انواع بخش بندی بازار

چهار نوع بخش بندی بازار(Market Segmentation)

بخش بندی یا تقسیم بندی بازار یکی از قدیمی ترین ترفندهای بازاریابی است. با متنوع تر شدن ترجیحات و ویژگی های جمعیت شناختی مشتریان و افزایش گزینه های رقابتی، بخش بندی بازار در هر کسب و کار و یا هر طرح بازاریابی، به عنصری حیاتی تبدیل شده است.

بخش بندی یا تقسیم بندی بازار یکی از قدیمی ترین ترفندهای بازاریابی است. با متنوع تر شدن ترجیحات و ویژگی های جمعیت شناختی مشتریان و افزایش گزینه های رقابتی، بخش بندی بازار در هر کسب و کار و یا هر طرح بازاریابی، به عنصری حیاتی تبدیل شده است. در واقع، افراد با توجه به بخش بندی بازار، اقدام به تولید یک محصول می نمایند.
آنچه که مشتری می خواهد را می توان به سه دسته تقسیم کرد. نیازها، خواسته ها و مطالبات. برای پاسخگویی صحیح به نیازها، خواسته ها انواع بخش بندی بازار و مطالبات، باید بازار را بخش بندی کنید. اولین گام در بخش بندی، تعیین ویژگی های مشتری است که محصولات شما را به دیگر محصولات، ترجیح می دهد. در واقع بخش بندی، مبتنی بر مشتریان است. مشخص کنید که چه کسی محصولات شما را می خواهد و نیازها، خواسته ها و مطالبات او از محصول شما چیست. بنابراین هنگامی که تصمیم به تولید یک محصول دارید، حتما بخش بندی بازار را انجام دهید.
4 نوع مختلف بخش بندی بازار وجود دارد که اجرای هر کدام از آنها در دنیای واقعی، متفاوت است. در ادامه جزئیات هر کدام از این انواع را بیان خوهیم کرد.

1-بخش بندی جمعیت شناختی
بخش بندی جمعیتی شناختی یکی از ساده ترین و وسیع ترین ترین نوع بخش بندی بازار است که مورد استفاده قرار می گیرد. اکثر شرکت ها از آن برای تعیین تعداد مشتریان واقعی که از محصولاتشان استفاده می کنند، بهره می گیرند. بخش بندی جمعیت شناختی به طور کلی بر اساس متغیرهای مختلف انجام می شود. مانند سن، جنس، اندازه خانواده، درآمد، شغل، مذهب، نژاد و ملیت.
به عنوان مثال، بخش بندی جمعیتی شناختی در بازار خودرو می تواند کاربرد داشته باشد. بازار خودرو، قیمت های مختلفی دارد. به عنوان مثال، قیمت ماروتی پایین است و در نتیجه مردم رغبت بیشتری به خرید آن دارند. اما قیمت آئودی و بی ام و بالا است در نتیجه مشتریان آن اشخاصی هستند که درآمد زیادی دارند. بنابراین در این مورد، بخش بندی بر اساس درآمد انجام می شود. به طور مشابه، سن، جنس، درآمد و غیره را نیز می توان برای بخش بندی جمعیت شناختی بازار استفاده کرد.

بخش بندی جمعیتی شناختی یکی از ساده ترین و وسیع ترین ترین نوع بخش بندی بازار است که مورد استفاده قرار می گیرد. اکثر شرکت ها از آن برای تعیین تعداد مشتریان واقعی که از محصولاتشان استفاده می کنند، بهره می گیرند.

2-بخش بندی رفتاری
این نوع از بخش بندی بازار بر اساس الگوی رفتاری استفاده و تصمیم گیری به خرید مشتری انجام می شود. به عنوان مثال، جوانان صابون Dove را ترجیح می دهند در صورتی که ورزشکاران از صابون Lifebuoy استفاده می کنند. این یک نمونه از بخش بندی بر اساس رفتار است. در واقع در این بخش بندی، کالا بر اساس رفتار مشتری، به بازار عرضه می شود.
این نوع از بخش بندی بازار در بازار تلفن های هوشمند می تواند کاربرد داشته باشد. به عنوان مثال Blackberry برای افرادی که مشغول به تجارت هستند، عرضه شد و سامسونگ برای کاربرانی که طرفدار اندروید و برنامه های مختلف رایگان هستند، و اپل هم برای مشتریانی که می خواستند خاص و منحصر به فرد باشند، عرضه شد.
مثالی دیگر از بخش بندی رفتاری، جشنواره ها و جشن های مختلف است. مثلا الگوی رفتاری افراد در کریسمس، نسبت به الگوی خرید در روزهای طبیعی، کاملا متفاوت است. بنابراین، بخش بندی بر مبنای الگوی استفاده، نیز یک نوع بخش بندی رفتاری است.

