تأثیر برجام بر بازار نفت

این کارشناس حوزه انرژی افزود: به‌دلیل اینکه صادرات ما به نرخ ارز است، اگر نرخ دلار به ریال تبدیل شود، صادرات ما به ازای یک بشکه نفت همان ریالی را دریافت می‌کند که قیمت جهانی است و تأثیر چندانی بر صادرات نفتی ندارد. وی با بیان اینکه در داخل مسائل مختلفی وجود دارد که بر بازار نفت اثرگذار است، گفت: تورم، گران شدن واردات و ارزان شدن صادرات و اتفاقات زیاد دیگری که رخ می‌دهد، پس از متغیر شدن نرخ ارز تأثیرات عمده‌ای در داخل می‌گذارد اما تأثیر آن در فروش، صادرات و درآمد نفتی بسیار محدود است.

افت قیمت نفت بدون برجام و توقف جنگ اوکراین ممکن نیست

نفت در بازار جهانی همچنان بالای ۱۰۰ دلار در حال نوسان است، در حالی که کشورهای صنعتی نسبت به شرایط موجود بازار نفت شکایت دارند، اما طرف غربی همچنان گام های رضایت بخشی برای مذاکرات برجام یا اتمام جنگ اوکراین برنداشته است.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، رئیس دولت سیزدهم همین چندی پیش اعلام کرد که در دولت توانسته به تازگی درآمدی بیشتر از آنچه که در بودجه پیش بینی شده بود از بخش صادرات نفت محقق کند، این موضوع در سایه افزایش قیمت نفت در بازار جهانی بوده، از این رو معلوم نیست تا چه زمانی دولت بتواند در سایه ادامه تحریم از نفت این میزان درآمد را کسب کند، مگر اینکه توافق برجام حاصل شود و میزان نفت صادرات ایران هم افزایش چشمگیری داشته باشد.

یک استاد دانشگاه در تأثیر برجام بر بازار نفت گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج ضمن اشاره به اینکه بازار نفت شرایط ویژه ای را طی می کند، گفت: حمله روسیه به اوکراین و تداوم تحریم نفتی ایران و. باعث شده این بازار متلاطم باشد و ادامه این تنش ها مانع از تثبیت بازار می شود، هرچند آمریکا با آزادسازی منابع استراتژیک تلاش می کند که بازار را به سمت ثبات سوق دهد اما این اتفاق نیفتاده است. از طرف دیگر روسیه اعلام کرده من نفت را تنها با روبل می فروشم و این موضوع می تواند نشانه اقتدار در بازار نفت باشد. از طرف دیگر کشورهای متخاصم هم محروم از نفت روسیه خواهند بود این چالشی برای بازار نفت است؛ هرچند روسیه هم با مشکلاتی روبروست زیرا کشورهایی هم که با روسیه همکاری می کنند تمایلی ندارند درگیر تحریم های غرب علیه روسیه بشوند.

حسن مرادی با بیان اینکه هوای اروپا به سمت گرم شدن پیش می روند و همین موضوع تقاضا برای سوخت را کاهش می دهد، افزود: از آنجایی که کشورهایی مانند چین، هند و. بدون اینکه درگیر مساله جنگ روسیه باشند، متحمل خسارت هایی در نتیجه افزایش نرخ سوخت شده اند، لذا به دنبال موقعیتی هستند که نفت به سمت ثبات برود، به همین دلیل چندان با سیاست غربی در بازار نفت موافق نیستند.

افزایش ورود نفت ایران به بازار جهانی

او با بیان اینکه انتظار می رفت مذاکرات برجامی به نتیجه برسد و نفت ایران به بازار جهانی وارد شود، تصریح کرد: این مساله کمک می کرد مرهمی بر وضعیت موجود بازار جهانی شود اما سیاست های یکجانبه گرایی آمریکا منجر به لاینحل شدن مذاکرات برجام شده و تاکنون هم تلاشی برای تغییر روند گذشته اتفاق نیفتاده است.

مرادی با بیان اینکه تندروهایی در داخل نظام سیاسی آمریکا هستند که تلاش می کنند تحریم ها برداشته نشود، اظهار کرد: به طور قطع حمله روسیه به اوکراین هم روی مذاکرات برجام تاثیر گذاشت و در ادامه سیاست های غرب در قبال برجام می تواند روی بازار نفت تاثیر بگذارد.

او افزود: برای تعیین قیمت نفت در سال جاری اگر بخواهیم پیش بینی کنیم باید چند فاکتور از جمله بحران اوکراین و برجام در نظر گرفته شود و این دو مسئله هم تحت تاثیر شرایط خاصی تغییر وضعیت می دهند. در وضعیت کنونی با وجود اینکه توافقات برجام و صلح اوکراین اتفاق نیفتاده، به همین دلیل روند بازار بسیار ناپایدار است و تا زمانی که این شرایط حاکم باشد، بسیاری از کشورهای واردکننده سوخت متحمل خسارت می شوند.

