تجربه «بازارسازی» در بورس تهران
دنیای اقتصاد – گروه بورس: طرح بازارسازی سهام از مدت‌ها پیش در سازمان بورس در دست بررسی و مطالعه بود، حتی از سال‌ها پیش عملیات جمع‌آوری صفهای خرید و فروش توسط سهامدار عمده که به عملیات بازار گردانی شهرت یافته بود در جریان بود، اما این طرح بیشتر جنبه حمایتی داشت و هیچ سودی برای سهامدار عمده شرکت در برنداشت.
اما در 3 سال گذشته عملیات بازارگردانی بر روی سهام کوچکی که برای رونق معاملات و حفظ سهام شناور آزاد در این زمینه مجوز دریافت می‌کنند، آغاز شده است. به این ترتیب سهامی نظیر کابل‌های مخابراتی شهیدقندی، سینادارو، کابل البرز، سرمایه‌گذاری پردیس و آرتاویل تایر تجربه بازارسازی به شیوه جدید را پشت‌سر گذاشتند.
در همین راستا علی صحرایی، مدیر نظارت بر بازار شرکت بورس در گفت‌وگو با خبر نگار ما، زوایای گوناگون عملیات بازارسازی سهام در بورس تهران را تشریح کرد.
بازارساز سهام به چه کسی گفته می‌شود و بازارسازی چگونه انجام می‌شود؟
بازارسازی عملیاتی است که به منظور افزایش نقدینگی برای سهامداران جز و کنترل دامنه نوسان قیمت انجام می‌شود. همچنین براساس این تعاریف، بازار ساز شخصی است که به موجب قرارداد با یک شرکت بورسی، قسمتی از منابع خود را به منظور عملیات بازارسازی اختصاص داده است. سهامدار عمده میتواند راسا بازارسازی کند.
در خواست بازارسازی که شامل نام بازارساز، شرکت مورد نظر، دوره بازارسازی، کل سهام تعهد شده در دوره بازارسازی، تعداد سهام تعهد شده روزانه بازارساز و حداکثر خرید سهام از هر کد معاملاتی در یک روز توسط بازار ساز است از سوی سازمان مورد بررسی قرار گرفته و در صورت مقبولیت تمامی موارد، به عنوان در خواستی قابل اجرا مورد پذیرش قرار میگیرد.
چه شرکت‌هایی اقدام به بازارسازی می‌کنند؟
شرکت‌هایی که می‌خواهند تعداد سهام شناور آزاد در تابلوی معاملاتی را حفظ کنند و سهامدار خرد زیادی دارند، در کنار شرکت‌هایی که افزایش سرمایه می‌دهند و سهم شناور آزاد کافی را ندارند می‌توانند از طریق بازارسازی سهامدار عمده یا یک شرکت تامین سرمایه، شرایط مزبور را حفظ کنند.
نحوه معاملات سهامی که بازارسازی در آن صورت میگیرد به چه شکل انجام می‌شود؟
در سیستم جدید بازارسازی، دامنه نوسان سهام تا 8 درصد افزایش پیدا میکند که این موضوع در قرارداد و مجوزی که بازارساز از سازمان بورس دریافت میکند، ذکر می‌شود. البته تعیین دامنه نوسان بستگی به توافق‌های انجام شده و همچنین شرایط سهم دارد. از سوی دیگر حجم مبنا برای شرکتی که بازارسازی در آن صورت میگیرد در دوره بازارسازی برداشته می‌شود. بازارساز همچنین موظف است سفارش‌های خود را با یک دامنه مظنه وارد سیستم معاملات کند؛ به این معنی که بازارساز باید سفارش‌های فروش خود را بالاتر از سفارش خرید و به‌صورت همزمان وارد سیستم معاملات کند.
این دامنه‌ها برای چیست و چگونه تعیین می‌شود؟
اگر به‌طور مثال بازار گردان، سهام یک شرکت را 100 تومان خریداری کند، موظف است همزمان سفارش فروش آن سهم را بالاتر وارد سامانه معاملات کند. واردشدن سفارش‌های خرید و فروش به‌صورت همزمان باعث می‌شود تا بازارساز قیمتی را ارائه دهد که نزدیک‌ترین قیمت به ارزش ذاتی سهم است.
تفاوت شیوه جدید بازارسازی با شیوه قدیم در چیست؟
در سیستم قبلی معمولا هیچ سودی نصیب سهامدار عمده شرکت نمی‌شد و صرفا از سهم حمایت می‌شد؛ اما براساس روش جدید، بازارساز سهم از این عملیات سود به دست خواهد آورد. بازار ساز سهام را ارزان‌تر می‌خرد و آن را گران‌تر می‌فروشد و از این کار سود به دست خواهد آورد؛ ضمن اینکه مکانیسم بازارگردانی به‌گونه‌ای است که بازارساز را مجبور میکند که قیمتی را ارائه دهد که معتقد است ارزش ذاتی یک سهم است.
مزایا و منافع بازارسازی چیست؟
سازمان بورس به بازارسازها در کارمزد معاملات تخفیف خواهد داد. ضمن اینکه هزینه جایگاه معاملاتی بازارگردان‌ها رایگان خواهد بود مهم‌تر از اینها، اجرای عملیات بازارسازی در امتیازدهی و رتبه‌بندی کارگزاران لحاظ می‌شود.
کارگزاران در سود بازارسازی سهیم شوند
در همین حال مجید عشقی، مدیرعامل کارگزاری تدبیرگران فردا که سابقه بازارسازی چند سهم را دارد نیز در این گفت‌وگو به کاستی‌هایی اشاره کرد که مانع حضور جدی کارگزاران در زمینه بازارسازی می‌شود.