3-بخش بندی روانشناختی
بخش بندی های روانشناختی، مبتنی بر شیوه زندگی مردم، فعالیت ها، عقاید و علایق آنها است. بخش بندی های روانشناختی کاملا شبیه به بخش بندی رفتاری است. اما بخش بندی روانشناختی بر جنبه های روانی از رفتار خرید مصرف کننده تاکید دارد. این جنبه های روانی ممکن است شیوه زندگی مصرف کنندگان، جایگاه اجتماعی، فعالیت ها، علایق و عقاید آنان باشد. اما بیشتر، فعالیت ها، علایق و عقاید خریداران، مورد توجه است.
بخش بندی روانشناختی این روزها بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال بازار مارک zara بر اساس شیوه زندگی خریداران، بخش بندی شده است. فروشگاه های zara، لباس هایی را برای افرادی که می خواهند متفاوت و به روز باشند، عرضه می کنند. فروشگاه های Arrow لباس های اداری برای کارفرمایان و کارکنان عرضه می کنند. بنابراین، این نوع از بخش بندی است که عمدتا مبتنی بر سبک زندگی و یا فعالیت ها، علایق و عقاید خریداران است.

بخش بندی های روانشناختی کاملا شبیه به بخش بندی رفتاری است. اما بخش بندی روانشناختی بر جنبه های روانی از رفتار خرید مصرف کننده انواع بخش بندی بازار تاکید دارد.

4-بخش بندی جغرافیایی
این نوع بخش بندی، افراد را بر اساس منطقه جغرافیایی تقسیم می کند. مشتریان بر اساس منطقه جغرافیایی که در آن قرار دارند، نیازهای متفاوتی دارند. به عنوان مثال افراد در مناطق غیر شهری به یک دستگاه تصفیه آب RO نیاز دارند در حالی که افراد در مناطق شهری به یک دستگاه تصفیه آب UV نیاز دارند. بنابراین، نیازهای افراد می تواند بر اساس منطقه جغرافیایی، متفاوت باشد.
به طور مشابه یک شرکت در کشورهای سرد، بخاری عرضه می کند اما در کشورهای گرم، به دنبال عرضه سیستم های خنک کننده است. بنابراین، بسیاری از شرکت ها از بخش بندی جغرافیایی به عنوان پایه ای برای بخش بندی بازار استفاده می کنند.
این نوع از بخش بندی، ساده ترین نوع است، اما در دهه های گذشته در صنایع نوپا مورد استفاده قرار می گرفت. امروزه هنوز هم اصول بخش بندی جغرافیایی استفاده می شود زیرا کسب و کارها در حال گسترش خود در مناطق محلی و بین المللی هستند.

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مطلب 19 نوع مختلف از بازار هدف بر مبنای بخش بندی مراجعه فرمایید.

ترجمه شده در گروه تولید محتوی سپینود شرق

کلیه حقوق این وبسایت متعلق به موسسه سپینود شرق می باشد. .

بخش بندی بازار – تقسیم بندی بازار و مشتریان چگونه به ما کمک می‌کند؟

بخش بندی بازار (تقسیم بندی بازار و مشتریان) در متمم، زیرمجموعه‌‌ی درس مدیریت بازاریابی است.

اما به علت اهمیت موضوع تقسیم بندی بازار و نیز کاربرد آن در حوزه‌های بازاریابی و فروش، تصمیم گرفتیم آن را در قالب یک مجموعه‌ی مستقل ارائه کنیم تا این درس‌ها، در لا‌به‌لای درس‌های متنوع مدیریت بازاریابی، به دست فراموشی سپرده نشود.

تلاش ما بر این است که در بحث بخش بندی بازار، هم‌زمان با وفاداری به اصول کلاسیک بخش بندی بازار (الگوی کاتلر در کتاب مدیریت بازاریابی)، نیازهای جدید و روندهای جدید در بازاریابی را هم مورد توجه قرار دهیم.