این کارشناس با بیان اینکه بعد از جنگ اوکراین یا مذاکرات برجام احتمالا قیمت نفت به زیر ۱۰۰ دلار خواهد رسید، اظهار کرد: به طور قطع بعد از عبور از چالش های پیش رو قیمت نفت میتواند به 90 دلار هم کاهش یابد اما از طرف دیگر افزایش فعالیت شرکت ها و توسعه حمل و نقل به تقاضای بیشتر سوخت منجر شده که می تواند به بالا ماندن قیمت نفت کمک کند.

کاهش حداقل ۱۳ دلاری قیمت نفت در صورت احیای برجام

روزنامه خوش‌بین به برجام اذعان کرد احتمالاً در صورت احیای این توافق، حداقل ۱۳ دلار از قیمت جهانی نفت کاسته شود؛ هر چند که برخی محافل دیگر کاهش ۲۰ تا ۳۰ دلاری را احتمال می‌دهند.

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، «دنیای اقتصاد» در بررسی احیای توافق هسته‌ای و تأثیر آن بر قیمت جهانی نفت نوشت: ایران یک تولید‌کننده عمده نفت است و لذا حضور یا عدم حضور آن در بازار‌های رسمی نفت امری بسیار تعیین‌کننده در وضعیت عرضه و تقاضا و همچنین تعادل در اوپک است. بهای نفت خام در بازار‌های جهانی به شکل قابل ملاحظه‌ای در حال بازگشت به شرایط عادی پیش از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین است. بهای نفت برنت (قرارداد سپتامبر) به ۹۳ دلار در هر بشکه کاهش یافته است. اگرچه چشم‌انداز تقاضا در بازار براساس گزارش ماه اوت اوپک در آینده همچنان صعودی خواهد بود، به نظر می‌رسد بازار شوک روانی ناشی از حمله روسیه به اوکراین را پشت سر گذاشته باشد. با این وجود به نظر می‌رسد مسئله عرضه و تقاضا همچنان یک موضوع مهم در بازار باقی خواهد ماند.

بازار نمی‌تواند با توجه به ریسک‌های ناشی از جنگ یمن و سایر احتمالات فنی، انتظار داشته باشد تمام ظرفیت اضافه موجود اوپک (محدود به عربستان سعودی و امارات عربی) وارد بازار شود و تمایل و امید برای بازگشت نفت ایران به بازار برای پوشــش دادن به تقاضای رو به تزاید نفت خام همچنان زیاد است. با این تفاسیر می‌توان نتیجه‌گیری کرد که عدم ورود نفت ایران به بازار (تداوم شرایط فعلی) در کنار عدم ورود ظرفیت اضافه تولید عربستان سعودی و امارات به بازار نفت باعث تداوم شرایط تنگنا در بازار و آسیب‌پذیری در مقابل تلاطم‌های بازار خواهد شد.

براساس گزارش‌های موجود- شـامل کپلر، بلومبرگ و FGE- ذخایر شـــنـاور ایران در دریا‌ها در محدوده ۱۰۰ میلیون بشکه است که تقریبا نیمی از آن را نفت خام (عمدتا سنگین) و نیمی از آن را میعانات گازی تشکیل می‌دهد. میزان ذخایر نفت و میعانات گازی ایران در خشکی البته محدودتر است، اما احتمالا آن ذخایر نیز پر هستند. پرده اول سناریوی بازگشت ایران به بازار‌های نفت شامل سیل انبوهی از نفت و میعانات گازی به بازار‌های نفت خواهـد بود. این حجم از عرضه در مدت زمان بسیار کوتاه شـوک قابل توجهی به بازار خواهد داد، اما تاثیر درازمدتی بر قیمت نخواهد داشت. در واقع آنچه تاثیر درازمدت بازگشت نفت ایران روی بازار را تعیین می‌کند، میزان نفت بیشتری است که ایران می‌تواند به بازار‌ها عرضه کند.

برآورد‌های شرکت FGE حاکی از آن است که ایران در مدت ۳ ماه پس از رفع تحریم‌ها ۹۰۰ هزار بشکه در روز افزایش تولید خواهد داشت و در ظرف ۶ ماه به ظرفیت 3/7 میلیون بشکه در روز (1/2 میلیون بشکه افزایش تولید) خواهد رسید.

همچنان که گفته شد، بازار نسبت به بازگشت نفت ایران تمایل بیشتری دارد تا مصرف شدن کل ظرفیت اضافه اوپک، با توجه به این مطلب بازگشت ایران به بازار تاثــر بادوام‌تر و کم‌ریسک‌تری بر بازار خواهد داشت.

تعیین اینکه نفت ایران در کوتاه مـدت و بلندمدت چه میزان بر قیمت‌ها اثر بگذارد، امر آسانی نخواهد بود؛ اما احتمالا می‌تواند بازار را به روند‌های عادی پیش از شروع ابعاد روانی جنگ اوکراین در محدوده کانال ۸۰ دلار در هر بشکه باز گرداند. در عین حال، نباید فراموش کرد بحران‌های سیاسی در لیبی، اختلاف میان روسیه و قزاقستان و همچنین بروز تنشی جدید میان عربستان سعودی و یمن می‌تواند منجر به بروز التهاب‌های بزرگ‌تری در بازار شـود که قیمت‌ها را به مرز‌های بالاتری سوق دهند.