دلیل عدم تمایل کارگزاران برای رونق دادن به بازارسازی و گسترش این موضوع در شرکتهای بزرگ چیست؟
بازارسازی فرآیندی است که کارگزار را درگیر میکند و وظیفه‌ای بالاتر از یک خرید و فروش را از کارگزار می‌طلبد تا عملیات بازارسازی به بهترین وجه ممکن انجام شود.
این در حالی است که ارتباطات بین کارگزار، بازارساز و سرمایه‌گذار تامین‌کننده منابع به درستی تعریف نشده تا کارگزار بتواند علاوه بر کارمزد خرید و فروش در سود ناشی از این فرآیند نیز شریک شود.
از سوی دیگر در بورس ما، سهامداران به دنبال شیب‌های تند قیمتی حرکت می‌کنند و این در حالی است که عملیات بازارسازی مانع از نوسان‌های شدید قیمتی در سهم می‌شود. بر این اساس ازنظر سهامداران، شرکتی که عملیات بازارسازی دارد به رشد قیمتی نمی‌رسد و نمی‌تواند حرکت قابل‌توجهی داشته باشد.
مزایای اجرای عملیات بازارسازی در بازار سرمایه چیست؟
معامله‌گران باید توجه کنند بازارسازی علاوه بر از بین بردن صفهای خرید و فروش، نقدشوندگی و خرید و فروش سهام را تضمین میکند. بنابراین اطمینان سرمایه‌گذاران در این سهام افزایش می‌یابد. این در حالی است که کارگزار با مطالعه کارشناسی قیمت‌های خرید و فروش را تعیین میکند که نشان‌دهنده ارزندگی سهام در این قیمت‌ها است.
چگونه میتوان بازارسازی را در بورس رونق داد؟
کارگزاران باید در این حوزه فعالیت خود را افزایش دهند تا با بازاریابی بیشتر اقدام به فرهنگ‌سازی برای عملیات بازارگردانی صورت دهند.
در گذشته عملیات بازارسازی فقط در زمانی اتفاق می‌افتاد که سهم در قیمت‌های بالا با صف فروش مواجه می‌شد و بازارساز به صورت سهمیه‌ای در قیمت مدنظر اقدام به خرید می‌کرد که کمکی به ایجاد تعادل قیمتی نمی‌کرد و اصلا منطقی نبود. این در حالی است که شیوه جدید بازارسازی با فرهنگ‌سازی میتواند جایگاه ویژه‌ای را در میان معامله‌گران کسب کند.
سهامداران حقیقی و سهامداران حقوقی چه تفاوتی با هم دارند؟
به گزارش «دنیای بورس»، گزارش زیر به این پرسش‌ها پاسخ میدهد.
- سهام چیست؟ سهامدار کیست؟
- منظور از ارزش اسمی و بازاری سهام چیست؟
- چند نوع سهامداران داریم؟
- به چه سهامدارانی حقیقی گفته می‌شود؟
- سهامداران حقوقی بازار سهام کدامند؟
- دیدگاه سهامداران حقیقی برای خرید و فروش سهام چیست؟
- سهامداران حقوقی چه دیدگاهی دارند؟
- استراتژی سهامداران حقوقی در بازار سرمایه ایران چیست؟
- بازارگردان کیست؟
- آیا سهامداران حقوقی بازارگردانان مناسبی هستند؟
- واکنش بازار سهام به نحوه آرایش سهامداران حقیقی
- رفتار سهامداران حقوقی چگونه به بازار سهام جهت میدهد؟
- خالص خرید و فروش سهامداران حقیقی و حقوقی چطور مشخص می‌شود؟
- میزان مشارکت سهامداران حقیقی و حقوقی یعنی چه؟
- منظور از تغییر مالکیتهای بورسی چیست؟
- ارزش معاملات کل و خرد بورس چگونه مشخص می‌شود؟
- خرید و فروش سهامداران حقوقی نوعی سیگنال به بازار است؟
- چرا سهامداران حقوقی در نقش خریدار ظاهر می‌شوند؟
- آیا تحلیل شرکتهای حقوقی در خصوص ارزندگی سهام همیشه درست است؟
- چرا سهامداران حقوقی فروشنده سهم می‌شوند؟
سهام چیست؟ سهامدار کیست؟
سهام یکی از انواع اوراق بهادار است، اوراق بهادار یک نوع ابزار مالی است. در اصل شما با پرداخت مبلغی بخشی از سهام یک شرکتی را خریداری می‌کنید، به طوری که بسته به میزان سهامی که خریداری کرده‌اید در آن شرکت مالکیت دارید یا به عبارتی سهامدار آن می‌شوید.
در واقع اگر تمامی سرمایه شرکتی را به قسمت‌های مساوی تقسیم کنیم به هر قسمت یک سهم می گویند.
شما با خرید یک سهم مالکیت یک شرکت بورسی را به دست می‌آورید یا اصطلاحا سهامدار آن شرکت می‌شوید از طرفی علاوه بر مالکیت یک شرکت، مزایایی هم به شما تعلق میگیرد.
در خارج از بازار سهام برای داشتن مالکیت یک شرکت سرمایه زیادی لازم دارید.
منظور از ارزش اسمی و بازاری سهام چیست؟
هر سهم دارای دو ارزش اسمی و بازاریست. ارزش اسمی در ایران 100 تومان است. مثلا شرکتی که به تازگی تاسیس و وارد بورس اوراق بهادار می‌شود برای اینکه تعداد سهام را مشخص کند و هر سهم ارزش‌گذاری شود باید میزان سرمایه را تقسیم بر 100 تومان کند و بعد از مشخص شدن تعداد سهام کل، قیمت یا ارزش بازاری سهم براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. پس قیمتی که ما روزانه در هر سهم میبینیم همان قیمت بازاری یا واقعی آن سهم است.