تعریف بخش بندی بازار (Market Segmentation)

اجازه بدهید پیش از هر توضیح دیگری، تعریف بخش بندی بازار را از دید دو کارشناس مطرح این حوزه (کاتلر و واین‌اشتاین) بخوانیم:

تعریف تقسیم بندی بازار (کاتلر)

در بخش بندی بازار (Market Segmentation)، یک بازار را به بخش‌هایی با تعریف مشخص تقسیم می‌کنیم.

یک بخش (یا سگمنت) گروهی از مشتریان هستند که مجموعه نیازها و خواسته های مشابهی دارند.

وظیفه‌ی بازاریاب این است که تعداد بخش‌های مناسب برای بخش بندی بازار را یافته و ویژگی های هر بخش را تشخیص دهد.

سپس تصمیم بگیرد که می‌خواهد کدام بخش‌ها را هدف قرار دهد (هدف گذاری بازار یا Targeting).

تعریف تقسیم بندی بازار (آرت واین اشتاین)

تقسیم بندی (Segmentation) فرایندی است که طی آن، بازار به بخش‌های مختلف از مشتریان بالقوه، با نیازها و/یا ویژگی های مشابه تقسیم می‌شود.

ویژگی مشتریان هر بخش این است که رفتارهای خرید (Purchase Behavior) مشابهی دارند.

بر اساس این تقسیم بندی، می‌توان فرصت‌ها را شناسایی کرده و محصولات و برنامه های بازاریابی ویژه طراحی کنید.

این کار درنهایت، به شما در دستیابی به موقعیت رقابتی برتر کمک خواهد کرد.

در تعریف‌های بالا به چند نکته توجه داشته باشید:

• تقسیم بندی برای بازار تعریف می‌شود و نه صنعت؛ یعنی سمت تقاضا را بررسی می‌کنیم و نه سمت عرضه را (تفاوت بازار و صنعت).
• کاتلر، فلسفه‌ی تقسیم بندی بازار را هدف گذاری می‌داند. یعنی بازار را بخش بندی می‌کنیم تا تصمیم بگیریم کدام بخش‌ها مشتری ما باشند و کدام بخش‌ها را نمی‌خواهیم در دایره‌ی مشتریان بالقوه خود در نظر بگیریم.
• واین اشتاین (که به طور ویژه‌ در زمینه‌ی بخش بندی بازار متخصص است) بر چنین قیدی که انواع بخش بندی بازار کاتلر در نظر گرفته، چندان تأکید نمی‌کند و بیشتر به جنبه‌ی طراحی و توسعه محصول و ارزش پیشنهادی برای مشتری توجه دارد.

چرا از تقسیم بندی بازار استفاده می‌کنیم؟

بعد از این‌که دو تعریف جدی و رسمی از تقسیم بندی بازار یا Market Segmentation را خواندیم، به زبان ساده‌تر چند نکته را درباره‌ی تقسیم بندی بازار مرور می‌کنیم:

• بخش بندی بازار به ما کمک می‌کند در مورد انتخاب این‌که چه کسانی مشتری ما هستند و چه کسانی مشتری ما نیستند، بهتر تصمیم بگیریم.
• بخش بندی بازار، می‌تواند نقش مهمی در تعیین شیوه تبلیغات و طراحی کمپین تبلیغاتی داشته باشد. بدون توجه به بخش‌بندی بازار، ممکن است بخش قابل توجهی از بودجه تبلیغاتی ما برای مخاطبانی که در سگمنت هدف قرار ندارند، تلف شود.
• بخش بندی بازار می‌تواند مبنای مهمی برای تعیین استراتژی قیمت گذاری و سایر بخش‌های برنامه بازاریابی باشد و اثربخشی آن‌ها را انواع بخش بندی بازار افزایش دهد.
• به عنوان یک استارت آپ یا کسب و کار نوپا، وقتی می‌خواهیم مدل کسب و کار تعریف کنیم و بیزینس پلن بنویسیم، مهم است که بخش بندی بازار را به شکل ساده – ولو با حدس و گمان یا مطالعات مختصر – انجام دهیم؛ تا برنامه‌هایی که تدوین می‌کنیم واقعی‌تر باشند.
• بخش بندی بازار، اگر به شکل کامل و حرفه‌ای انجام شود، بر روی تمام مراحل طراحی و تولید محصول هم تاثیر می‌گذارد.