تغییر وضعیت بازار ارز پس از برجام

معاون ارزی بانک مرکزی ایران با تحلیل دلایل نوسان‌های اخیر در بازار ارز، ابراز امیدواری کرد که با اجرایی شدن «برنامه جامع اقدام مشترک» وضعیت این بازار نیز کاملا تغییر کند.

معاون ارزی بانک مرکزی ایران با تحلیل دلایل نوسان‌های اخیر در بازار ارز، ابراز امیدواری کرد که با اجرایی شدن «برنامه جامع اقدام مشترک» وضعیت این بازار نیز کاملا تغییر کند. غلامعلی کامیاب، متولی سیاست‌های ارزی در بانک مرکزی با مقایسه نوسان قیمت در بازار نسبت به سال 91 حجم تغییرات کنونی در بازار را اندک دانست. به گفته وی، نوسان‌های سال 91 با وجود قیمت نفت 100 دلاری در ابعاد بزرگ‌تر رخ داد؛ اما هم‌اکنون با وجود افت شدید قیمت نفت شاهد تلاطم جدی در بازار نیستیم. عضو هیات عامل بانک مرکزی نوسان‌های ارزی اخیر را ناشی از اثر روانی تنش‌های منطقه‌ای و افت قیمت نفت دانست و ابراز امیدواری کرد با اجرایی شدن برجام در چند روز آینده بازار به حالت طبیعی بازگردد. به گفته این مقام مسوول، اجرایی شدن برجام موجب هشت تحول در حوزه ارزی و بانکی خواهد شد. ارتباط مجدد با نظام بین‌المللی از کانال رسمی، کاهش شدید هزینه نقل و انتقالات، امکان گشایش اسناد اعتباری و آزادسازی دارایی‌های ارزی ایران از جمله تحول‌هایی است که در پسابرجام انتظار تحقق آن می‌رود. معاون ارزی بانک مرکزی معتقد است با تحقق این تحول‌ها قدرت مانور سیاست‌گذار برای مدیریت دامنه نوسان افزایش خواهد یافت.

معاون ارزی بانک مرکزی از 8 ارمغان برجام در بخش پولی و بانکی خبر داد و گفت: اتصال بانکی ایران به سوئیفت در هفته‌های پیش رو برقرار می‌شود. برقراری مجدد روابط کارگزاری ایران با بانک‌های خارجی، پذیرش گشایش‌های اعتباری ایران، صدور ضمانت‌ها و حوالجات ارزی، ارتباط بین‌المللی و تجاری از کانال رسمی، افت قابل ملاحظه هزینه نقل‌و‌انتقال و ریسک وارد‌کنندگان، کاهش شدید نیاز به حمل فیزیکی اسکناس، دریافت خطوط اعتباری، آزاد شدن منابع بلوکه شده دولت و بانک مرکزی و اتصال مجدد به سوئیفت 8 دستاورد برجام در حوزه پولی و بانکی است. غلامعلی کامیاب معاون ارزی بانک مرکزی در گفت‌وگو با سایت رسمی بانک مرکزی به اتفاقات بازار ارز نیز اشاره کرد و گفت: هیجان ناشی از افت قیمت نفت و تنش‌های منطقه‌ای و تقویت جهانی ارزش دلار از جمله دلایل تغییرات قیمت در بازار است. وی ابراز امیدواری کرد: شرایط بازار بعد از اجرای برجام کاملا متفاوت خواهد شد.

اقدامات برای گذار به دوره پساتحریم

معاون ارزی بانک مرکزی با اشاره به اجرایی شدن برجام در روزهای آینده گفت: از بدو توافق ژنو و آغاز نگارش برجام، بانک مرکزی اقدام به فراهم‌سازی مقدمات لازم برای اجرایی شدن آن کرد. کامیاب با اعلام اینکه در این مدت با بانک‌های مختلف مذاکره شده است، گفت: هماهنگی برای ورود به دوره پساتحریم به عمل آمده است و برنامه پیش‌بینی شده در حوزه پولی و ارزی پس از روز اجرای برجام عملیاتی خواهد شد. این مقام مسوول در بانک مرکزی از مذاکره با موسسات بیمه صادراتی کشورهای مختلف خبر داد و افزود: خوشبختانه این موسسات استقبال بسیار خوبی از برداشتن تحریم‌ها به عمل آورده‌اند و آماده همکاری هستند. به گفته وی انتظار این است که سطح همکاری موسسات مزبور در مدت کوتاهی به سطح سال‌های قبل از تحریم‌ها و حتی بالاتر از آن برسد.

