پس از تصویب، نحوه راه اندازی آن در شورایعالی بورس مطرح می‌شود.

محمدی در خصوص فعالیت بازار سرمایه در عرصه بین المللی نیز گفت: وقتی عضو نهاد آیسکو می‌شویم مفهوم آن این است که همه استانداردهای لازم در بازار سرمایه برای سرمایه گذاری رعایت می‌شود. به این معنی که حقوق سهامداران خرد و سهامداران بزرگ نیز رعایت می‌شود. به همین دلیل سرمایه گذار خارجی می‌تواند به راحتی با افق بلند مدت ۵ و ۱۰ ساله به بازار سرمایه اعتماد داشته باشد.

وی با اشاره به عرضه نفت در بورس نیز گفت: نفت خام، یک محصول ملی برای کشور است و برای بورس انرژی نیز محصول جدیدی تلقی می‌شود به همین دلیل باید ساز و کار معاملات آن فراهم می‌شد و مشتریان علاقمند وارد میدان معاملاتی می‌شدند.

دبیر شورایعالی بورس ادامه داد: بورس انرژی، ­ عهده دار کشف قیمت عادلانه است و به همین دلیل هر دو محصول ملی کشور که گاز و نفت است باید در این بازار عرضه شود و صرف نظر از تحریم ها، ‌ این محصولات باید در یک بازار کاملا شفاف معامله شود.

محمدی ادامه داد: با همکاری وزارت نفت و تغییر روند اطلاعیه ها، ‌ انعطاف لازم در بورس انرژی ایجاد شده و در این میان محرمانه بودن اطلاعات رعایت می‌شود.

جزئیات قرارداد آتی ایران و روسیه برای خرید و سوآپ گاز

طبق گزارش وزارت نفت، قرار است به زودی قرارداد سوآپ و خرید گاز روسیه به میزان 6 و 9 میلیون متر مکعب در روز از طریق آذربایجان انجام شود.

به گزارش سایت طلا،روابط عمومی وزارت نفت در گزارشی با عنوان «گزارش عملکرد یکساله وزارت نفت در دولت سیزدهم» به موضوع تفاهم‌نامه 40 میلیارد دلاری بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه پرداخت.

طبق این گزارش، با پیگیری وزارت نفت تفاهم شده که به زودی معادل 6 میلیون متر مکعب در روز گاز از روسیه سوآپ شود تا از جنوب خاک ایران در قالب گاز مایع شده LNG صادر شود.

همچنین قرار است ایران به میزان 9 میلیون متر مکعب گاز روسیه را از طریق آذربایجان خریداری کند.

احداث خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان و عمان و تکمیل طرح‌های LNG ایران نیز از دیگر تفاهمات انجام شده با شرکت گازپروم روسیه است.

بازار سکه منتظر افزایش قیمت دلار

معامله گران سکه به بازار دلار چشم دوخته اند. از نگاه آنها در صورتی که قیمت قرارداد آتی ارز دلار در بازار ارز امروز آرایش صعودی به خود بگیرد این امر ممکن است تا حدودی جلوی زیان سکه بازان را خواهد گرفت.

به گزارش مردم سالاری آنلاین، روز گذشته از قدرت سکه بازان در تهران کم شد و قیمت سکه، فلز گران بهای داخلی در سراشیبی افتاد.
حباب سکه در محدوده 15 درصد
قیمت سکه دیروز تا پله دوم کانال ۱۴ میلیون تومان پایین آمد.ارزش ذاتی سکه روز گذشته ۱۲ میلیون و۳۴۰ هزار تومان بود و حباب سکه در محدوده ۱۵ درصد به دست آمد. عده ای از فعالان بازار سکه می گفتند در صورتی که مرز یاد شده از دست برود احتمال برگشت به کانال ۱۳ میلیون تومان هم وجود دارد.
سکه توان شکست مقاومت ۱۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان را ندارد
عده ای از معامله گران باور دارند بازار توان شکست مقاومت ۱۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان را ندارد. از این رو، گروه یاد شده اعتقاد دارند که افزایش معناداری طی روزهای آتی در بازار فلز گران بهای داخلی رقم نخواهد نخورد.
سکه بازان به دلار چشم دوخته اند
با این حال معامله گران سکه به بازار دلار چشم دوخته اند. از نگاه آنها در صورتی که قیمت دلار در بازار ارز امروز آرایش صعودی به خود بگیرد این امر ممکن است تا حدودی جلوی زیان سکه بازان را خواهد گرفت.