چند نوع سهامداران داریم؟
ما دو نوع سهامدار داریم؛ سهامداران حقیقی یا خرد و سهامداران حقوقی یا عمده
به چه سهامدارانی حقیقی گفته می‌شود؟
هر کدام از ما که دارای هویت فردی جداگانه هستیم یک فرد حقیقی محسوب می‌شویم.
پس اگر ما افراد حقیقی سهام شرکتی را خریداری کنیم به ما سهامدار حقیقی می‌گویند. یعنی به صورت انفرادی کد بورسی دریافت کرده و معامله می‌کنیم.
سهامداران حقوقی بازار سهام کدامند؟
گاه اشخاص حقیقی در کنار هم جمع شده و جدا از شخصیت فردی خود، مجموعه‌ای مستقل مانند سازمان‌ها، نهادها، شرکت‌ها… را تشکیل می‌دهند.
به این مجموعه که شخصیت فرضی و اعتباری دارد و نام و نشان جداگانه و اهداف مشخصی را دنبال میکند، شخص حقوقی می‌گویند.
برای مثال شرکت مینو یک شخص حقوقی محسوب می‌شود. این اشخاص حقوقی توسط افراد حقیقی تحت عنوان هیئت مدیره اداره می‌شود و می‌توانند کد بورسی مختص به خود را دریافت کنند.
پس هرگاه صحبت از سهامداران حقوقی یا بازیگران حقوقی شد منظور همان شرکتهای ثبت شده‌ای هستند که از طریق این شرکت‌ها اقدام به معامله در بازار سهام می‌کنند.
شرکتهای سرمایه‌گذاری، شرکتهای سبدگردانی، صندوقهای سرمایه‌گذاری، کارگزاری‌ها و … از جمله نهادهای فعال مالی در بازار سرمایه به حساب می‌آیند که هرکدام یک شخص حقوقی هم محسوب می‌شوند.
دیدگاه سهامداران حقیقی برای خرید و فروش سهام چیست؟
همان‌طور که گفته شد، سهامداران حقیقی به صورت انفرادی خرید و فروش می‌کنند، این افراد اغلب دید کوتاه‌مدت بر سهام دارند و ممکن است براساس جو و شایعات بازار و یا نظرات و تحلیل‌های شخصی خود خرید و فروش‌های هیجانی داشته باشند.
البته این به معنای این نیست که تمامی سهامداران حقیقی به این صورت معامله کنند اما قاعدتا ما نمی‌توانیم جز عده‌ای اندک از این افراد را تحلیلگر حرفه‌ای بدانیم.
برخی از این نوع سهامداران مخصوصا تازه‌واردان بازار در صفهای خرید، خریدار و در صفهای فروش، فروشنده هستند.
رفتار مخرب و هیجانی این دسته از سهامداران میتواند بسیار به بازار سهام آسیب وارد کند.
به همین منظور همواره به این دسته از سهامداران به ویژه تازه‌واردان پیشنهاد می‌شود در بدو ورود به بازار سهام یا از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری اقدام کنند یا از مشورت افراد خبره و تحلیگران معتبر استفاده کنند.
سهامداران حقوقی چه دیدگاهی دارند؟
برخلاف سهامداران حقیقی بازار، سهامداران حقوقی بیشتر نگاه بلندمدت و بنیادی بر سهم دارند.
این سهامداران اصولا تیمی از تحلیلگران حرفه‌ای دارند، با کلیات بازار پیش می‌روند. در روزهای منفی بازار خریدار و در روزهای مثبت فروشنده می‌شوند تا تعادل بازار سهام برهم نخورد.
حجم معاملاتی که این دسته از سهامداران انجام می‌دهند بسیار بیشتر از سهامداران حقیقی است و کمتر رفتار هیجانی از آن‌ها دیده می‌شود.
استراتژی سهامداران حقوقی در بازار سرمایه ایران چیست؟
در هر سرمایه‌گذاری اگر تحلیل و تجزیه درستی صورت نگیرد، نتیجه‌ای دل‌خواه و مطلوبی نخواهد داد. حتی در روزهای مثبت بازار سهام هم هستند افرادی که با رفتار غلط در معاملات متضرر شده‌اند.
در نتیجه هر دو دسته سهامدار هم سهامداران حقیقی و هم سهامداران حقوقی باید سهامی را انتخاب کنند که تمامی فاکتورهای ارزندگی را داشته باشد.
سهامداران حقوقی با توجه به حجم زیاد معاملاتی که انجام می‌دهند، سرمایه کلانی که در بازار سهام دارند و همچنین نظارتی که همواره از سوی نهادناظر، مالکین و سهامداران بازارگردانی بورس چیست حقیقی بر عملکرد این شرکت‌ها وجود دارد، باید همواره پاسخگو باشند و در نتیجه تصمیم‌گیری در خصوص خرید و فروش سهام به شدت در معرض ریسک قرار دارد.
به همین منظور سرمایه‌گذاری آن‌ها باید براساس تحلیل‌های تیمی و کارشناسی صورت گیرد.
در بازار سرمایه ایران سهامداران حقوقی نقش بازارگردان را ایفا می‌کنند.
بازارگردان کیست؟
بازارگردانی به این صورت است که با خرید و فروش سهام نقدینگی را در بازار به گردش در می‌آورند، عرضه و تقاضا را بالا می‌برند یا به عبارتی سهام در میان سهامداران چه سهامداران حقیقی و چه سهامداران حقوقی دست به دست می‌شود.