او درخصوص آمادگی نظام بانکی با آغاز دوره پساتحریم گفت: در این مدت همایش‌هایی در سطح واحدهای بین‌الملل بانک‌ها، بخش نظارتی بانک مرکزی و بخش ارزی با مشارکت بانک‌های خارجی برگزار شده است. وی هدف از برگزاری این همایش‌ها را آشنایی مدیران و مسوولان بانک‌های ایرانی و خارجی و ایجاد هماهنگی بین آنها دانست و اظهار کرد: این نشست‌ها نتایج بسیار خوبی داشته است؛ به‌نحوی‌که بانک‌های ایرانی را قادر ساخته بلافاصله پس از اجرای برجام امکان گشایش اعتبارات اسنادی را داشته باشند. او درخصوص تحولات احتمالی با اجرای برجام اظهار کرد: با برقراری روابط بانکی و کارگزاری بین بانک‌های ایرانی و خارجی، امکان استفاده از ابزارهای متداول پرداخت از قبیل گشایش اعتبارات اسنادی، بروات اسنادی امکان‌‌پذیر خواهد بود. صدور ضمانت نامه وحوالجات توسط بانک‌های ایرانی و خارجی، ارتباطات بین‌المللی از طریق مجاری رسمی و کانال‌های بانکی از دیگر دستاوردهای اجرای برجام است. کامیاب با تاکید بر اینکه اجرایی شدن برجام هزینه نقل‌و‌انتقالات و پرداخت‌های ارزی را کاهش خواهد داد، گفت: به نظر اینجانب قیمت تمام شده واردات حداقل 10 درصد کاهش خواهد داشت. معاون ارزی بانک مرکزی کاهش ‌ریسک واردکنندگان ایرانی را از دیگر مزیت‌های اجرای برجام عنوان و اظهار کرد: اتصال به سیستم‌های پرداخت بین‌المللی کاهش شدید نیاز به حمل فیزیکی اسکناس نیز از جمله مزیت‌های حوزه تجارت و نقل‌و‌انتقال مالی در پساتحریم است. مسوول سیاست‌های ارزی بانک مرکزی از امکان دریافت مجدد خطوط اعتباری کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت خبر داد و افزود: رفع محدودیت از فروش نفت موجب افزایش درآمدهای نفتی شده و دارایی‌های بلوکه شده ایران آزاد می‌شود و در دسترس قرار می‌گیرد.

کامیاب معتقد است: درآمدهای حاصل از فروش نفت به‌طور آزادانه قابلیت نقل‌و‌انتقال خواهد داشت و انجام معاملات ارزی و مدیریت ذخایر ارزی به‌صورت کاملا طبیعی و به‌طور عادی صورت خواهد گرفت. پیش از این معاون ارزی بانک مرکزی با تاکید بر تفاوت دو مفهوم «ذخایر ارزی» با «دارایی‌های ارزی» گفته بود: منابع بانک مرکزی که با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک آزاد می‌شود و قابل استفاده خواهد شد، بالغ بر 23 میلیارد دلار است. به گفته وی 6 میلیارد دلار از منابع بلوکه‌شده ناشی از وجوه حاصل از صادرات نفت است که به دولت تعلق دارد. به این ترتیب وجوه آزاد شده و قابل دسترسی بالغ‌بر 29 میلیارد خواهد شد. 4/ 22 میلیارد دلار وثیقه در چین برای تامین مالی پروژه‌ها، حدود 5/ 24 میلیارد دلار سپرده‌گذاری انجام شده نزد شرکت‌ زیرمجموعه وزارت نفت (این مبلغ صرف پروژه‌های نفتی شده است، اما اکنون توانایی بازپرداخت ندارند و در قانون بودجه سال جاری 2 سال مهلت گرفته‌اند)، حدود 10 میلیارد دلار سپرده نزد بانک‌های ایرانی (این مبلغ به موجب قوانین و مصوبات مراجع مختلف مصرف شده و قابلیت بازیافت آنها محل تردید است) و 7/ 3 میلیارد دلار اوراق قرضه مسدودی ناشی از حکم دادگاه از دیگر دارایی‌های ارزی عنوان شده است.

اتصال سوئیفت تا چند هفته دیگر

عضو هیات عامل بانک مرکزی درخصوص اتصال بانک‌های ایرانی به «جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی» (سوئیفت) گفت: اتصال بانک‌ها به «سوئیفت» مستلزم طی تشریفاتی است که ممکن است چند هفته‌ای به طول انجامد. کامیاب با اشاره به اینکه با مقامات سوئیفت مذاکره‌ای انجام شده تا بتوان این مدت را کاهش داد، گفت: خوشبختانه مقامات سوئیفت نظر مساعد دارند و ما امیدواریم که بانک‌های ما هرچه سریع‌تر به سوئیفت وصل تأثیر برجام بر بازار نفت شوند. در حال حاضر ‌14 بانک ایران به سوئیفت مجهز بوده و از خدمات آن بهره‌مند هستند پنج بانک نیز در آخرین مراحل اتصال به سوئیفت هستند.