به این ترتیب دو وظیفه خطیر یک بازارگردان افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش دامنه نوسان قیمت اوراق بهادار است.
همان‌طور که گفته شد بازارگردان در روزهای مثبت بازار فروشنده و در منفی‌های بازار خریدار می‌شود تا بازار با نوسان شدید مواجه نباشد.
آیا سهامداران حقوقی بازارگردانان مناسبی هستند؟
با این وجود برخی کارشناسان معتقدند که سهامداران حقوقی نمی‌توانند در نقش بازارگردان وظایف خود را به درستی انجام دهند و این کار باید توسط نهاد دیگر انجام شود. چراکه در این‌جا منافع سهامداران حقوقی هم درگیر است، به طوری که ممکن است با توجه به رصدگری دقیق و هوشمندانه سریع‌تر از اخبار مرتبط با سهام شرکت‌ها مطلع شده و واکنش نشان دهند.
موضوعی که در خرید و فروش سهامداران حقوقی باید به آن توجه شود این است که برخی از سهامداران حقوقی تعداد اندکی از سهام شرکتی را دارند که تاثیر زیادی بر قیمت سهم ندارند ولی برخی دیگر با توجه به خرید حجم بالا از سهام شرکتی، می‌توانند قیمت و بهای سهمی را تعیین کنند و بازارگردانی بورس چیست به نوعی با خرید و فروش به آن جهت بدهند.
به عبارتی می‌توانند ایجادکننده یک حرکت مثبت یا منفی در سهم باشند.
واکنش بازار سهام به نحوه آرایش سهامداران حقیقی
تصمیم‌های سهامداران حقیقی و سهامداران حقوقی بازار در راستای خرید و فروش سهام همواره مورد توجه اهالی بازار سهام بوده است چرا که رویکرد آن‌ها میتواند بازار را جهت بدهد.
همان‌طور که گفته شد سهامداران خرد یا همان سهامداران حقیقی بازار اغلب با توجه به دید کوتاه‌مدتی که دارند نسبت به سهامی توجه نشان می‌دهند که سود بیشتر در زمان کمتر بدهد فارغ از ارزندگی آن سهم بر اساس فاکتورهای بنیادی.
این موضوع گاه آسیب‌های فراوانی به آن‌ها زده و علاوه بر زیانی که گریبان‌گیرشان شده سهم را دستخوش نوسانات زیاد کرده به طوری که سهمی گاه چند برابر ارزش ذاتی خود معامله می‌شود و گاه برعکس این موضوع، سهام ارزنده از چشم سهامداران حقیقی دور می‌ماند.
در نتیجه همان‌طور که گفته شد واکنش‌های هیجانی اغلب از سوی این دسته از سهامداران است.
رفتار سهامداران حقوقی چگونه به بازار سهام جهت میدهد؟
سهامداران حقوقی که اغلب براساس تحلیل و ارزندگی سهم معامله انجام می‌دهند بسیار در جهت دهی به بازار سهام موثرتر از سهامداران حقیقی عمل می‌کنند. این نوع از سهامداران کمتر هیجانی برخورد کرده هرچند که رفتار آنان ممکن است بازارگردانی بورس چیست بازتاب هیجانی به بازار بدهد.
بدین‌ترتیب رصد رفتار این دو دسته از سهامداران بسیار مهم است و روزانه خالص خرید و فروش و همین‌طور میزان مشارکت و ارزش معاملاتی که توسط افراد حقیقی و حقوقی انجام شده است، بررسی می‌شود.
خالص خرید و فروش سهامداران حقیقی و حقوقی چطور مشخص می‌شود؟
هرگاه میزان خرید سهام توسط سهامداران حقیقی و یا سهامداران حقوقی از میزان فروش آن بیشتر باشد، تفاضل ارزش خرید از فروش عددی مثبت را نشان میدهد که بیانگر این است که سهامدار خریدار بوده و یا بالعکس اگر ارزش خرید نسبت به فروش کمتر باشد، تفاضل ارزش خرید از فروش منفی شده و بیانگر فروشنده بودن سهامدار است.
به عبارتی گفته می‌شود خالص خرید یا فروش سهامداران حقیقی یا سهامداران حقوقی فلان عدد است.
میزان مشارکت سهامداران حقیقی و حقوقی یعنی چه؟
میزان مشارکت بیانگر میزان معاملاتی است که سهامداران حقیقی یا سهامداران حقوقی به نسبت یکدیگر روزانه انجام می‌دهند.
مثلا می‌گویند میزان مشارکت سهامداران حقیقی در معاملات فلان روز بیشتر از سهامداران حقوقی بود.
منظور از تغییر مالکیتهای بورسی چیست؟
وقتی می‌گوییم تغییر مالکیت‌ها در روز مثلا سوم مرداد حقیقی به حقوقی بوده است یعنی نقدینگی از پرتفوی (سبد سهام) سهامداران حقیقی به پرتفوی سهامداران حقوقی منتقل شده است یا به عبارتی سهامداران حقیقی بیشتر فروشنده بودند و سهامداران حقوقی خریدار و این موضوع میتواند بالعکس باشد.
ارزش معاملات کل و خرد بورس چگونه مشخص می‌شود؟
ارزش کل معاملات سهام، مجموع کل خرید و فروش‌ها یا همان معاملات سهامداران حقیقی و سهامداران حقوقی بازار است. اما هرگاه گفته می‌شود ارزش معاملات خرد فلان عدد است یعنی ارزش معاملات بدون در نظر گرفتن معاملات بلوکی (عمده)، اوراق مشارکت و دادوستدهای صندوقهای سرمایه‌گذاری.
خرید و فروش سهامداران حقوقی نوعی سیگنال به بازار است؟
باتوجه به موارد گفته شده ممکن است این موضوع مطرح شود که سهامداران حقوقی به خاطر حجم معاملات و میزان سرمایه‌ای که در بازار سهام گذاشته‌اند، تیم تحلیلگر حرفه‌ای دارند و با توجه به نفوذ بیشتری که دارند زودتر از سهامداران حقیقی از اطلاعات شرکت‌ها آگاه می‌شوند پس می‌توانند لیدر خوبی برای بازار باشند.
پس ما باید با خرید سهامداران حقوقی خریدار شویم یا با فروششان بفروشیم.
اما برای تصمیم‌گیری باید فاکتورهای زیر را بررسی کنیم:
چرا سهامداران حقوقی در نقش خریدار ظاهر می‌شوند؟
گاهی ممکن بازارگردانی بورس چیست است ببینید که سهامدار حقوقی در یک سهمی در یک محدوده معین خریدار است. از این موضوع دو برداشت می‌شود داشت.
برداشت اول این است که آن سهامدار حقوقی سهام شرکت را بر اساس فاکتورهای مختلف بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که قیمت فعلی برای خرید سهم مناسب است و یا به عبارتی سهم ارزنده است. به همین دلیل شروع به خرید سهم میکند.
در حالت دیگر سهامدار حقوقی در نقش حمایت‌کننده سهام وارد عمل می‌شود. یعنی همان‌طور که گفته شد با خرید و فروش خود بازار را متعادل نگه میدارد و مانع از نوسانات شدید می‌شود.
آیا تحلیل شرکتهای حقوقی در خصوص ارزندگی سهام همیشه درست است؟
در این حالت باید سهم را بررسی کنیم که آیا واقعا سهام شرکت ارزش خرید دارد یا خیر. همان‌طور که می‌دانید، تحلیل‌ها می‌توانند متفاوت باشند.
گاه دو تحلیلگر حرفه‌ای هم می‌توانند نظرات متغایر از هم داشته باشند.
به هر حال در هر شرایطی خطای انسانی وجود دارد و ممکن است گاهی خبر کوچکی از دید بسیاری از تحلیلگران دور بماند، کما اینکه بسیار در ارزندگی سهمی اثرگذار باشد.
پس نمی‌توان گفت که سهامداران حقوقی همیشه تحلیل‌های درستی از سهام شرکت‌ها دارند و سهامداران حقیقی در تشخیص ارزندگی سهمی همیشه ضعیف عمل می‌کنند.
چرا سهامداران حقوقی فروشنده سهم می‌شوند؟
در بحث فروش گاه ممکن است شرکتی برای تامین نقدینگی لازم به منظور اجرای طرح‌های توسعه‌ای و یا پرداخت بدهی و . اقدام به فروش سهام خود کند.
یا در حالت دیگر سهامدار حقوقی سود مد نظر را کسب کرده و به این نتیجه رسیده که سهم توان سوددهی بیشتر را ندارد و در نتیجه ممکن است اقدام به فروش سهام خود کند.
به عبارتی این دید را دارند که سهم دیگر ارزنده نیست و یا در نهایت باز هم به بحث جلوگیری از ایجاد نوسانات شدید و متعادل‌سازی بازار می‌رسیم.
بنابراین به طور دقیق نمی‌توان گفت که همگام با خرید و فروش سهامداران حقوقی، سهامداران حقیقی بازار باید خریدار یا فروشنده باشند یا خیر.
به همین منظور پیشنهاد می‌شود کلیه اخبار بورسی و مرتبط با شرکت‌ها به دقت رصد شود و سنجش ارزندگی سهام براساس فاکتورهای بنیادی انجام شود.
امکان افزایش دامنه نوسان نمادهای بورسی با درخواست بازارگردان
با تصویب ضوابطی امکان افزایش حداکثر تا دو برابر دامنه نوسان عادی نمادهای بورسی با درخواست بازارگردان میسر شد.
به گزارش ایسنا، مهدی زمانی سبزی - معاون عملیات بازار - با بیان مطلب فوق گفت: مطابق مفاد ماده 21 دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس تهران، بازارگردان میتواند در دوره فعالیت بازارگردانی، درخواست تغییر دامنه نوسان قیمت را که نباید از حالت عادی کمتر باشد را به بورس پیشنهاد دهد.
وی به تصویب ضوابط مربوط به میزان تغییر دامنه نوسان و تغییر پارامترهای بازارگردانی در هیات مدیره بورس تهران اشاره کرد و افزود: از آنجایی که سازمان بورس میزان تغییر دامنه نوسان و تغییر پارامترهای بازارگردانی را بر عهده شرکت بورس گذاشته است، ضوابط مربوطه تهیه و به بازارگردانی بورس چیست تصویب هیئت مدیره بورس تهران رسید.
زمانی خاطرنشان کرد: بر این اساس افزایش دامنه نوسان موضوع این ماده پس از ارائه درخواست بازارگردان و تأیید مدیرعامل بورس تهران، مشروط به اجرا در دوره زمانی معین حداکثر تا دو برابر دامنه نوسان مجاز امکان پذیر است. بازارگردانی امکان ارائه این درخواست و دریافت مجوز موضوع این ماده را دارد که حداقل ۳ ماه در نماد مورد درخواست عملیات بازارگردانی انجام داده باشد و در ۷۰ درصد روزهای فعالیت خود طی سه ماه گذشته در سمت بازارگردانی نماد مورد نظر، به طور کامل تعهدات خود را ایفا کرده باشد.