دلایل رشد قیمت ارز در بازار

متولی سیاست‌های ارزی بانک مرکزی در پاسخ به دلایل رشد قیمت دلار در بازار گفت: در موقعیت کنونی قیمت نفت به پایین‌ترین سطح خود در 8- 7 سال گذشته رسیده، تنش‌ها در منطقه نیز افزایش یافته است، این وضعیت رفتارهای هیجانی را تشدید می‌کند و بر بازار اثر منفی می‌گذارد. وی با تاکید بر کنترل آثار این عوامل منفی به اتفاقات سال 1391 اشاره و اظهار کرد: در سال 1391، قیمت دلار به 3900 تومان هم رسید، در حالی که قیمت هر بشکه نفت بالای صد دلار بود و منطقه نیز با تنش‌های سیاسی روبه‌رو نبود. او در بیان دلایل دیگر افزایش نرخ در بازار گفت: در سال 1391 نرخ برابری دلار در برابر سایر ارزها به ویژه یورو در پایین‌ترین سطح بود؛ در آن زمان هر یورو برابر با 30/ 1 تا 35/ 1 دلار بود، در حالی که اکنون دلار در برابر همه ارزها تقویت شده است. وی با مقایسه نوسان قیمت در سال 1391 و شرایط کنونی افزود: آن زمان دامنه نوسانات خیلی وسیع بود، اما در حال حاضر این دامنه کوچک‌تر شده است. وی با اشاره به ثبت نرخ دلار 3700 تومان در بازار یادآور شد: سامانه سنا آنچه را در عمل اتفاق می‌افتد با وضوح بیشتری نشان می‌دهد. به گفته وی، سامانه سنا برای شفافیت بازار هر یک ساعت یک بار میانگین موزون نرخ‌های خرید و نرخ‌های فروش را هر کدام به‌طور جداگانه محاسبه و گزارش می‌کند و از طریق پایگاه اینترنتی sanarate در اختیار عموم قرار می‌دهد. کامیاب ادامه داد: اگر بخواهیم تحولات نرخ ارز را دنبال و تحلیل کنیم باید به این پایگاه مراجعه کنیم زیرا جامعیت دارد و آنچه را اتفاق افتاده منعکس می‌کند.

او افزود: انجام یک یا چند معامله کوچک در مقیاس 3700 تومان یا معاملات فردایی چند دلال نمی‌تواند منعکس‌کننده نرخ ارز باشد. وی با تاکید بر پرهیز از التهاب‌آفرینی و تزریق هیجان کاذب به بازار گفت: برخی‌ها با ایجاد التهاب در جست‌وجوی منافع شخصی هستند. معاون ارزی بانک مرکزی با ابراز اطمینان نسبت به مقطعی بودن آثار هیجانی گفت: به محض فروکش کردن هیجانات مذکور و عوامل غیر بنیادین، بازار به حالت طبیعی خود برخواهد گشت. وی در پایان با یادآوری اجرایی شدن برجام تا چند روز دیگر گفت: فکر می‌کنم در شرایط بعد از اجرای برجام، وضعیت بازار کاملا متفاوت خواهد شد.

توافق برجام برای نفت ایران کافی نیست

افزایش نرخ ارز صادرات را تشویق و کاهش آن واردات را تحریک خواهد کرد.

در شرایط فعلی بازار ارز با نوسانات بسیاری همراه است، همچنین صادرات نفتی نیز به‌دلیل تحریم‌های موجود در کشور از وضعیت مطلوب و مناسبی برخوردار نیست. در حال حاضر مذاکرات برجام در جریان است و بازخوردهای مثبتی نیز از این اتفاق دریافت می‌شود، اگر تمامی طرف‌های برجام به این قرارداد بازگردند و این پرونده بسته شود، افزایش تولید، فروش و صادرات نفت ایران امکان‌پذیر خواهد بود.

باتوجه به این سناریو باید دید قیمت دلار چه تغییری خواهد کرد؛ آیا به‌صورت چند نرخی باقی می‌ماند یا تثبیت می‌شود، چرا که این نرخ ارز بر افزایش و کاهش درآمد نفتی مؤثر است. تحریم‌های نفتی موجود در ایران موجب شکل‌گیری رانت و فساد نیز شده است. حال باید دید با رفع تحریم‌ها، این رانت از بین خواهد رفت یا خیر. باتوجه به اینکه قیمت دلار و وضعیت بازار نفت از یکدیگر تفکیک ناپذیرند، باید دید افزایش یا کاهش قیمت دلار چه تأثیری بر صادرات نفتی می‌گذارد و درصورتی که مذاکرات برجام به ثمر بنشیند و توافق کامل حاصل شود، وضعیت تولید، فروش و صادرات نفتی ایران چگونه خواهد شد. همچنین باید دید نوسانات نرخ ارز چه مشکلاتی برای صادرات نفتی به وجود می‌آورد. آیا با رفع تحریم‌ها همچنان مشکلات قبلی ادامه خواهند یافت؟ نظر کارشناسان حوزه نفت و انرژی را در این زمینه‌ها جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.

• تمامی تحریم‌های مربوط به نفت برداشته شود

سید محمدعلی خطیبی، کارشناس حوزه بین‌الملل نفت درخصوص تأثیرات افزایش یا کاهش قیمت دلار بر صادرات نفتی گفت: افزایش نرخ ارز صادرات را تشویق می‌کند و به هرکجا که صادر کنیم ما به ازای آن را در ایران با ریال بیشتری دریافت می‌کنیم و در این صورت صادرکنندگان از افزایش نرخ ارز منتفع خواهند شد.
وی ادامه داد: برعکس هنگامی که نرخ ارز کاهش پیدا می‌کند، واردات را تشویق می‌کند و بر صادرات تأثیر منفی می‌گذارد و واردکنندگان هم باید ریال بیشتری پرداخت و در مقابل دلار دریافت کنند تا بتوانند کالایی را وارد کنند.