بر اساس این گزارش و به نقل از به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل بورس تهران وی ادامه داد: در صورت وجود چند بازارگردان در یک نماد، موافقت تمام بازارگردان‌های فعال در نماد مربوطه در خصوص افزایش دامنه نوسان الزامی است. در این صورت تعهدات بازارگردانی شامل حداقل حجم معاملات و حداقل حجم سفارش انباشته برای تمامی بازارگردان‌ها، حداقل به نسبت میزان رشد دامنه نوسان جدید نسبت به دامنه نوسان قبلی افزایش می‌یابد.
فعالیت صندوق بازارگردانی تاک در راستای آیین نامه جدید بورس
بر اساس آیین نامه حفظ و ثبات بازار سرمایه و صیانت از حقوق سهامداران مورخ 20/06/1399 توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار با تاکید بر لزوم معرفی و داشتن حداقل یک بازارگردان برای هر یک از شرکتهای بورسی از این پس شاهد نقدشوندگی بالاتر درسهام و جلوگیری از نوسانات قیمت سهام خواهیم بود، در همین راستا صندوقهای بازارگردانی ابزاری مناسب جهت حصول به این امر میباشند.
این صندوق‌ها برای بالا بردن نقد شوندگی سهام و جلوگیری از نوسانات شدید قیمتی به وجود آمدهاند و در عین حال برای به ارزش رساندن قیمت سهام به ارزش ذاتی آن بسیار مورد استفاده قرار میگیرد.
از جمله ویژگی های این صندوق مشارکت در تعهد پذیره‌نویسی یا تعهد خرید اوراق بهادار موضوع بازارگردانی و امکان تأمین حداکثر ۷۰ درصد از سرمایه صندوق به صورت سهام و حق‌تقدم و 30 درصد به صورت نقد است که این امکان را به صندوق میدهد تا در هر شرایطی آمادگی لازم برای خرید یا عرضه سهام موضوع بازارگردانی را داشته باشد.
از جمله مزایای این صندوق برای اشخاص حقوقی میتوان به کاهش کارمزد و هزینه‌های معاملات صندوق به واسطه معافیت‌های در نظر گرفته شده، کاهش محدودیت‌های اعطای اعتباردهی و تسهیلات به صندوق با عنایت به اساسنامه آن، در اختیار قرار دادن ایستگاه معاملاتی برای انجام معاملات اشاره کرد.
بازارگردان با عرضه و تقاضای خود به نقدشوندگی سهم کمک شایانی میکند که همین امر، خصوصا در حالت های خاص بازار سرمایه که شاهد صفوف خرید و فروش هستیم، میتواند منفعت زیادی را نسیب سرمایه گذاران کند. بنابراین با رونق گرفتن این صندوق ها، اشخاص حقیقی نیز منتفع خواهند شد.
صندوق بازارگردانی تاک با مدیریت شرکت مشاورسرمایه گذاری مدبران هما، با بهره مندی از نیروی متخصص و حرفه ای، سابقه درخشان در مدیریت دارایی افراد در داخل و خارج از کشور و استفاده از خدمات نوین از جمله الگوریتم تریدینگ، تجربه ی خوبی را برای تمامی ذینفعان در مقوله بازارگردانی به ارمغان می آورد.
پیش تر این شرکت مدیریت حرفه ای خود را در صندوق سهامی سرو سودمند مدبران و صندوق با درآمد ثابت افران نشان داده است.
به نظر میرسد با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی کشور و به نوعی جدید بودن بازار سرمایه برای قشر زیادی از سرمایه گذاران فعلی، الزام شرکت ها به داشتن حداقل یک بازارگردان، از جمله تصمیمات مهم و تاثیرگذار سازمان بورس و اوراق بهادار در این برهه از زمان است که امید است با رونق این نوع از صندوق ها، شاهد افزایش نقدشوندگی بازار سهام حتی در شرایط خاص باشیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص صندوق بازارگردانی اختصاصی تاک با شماره های زیر تماس بگیرید:
فرمول بازارگردانی اوراق بدهی
دنیای اقتصاد : تامین مالی سازمان‌ها، شرکت‌ها و موسسات از طریق اوراق درآمد ثابت در بازار سرمایه، مزایای قابل‌توجهی را نصیب بانی و خریدار میکند. در پژوهش واحد تحقیق و توسعه شرکت بورس، با مطالعه سازوکارهای موجود اوراق با درآمد ثابت، استفاده از سازوکار بازارگردانی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارها برای افزایش نقدشوندگی اوراق بهادار معامله‌شده در بورس مطرح شد. نتیجه این پژوهش نشان میدهد از دو مدل بازارگردانی مبتنی‌بر حراج و بازارگردانی براساس مذاکره، مدل حراج گزینه مناسب‌تری برای بازارگردانی است.
یکی از مهم‌ترین وظایف بازارهای مالی، پشتیبانی از بخش اقتصادی است. سازمان‌ها، شرکت‌ها و موسسات برای آغاز به فعالیت، تجهیز یا گسترش فعالیت‌های خود نیاز به منابع مالی دارند. تامین مالی شرکت‌ها میتواند به شیوه‌های گوناگونی انجام شود.
یکی از مهم‌ترین شیوه‌های تامین مالی از طریق بازار سرمایه که مزایای بسیاری برای بانی و خریدار دارد، تامین مالی از طریق اوراق با درآمد ثابت است. واحد تحقیق و توسعه شرکت بورس در پژوهشی به قلم حسین پیرایش شیرازی‌نژاد و مریم بیناباجی با مطالعه سازوکارهای موجود اوراق با درآمد ثابت با تمرکز روی وجه نقدشوندگی اوراق، راهکارهایی جهت رشد بازار بدهی ارائه کرده است. استفاده از سازوکار بازارگردانی یکی از مهم‌ترین راهکارها برای افزایش نقدشوندگی اوراق بهاداری است که در بورس‌ها معامله می‌شوند. در این پژوهش به بررسی روش‌های درست بازارگردانی در بازار بدهی پرداخته شده است. پژوهش مزبور ضمن بررسی معایب و مزایای دو مدل بازارگردانی (مبتنی بر حراج و مبتنی بر مذاکره) در نهایت مدل حراج را گزینه مناسب‌تری برای بازارگردانی عنوان کرده است. در ادامه خلاصه‌ای از این پژوهش را با هم می‌خوانیم.
روند انتشار و معاملات اوراق بدهی در ایران
اوراق با درآمد ثابت به سرمایه‌گذاری‌هایی گفته می‌شود که حقوقی از نوع صاحبان سهام برای دارنده آن ایجاد نکند. سرمایه‌گذاران ویژگی‌های مختلف دارایی‌ها را بررسی می‌کنند تا بر اساس مطلوب بودن بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری را انتخاب کنند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که سرمایه‌گذاران مدنظر قرار می‌دهند، نقدشوندگی دارایی است. طی سال‌های اخیر به‌ویژه از سال ۱۳۹۳ علاوه بر اوراق مشارکت مرسوم، اوراق جدیدی در قالب صکوک برای تامین مالی از طریق بازار سرمایه معرفی شده است.
در بازار سرمایه ایران به‌ویژه پس از تعدیل بهره بانکی، اوراق با درآمد ثابت با اقبال خوبی مواجه شده‌اند. روند معاملات از خرداد سال ۱۳۹۱ تا انتهای آبان ۱۳۹۵ نشان‌دهنده رشد قابل ملاحظه حجم معاملات روزانه اوراق با درآمد ثابت در بورس تهران است. حجم معاملات روزانه در تیرماه سال ۱۳۹۱ به‌طور میانگین ۷۴۵/ ۱۴ ورقه در ۲۰ روز معاملاتی بوده است. این رقم به‌طور میانگین در ۱۸ روز معاملاتی مهر ۱۳۹۵ به ۵۱۹ هزار ورقه رسید که رشد چشمگیری را نشان میدهد. میانگین حجم معاملات در طول دوره مورد بررسی ۱۷۲ هزار و ۷۹۸ ورقه است.
حجم معاملات اوراق با درآمد ثابت در فرابورس از خرداد ۱۳۹۱ تا انتهای آبان ۱۳۹۵ بررسی شده است. میانگین حجم معاملات روزانه در تیر سال ۱۳۹۱ برابر با ۱۲۰ هزار ورقه بوده است. میانگین حجم معاملات روزانه در مهر ۱۳۹۵ اما برابر با یک میلیون و ۲۸۹ هزار ورقه بوده است که بیانگر رشد چشمگیر حجم معاملات در بازه زمانی مورد بررسی است. همچنین میانگین حجم معاملات روزانه در بازه مورد بررسی بیانگر معامله ۶۰۵ هزار ورقه بهادار در روز است. (میانگین حجم معاملات روزانه اوراق با درآمد ثابت در بازه مورد بررسی در فرابورس تقریبا ۵/ ۳ برابر بورس اوراق بهادار تهران است.)
روند انتشار صکوک نیز در ایران روندی رو به رشد داشته است. بر این اساس در سال ۲۰۱۶ شاهد رشد چشمگیر انتشار صکوک از نظر تعداد و ارزش در بازار سرمایه ایران بودیم. تعداد صکوک منتشره در سال ۲۰۱۶ بیش از دو برابر سال ۲۰۱۶ بوده و از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ تعداد ۴۲ صکوک دارای نهاد واسط در بازار سرمایه ایران منتشر شده است.
روش‌های بازارگردانی اوراق با درآمد ثابت
بازارگردانی اوراق با درآمد ثابت در بورس و فرابورس ایران به دو شیوه بازارگردانی مبتنی بر مذاکره و بازارگردانی مبتنی بر حراج انجام می‌شود. بازارگردانی بر مبنای مذاکره: بازارگردانی بر مبنای مذاکره یکی از روش‌های متداول بازارگردانی اوراق با درآمد ثابت است. قبل از سال ۱۳۹۵ تقریبا تمامی اوراق با درآمد ثابتی که در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران منتشر می‌شدند به شیوه بازارگردانی بر مبنای مذاکره، بازارگردانی می‌شدند.
در روش بازارگردانی مبتنی بر مذاکره، تعهد خرید بازارگردان به‌صورت خرید حداقل به قیمت اسمی تعریف می‌شود. در این روش بازارگردان نقش ضامن را بر عهده میگیرد. هدف اصلی در بازارگردانی بر مبنای مذاکره ضمانت قیمت اسمی اوراق است. این در حالی است که هدف اصلی پذیرفته شده برای بازارگردان‌ها که تنظیم عرضه و تقاضا، تحدید دامنه نوسان قیمت و افزایش نقدشوندگی ورقه بهادار است، فاصله دارد.
بازارگردانی مبتنی بر مذاکره قیمت اسمی را تضمین میکند و این خود کاهش ریسک سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذارانی را که تمایل به فروش اوراق قبل از سررسید دارند، در پی دارد. این امر میتواند تمایل سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز را به خرید این اوراق افزایش دهد. این در حالی است که در بازارگردانی مبتنی بر حراج بازارگردان کف قیمتی را تضمین نمی‌کند. همچنین سرمایه‌گذاران و بازارگردان‌ها با شیوه بازارگردانی مبتنی بر مذاکره در اوراق با درآمد ثابت آشنا بوده و این روش پیچیدگی‌های بازارگردانی مبتنی بر حراج را ندارد. با این وجود این روش بازارگردانی معایبی نیز دارد. بازارگردان در روش بازارگردانی مبتنی بر مذاکره به دلیل داشتن تعهد ایفای نقش ضامن قیمت اوراق در بازار، از کارکرد اصلی خود که تنظیم هر دو طرف عرضه و تقاضا است، دور می‌شود.