خطیبی با بیان اینکه یکی از فاکتورها برای واردکننده، نرخ ارز است و فاکتورهای دیگری نیز وجود دارد، گفت: اینها یک مجموعه هستند که شامل هزینه‌های تولید، هزینه‌های مالیاتی و حفظ بازارهای صادراتی است که برخی از صادرکنندگان ترجیح می‌دهند حتی با سود بسیار کم، بازار صادراتی خود را برای اینکه بتواند سودآور باشد، حفظ کنند. بنابراین بحث صادرات مانند معادله یک مجهولی نیست و مجموعه‌ای است که صادرکننده براساس آن صادرات را انجام می‌دهد که یکی از مؤلفه‌های آن نرخ ارز است.

این کارشناس نفت افزود: در حال حاضر مجموعه‌ای از تحریم‌ها را برای نفت داریم و فقط برداشت تحریم‌های خرید نفت کافی نیست و علاوه بر اینکه تحریم‌های خرید ما باید برداشته شود، ضروری است تحریم‌های کشتیرانی، بیمه و. نیز برداشته شود، زیرا شخصی که قصد خرید نفت ما را دارد، می‌خواهد کشتی بیاورد و کشتیرانی نباید تحریم شود، می‌خواهد بیمه کند و بیمه نباید تحریم باشد و مهمتر از همه این است که می‌خواهیم پول و سرمایه آن را دریافت کنیم. بنابراین لازم است تحریم بانکی، کشتی‌رانی و بیمه برداشته شود تا بتوانیم فروش و عملیات صادرات را انجام دهیم و از پول آن استفاده کنیم. در این صورت صادرات به روال عادی خود برمی‌گردد و می‌توان از مزایای آن بهره‌مند شد و اگر حتی یکی از تحریم‌های مربوط به نفت برداشته نشود از مزایای آن بی‌بهره خواهیم ماند.
کارشناس حوزه بین‌الملل نفت در پاسخ به این پرسش که نوسانات نرخ ارز چه مشکلاتی برای بازار نفت ایجاد می‌کند، گفت: فروش ما به‌صورت ریالی است و نوسانات داخلی و ریالی کشور ما مشکل خاصی برای صادرات نفت ایجاد نمی‌کند. هنگامی که درآمد نفتی را دریافت کردیم باید تسعیر شود و احتمال دارد در این مرحله نوسانات تأثیرگذار باشند. بنابراین نوسانات دلار به ریال در صادرات بین‌المللی ما تأثیر قابل توجهی نمی‌گذارد، البته اگر به برخی کشورها به‌صورت ریالی بفروشیم، مؤثر است و بستگی به قیمت دلار دارد که اگر پایین بیاید ریال کمتری دریافت می‌کنیم و اگر بالا برود ریال بیشتری نصیب ما می‌شود.

نرسی قربان، کارشناس حوزه انرژی در مورد تأثیر نوسانات نرخ ارز بر صادرات نفتی گفت: درآمد نفتی ما به دلار است درنتیجه اگر نرخ تبدیل ریال به دلار افزایش و یا کاهش پیدا کند، درآمد ریالی بیشتر یا کمتری از این تبدیل خواهیم داشت. بنابراین نوسانات نرخ ارز بر صادرات نفتی ما تأثیر چندانی ندارد و درآمد نفتی ما تحت تأثیر ارزهای خارجی است.

وی در پاسخ به این پرسش که توافق برجام چه تأثیری بر وضعیت صنعت نفت ایران می‌گذارد، گفت: درصورتی که برجام اتفاق افتد و تحریم‌های نفتی برداشته شود، بدون شک صادرات نفتی ما افزایش پیدا می‌کند و می‌توان به منابع مالی حاصل از فروش آن صادرات دسترسی پیدا کرد، درنتیجه از دو جهت دسترسی به فروش بیشتر نفت و سرمایه و پول آن تأثیر مثبتی دارد و درآمدهای کشور افزایش پیدا می‌کند.
قربان ادامه داد: هنگامی که تحریم‌ها برداشته شود، یعنی اجازه داده می‌شود که ایران نفت خود را به هر جا که می‌خواهد صادر کند و کشورهای دیگر هم بدون اینکه جریمه شوند، می‌توانند نفت ایران را خریداری کنند، درنتیجه به‌صورت اتوماتیک نفت ایران صادر خواهد شد.

این کارشناس حوزه انرژی افزود: به‌دلیل اینکه صادرات ما به نرخ ارز است، اگر نرخ دلار به ریال تبدیل شود، صادرات ما به ازای یک بشکه نفت همان ریالی را دریافت می‌کند که قیمت جهانی است و تأثیر چندانی بر صادرات نفتی ندارد. وی با بیان اینکه در داخل مسائل مختلفی وجود دارد که بر بازار نفت اثرگذار است، گفت: تورم، گران شدن واردات و ارزان شدن صادرات و اتفاقات زیاد دیگری که رخ می‌دهد، پس از متغیر شدن نرخ ارز تأثیرات عمده‌ای در داخل می‌گذارد اما تأثیر آن در فروش، صادرات و درآمد نفتی بسیار محدود است.

قربان افزود: تورم منجر به جذاب شدن صادرات ایران می‌شود زیرا قیمت جنس‌هایی که در ایران ساخته می‌شود رقابتی‌تر خواهد شد و صادرات رونق پیدا می‌کند و واردات ایران بسیار گران می‌شود زیرا باید ریال بیشتری پرداخت شود تا دلار دریافت کرد.

• نبود متولی برای مسائل مربوط به نفت

محمدعلی صادقی، کارشناس نفت و انرژی در مورد تأثیر افزایش نرخ ارز بر صادرات نفتی گفت: افزایش نرخ ارز تأثیر برجام بر بازار نفت حبابی است که در بازار و در حاشیه روند خرید، فروش، بازرگانی و تجارت کالاهای ایرانی برای مقاصد سیاسی، اقتصادی و رانت خواری شکل گرفته است اما آنچه مسلم است به هر میزان که نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند، زمینه صادرات نیز بیشتر می‌شود، یعنی تمایل برای صادرات افزایش می‌یابد زیرا درآمدی که از صادرات کسب می‌شود، بیشتر از نرخی است که در داخل برای ورود کالا اثرگذار است.
وی ادامه داد: به دلیل اینکه ناسازگاری اقتصادی وجود دارد و برنامه‌های حرفه‌ای اقتصادی اجرا نمی‌شود، همچنان نوسان و تلاطم در بازار ارز وجود دارد و روزانه بالا و پایین می‌شود، به هر میزان که کاهش پیدا کند انباشت آن در داخل بیشتر می‌شود و به هر میزان که افزایش پیدا کند امکان بیشتری برای رانت فراهم می‌کند زیرا قیمت داخلی را با عناوین و ترفندهای مختلف و زد و بندهایی که در کشور وجود دارد برای قاچاق استفاده می‌کنند و همین باعث می‌شود ساختار غلط شکل بگیرد و بعد از مدتی که می‌گذرد، متوجه می‌شوند چه اتفاقی رخ داده و کدام افراد و گروه‌ها روی کار آمده‌اند و زمینه برای فساد در بازار ایجاد شده است. صادقی افزود: در هیچ زمانی نمی‌توان تبعات منفی را رد کرد و زمانی متوجه آن می‌شوند که دیگران به برنامه‌ها و اهداف خود رسیده‌اند و حال باید دنبال راهکار برای برون رفت از این شرایط باشند. ما همچنان متولی نداریم که میزان تولید، مصرف و مازاد صادرات را بداند و هنگامی تصمیم به صادرات می‌گیرند که قاچاق و کمبود وجود دارد.
این کارشناس حوزه نفت با بیان اینکه ابتدا باید از رانت و فساد جلوگیری شود، گفت: نمی‌توان با آوردن بهانه‌های مختف مانند برجام و. مشکلات را توجیه کرد، برجام نمی‌تواند کاری برای رفع مشکلات کند چون ساختار مأیوس هست و هر تغییراتی صورت گیرد، دوباره مشکلات از جای دیگر سر بر می‌آورند. بنابراین ضروری است در ابتدا جلوی رانت، فساد و چاپ پول گرفته شود.

صادقی در پاسخ به این پرسش که نوسانات نرخ ارز چه مشکلاتی برای بازار نفت ایجاد می‌کند، گفت: باعث شکل‌گیری عدم ثبات می‌شود. شخصی که بازاریابی و مشتری پیدا می‌کند و همچنین وضعیت حمل و نقل را نیز بررسی و کنترل کرده است، به یک باره با انتشار بخشنامه‌ای از وزارت صمت تمام برنامه‌هایش به هم می‌ریزد. شایان ذکر است که از این بی‌برنامگی و نبود ثبات، عده‌ای سود می‌برند. هرکسی بر مبنای شرایط خود، تجارت، خرید، فروش، صادرات و واردات می‌کند.

رویترز: افزایش بهای نفت به ایران کمک می‌کند برای بازگشت به برجام زمان بخرد

خبرگزاری رویترز روز پنج‌شنبه، ۱۵ اردیبهشت، به نقل از چند مقام آگاه به سیاست‌های حکومت ایران نوشت که در پی افزایش بهای نفت تحت تأثیر جنگ در اوکراین، «رهبران مذهبی جمهوری اسلامی عجله‌ای برای احیای برجام و رفع تحریم‌های آمریکا ندارند».

یک مقام ارشد ایرانی که نخواست نامش فاش شود به خبرگزاری رویترز گفت که فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی «طبق برنامه پیش می‌رود» و زمان به نفع ایران است.

این مقام با بیان این‌که اقتصاد ایران در مقطع کنونی دیگر چندان وابسته به احیای برجام نیست تاکید کرد که «در صورت شکست مذاکرات، دنیا به آخر نمی‌رسد» و چنانچه مذاکرات از سر گرفته شود، در هر حال امتیاز بزرگی برای ایران خواهد بود.