در عین حال بازارگردان در روش بازارگردانی مبتنی بر مذاکره به‌طور مستقیم در معرض ریسک تغییرات نرخ بهره قرار میگیرد. بازارگردان به دلیل متحمل شدن ریسک نرخ بهره کارمزد بیشتری را طلب میکند که این خود باعث کاهش نرخ موثر اوراق و کاهش استقبال سرمایه گذاران از اوراق می‌شود. علاوه بر این بازارگردان در این روش به دلیل ایجاد اختلال در روند قیمتی اوراق، نرخ‌های اوراق را غیر‌واقعی میکند. با افزایش نرخ بهره و تضمین کف قیمتی حداقل قیمت اسمی توسط بازارگردان امکان اصلاح نرخ اوراق با مکانیزم عرضه و تقاضا وجود نداشته و عملا سرمایه‌گذاران خرد از بازار خارج شده و عمده معاملات توسط بازارگردان و شرکتهای وابسته به بازارگردان انجام می‌شود. این مهم میتواند منجر به نقدشوندگی کاذب اوراق شود. همچنین در اوراقی که بر مبنای مذاکره بازارگردانی می‌شوند پیوستگی معاملات در سطح پایینی بوده و روزهایی که حجم معاملات اوراق صفر یا نزدیک به صفر بوده قابل ملاحظه است.
بازارگردانی مبتنی بر حراج: بازارگردانی مبتنی بر حراج اوراق بهادار پذیرفته شده در فرابورس ایران طبق دستورالعمل فعالیت بازارگردانی مبتنی بر حراج مصوب ۱۷/ ۱۲/ ۱۳۹۲ انجام می‌شود. در روش بازارگردانی اوراق با درآمد ثابت به روش حراج، بازارگردان موظف به قیمت‌گذاری در دامنه مجاز تعیین شده است. در این روش، بازارگردان کف قیمتی را تضمین نکرده و تلاش بر افزایش نقدشوندگی اوراق و تحدید دامنه نوسان است. در این دستورالعمل برای بازارگردان دامنه قیمت، حداقل سفارش انباشته و حداقل معاملات روزانه در نظر گرفته شده است. در ادامه میتوان به مزیت‌های استفاده از روش بازارگردانی مبتنی بر حراج در اوراق با درآمد ثابت و صکوک اشاره کرد. در بازارگردانی مبتنی بر حراج با توجه به اینکه بازارگردان باید همیشه سفارش‌های خریدوفروش در حجمی برابر ارسال کند و در صورتی که تساوی آن از بین برود، ملزم است ظرف دو دقیقه تساوی حجم سفارش‌ها را برقرار کند. این امر میتواند به تنظیم هر دو طرف عرضه و تقاضا منجر شود. علاوه بر این، در بازارگردانی به روش حراج بازارگردان موظف به تامین سفارش خرید و فروش در دامنه مظنه است و ضمن تحدید دامنه نوسات در حرکت قیمت ورقه بهاداراختلال ایجاد نمی‌کند. قیمت‌های اوراقی که با استفاده از بازارگردانی مبتنی بر حراج معامله می‌شوند، بسیار به قیمت‌های واقعی نزدیک هستند.
همچنین، هزینه‌های بازارگردانی به روش حراج به مراتب از بازارگردانی به روش مذاکره کمتر است زیرا بازارگردان نقش ضامن را ایفا نمی‌کند و تنها وظیفه بازارگردانی را طی معاملات ورقه بهادار بر عهده دارد. با کم شدن هزینه‌های بازارگردان، ناشر میتواند کارمزد کمتری را به بازارگردان پرداخت کرده و اوراق با نرخ بالاتری منتشر شود که این امر به نوبه خود اقبال بیشتر سرمایه‌گذاران را در پی دارد. به علاوه، به دلیل واقعی بودن قیمت اوراق و هزینه پایین بازارگردانی در روش مبتنی بر حراج عموما استقبال سرمایه گذاران از اوراق بالا و نقش بازارگردان کمرنگ است. معاملات در اوراقی که به روش مبتنی بر حراج معامله می‌شوند پیوسته بوده و گردش معاملات به‌واسطه معاملات سرمایه‌گذاران ایجاد می‌شود.
جمع‌بندی
به این ترتیب با توجه به برتری قابل ملاحظه بازارگردانی مبتنی بر حراج نسبت به بازارگردانی مبتنی بر مذاکره بازارگردانی پیشنهاد می‌شود بازارگردانی صکوک با استفاده از روش بازارگردانی مبتنی بر حراج انجام شده و مجوز بازارگردانی مبتنی بر مذاکره صادر نشود. بازارگردانی صکوکی که قبل از این منتشر شده است از روش مذاکره به روش حراج تغییر یابد.
همچنین نظر به اینکه ضمانت قیمت علاوه بر افزایش هزینه‌های انتشار اوراق که به خریداران اوراق نیز منتقل شده و اقبال به معامله را کاهش میدهد، روند حرکت قیمتی را نیز دچار اختلال کرده و از واقعی شدن قیمت اوراق با توجه شرایط جلوگیری خواهد کرد، پیشنهاد می‌شود ضمانت اوراق تنها محدود به ضمانت پرداخت سودهای دوره‌ای و اصل در پایان سررسید شود.
دیدگاه شما