به نوشته خبرگزاری رویترز، اگرچه حکومت ایران به‌ظاهر همچنان خواستار احیای برجام و در نتیجه لغو تدریجی تحریم‌های آمریکا است اما به گفته مقامات، بالا رفتن بهای نفت در بازار جهانی برای افزایش درآمد خارجی ایران فرصت استثنایی ایجاد کرده و فشار بر اقتصاد کشور را کاهش می‌دهد.

جمهوری اسلامی به دلیل فشار شدید تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد ایران که به نارضایتی گسترده‌ای در میان اقشار مختلف جامعه انجامیده است، از بیش از یک سال قبل انجام مذاکرات برای احیای برجام را پذیرفت.

تا اواخر اسفندماه به نظر می‌رسید که فاصله چندانی تا دستیابی به توافق نهایی باقی نمانده است. اما از آن زمان تا کنون مذاکرات به دلیل اصرار «دقیقه نودی» حکومت ایران بر حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا متوقف شده‌است.

واشینگتن می‌گوید برای جهانی با توافق یا بدون توافق هسته‌ای با ایران آماده می‌شود

در پی خروج «یک ‌ جانبه» آمریکا از برجام در سال ۹۷، دولت دونالد ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه بخش مالی و صادرات نفت ایران وضع کرد.

تحت تأثیر این تحریم‌ها که به «فشار حداکثری» شهرت یافت حجم صادرات نفت ایران از حدود ۲٫۸ میلیون بشکه به ۲۰۰ هزار بشکه در روز تنزل یافت.

حکومت ایران نیز به تلافی فشارهای آمریکا از سال ۹۸ بخشی از تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای موسوم به برجام را نقض و با راه‌اندازی سانتریفیوژهای پیشرفته، غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داد.

بر اساس برآوردهای ایالات متحده، ایران با انباشت سوخت هسته‌ای لازم برای تولید سلاح‌های اتمی فقط چند هفته فاصله دارد.

جمهوری اسلامی مدعی است که تنها در صدد استفاده «صلح‌آمیز» از انرژی هسته‌ای است.

وضعیت صادرات نفت در ایران ۱۴۰۱

جهاد آزور، مسئول بخش خاورمیانه در صندوق بین‌المللی پول، به خبرگزاری رویترز گفت که «اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر خود را با تحریم‌ها انطباق داده‌است» و «افزایش بهای نفت و افزایش صادرات نفت درآمد ایران را افزایش خواهد داد».

بهای جهانی نفت به دلیل بحران اوکراین به شدت افزایش یافته است، تا جایی‌که در مارس امسال بهای هر بشکه نفت برنت به ۱۳۹ دلار رسید که از سال ۲۰۰۸ به این سو، افزایشی بی‌سابقه بود.

در بودجه‌ای که سال گذشته در مجلس شورای اسلامی تصویب شد حجم صادرات نفت ایران حدود ۱٫۲ میلیون بشکه در روز و براساس بهای تأثیر برجام بر بازار نفت ۶۰ دلار در هر بشکه در نظر گرفته شده بود.

با این حال، به گزارش رسانه‌های داخل ایران، بودجه راهبردی سال جاری براساس حجم صادرات حدود ۱٫۴ میلیون بشکه و بهای ۷۰ دلار تنظیم شده‌است.

اکسیوس:‌ آمریکا و اسرائیل در پی یافتن راهی برای واداشتن ایران به بازگشت به برجام

هرچند ایران هیچ ‌ گاه به‌طور رسمی میزان صادرات نفت خود را اعلام نمی‌کند ولی یک مقام ارشد در صنعت نفت ایران گفت حجم صادرات این کشور اکنون به حدود ۱٫۵ میلیون بشکه در روز رسیده است و بخش اعظم آن به بهای تخفیفی به چین فروخته می‌شود.

برخی کارشناسان بر این باورند که مقام‌های جمهوری اسلامی باید بدانند که گشایش‌های اخیر درازمدت نخواهد بود.

دستیابی به توافق در وین برای پایان دادن به تحریم‌ها و عوارض شدید آن برای اقتصاد ایران به لحاظ مهار نارضایتی‌ها در داخل کشور اهمیت فراوانی دارد.

نرخ تورم در سه سال گذشته به شدت افزایش یافته و کارشناسان معتقدند که تحت تأثیر افزایش بی‌مهار قیمت کالاهای اساسی اکنون حدود نیمی از جمعیت ایران زیر خط فقر است.

از نگاه بسیاری از کارشناسان این وضعیت بسیار خطرناک است و می‌تواند حکومت ایران را با بحرانی جدی روبه‌رو کند.

با استفاده از گزارش خبری رویترز و آرشیو رادیو فردا/ ش.ر/پ. پ

رادیو فردا

رادیو فردا یکی از بخش‌های رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی است که در تلاش است اخبار و گزارش‌های دقيق و عينی و بی‌طرفانه را با هدف گردش آزاد اطلاعات در چارچوب اصول روزنامه‌نگاری حرفه‌ای به مخاطبان فارسی‌زبان ارائه کند.