این حرف کاتلر را هم نباید فراموش کنیم:

بخش بندی بازار به عنوان یکی از زیرمجموعه های مهم استراتژی بازاریابی، به ما کمک می‌کند تا بخش هایی از بازار را هدف قرار دهیم که سودآور بوده و با استراتژی های مجموعه ما همسو باشند.

حذف بخش هایی از بازار که سودآوری کمتر دارند یا احتمالاً‌ سود نخواهند داشت، از دستاوردهای مهم بخش بندی بازار است.

پیشنهاد ما این است که مجموعه درس‌های بخش بندی بازار را به ترتیبی که در این‌جا مطرح می‌شود مطالعه کنید.

گام اول – آشنایی با بازارهای همگن

بازار همگن، همان‌طور که از نامش پیداست، ساختار یکنواختی دارد و مشتریان مشابهی را پوشش داده است.

شما باید به دو علت، بازار همگن را به خوبی بشناسید و از بازار ناهمگن تشخیص دهید.

علت اول این است که اگر بازار شما نسبتاً همگن باشد، ممکن است اصلاً به تقسیم بندی بازار نیاز نداشته باشید. تقسیم بندی بازار و طراحی محصولات اختصاصی برای هر بخش، به صرف هزینه و تخصیص منابع نیاز دارد.

بنابراین صرفاً زمانی به سراغ بخش بندی بازار بروید که مطمئن شده‌اید به آن نیاز دارید.

دومین علت که ما تأکید می‌کنیم بازارهای همگن را به خوبی درک کنید این است که هدف از بخش بندی بازار، تقسیم یک بازار ناهمگن به چند بازار همگن کوچک‌تر است.

اگر این مفهوم را به خوبی درک نکرده باشیم، نمی‌توانیم مطمئن شویم که بخش بندی بازار را به شکل درستی انجام داده‌ایم.

گام دوم – بخش بندی بازار، همیشه یک استراتژی دفاعی نیست

چون معمولاً دو اصطلاح بخش بندی بازار و انتخاب بازار هدف را در کنار هم به‌کار می‌برند، بسیاری از ما فکر می‌کنیم پیام بخش‌بندی این است که: «تو که نمی‌توانی همه‌ی بازار را پوشش دهی، پس به بخش کوچکی از بازار قانع باش.»

در حالی که بخش بندی گاهی اوقات می‌تواند یک استراتژی تهاجمی باشد.

به این معنا که شما در حال عرضه‌ی محصول خود به بازار هستید، اما برای به دست آوردن بخشی از بازار شرکت رقیب، محصولی اختصاصی برای یک سگمنت خاص (که مشتریان او هستند) تعریف و ارائه می‌کنید.

ما یک درس را به فلسفه بخش بندی بازار اختصاص داده‌ایم تا عادت کنید هر دو روی سکه‌ی بخش بندی را ببینید:

گام سوم – معیارهای بخش بندی و انواع تقسیم بندی بازار

یکی از مراحل مهم در بخش بندی بازار، تعیین معیارهای بخش بندی بازار (Segmentation Dimensions) است:

• آیا لازم است به شیوه‌ی کلاسیک، بازار را بر اساس سن یا جنسیت مشتریان بخش بندی کنیم؟
• آیا لازم است به سراغ موقعیت جغرافیایی مشتریان برویم و آنها را بر اساس مناطق شهرداری و یا استانی که در آن قرار دارند بخش بندی کنیم؟
• وقتی از بخش بندی بازار در صنعت بانکداری صحبت می‌کنیم، بهتر است به سراغ عوامل دموگرافیک (جمعیت شناختی) برویم یا اینکه تقسیم بندی بازار را بر اساس رفتار مشتریان انجام دهیم؟
• اگر می‌خواهیم بخش بندی بازار را بر اساس رفتار مشتریان انجام دهیم، بهتر است معیار ما تعداد کل تراکنشها باشد یا رقم تراکنش‌ها و یا فاصله زمانی با آخرین تراکنش انجام شده یا متوسط فاصله زمانی تراکنش‌ها و یا متوسط مانده حساب و شاید هم ترکیبی از اینها؟

ما در این‌جا روش های تقسیم بندی بازار را به دو دسته تقسیم می‌کنیم: روش‌های داده محور و روش‌های مبتنی بر پیش‌فرض.

در روش داده محور، شما اطلاعات و داده‌های موجود را گردآوری می‌کنید و سعی می‌کنید با روش‌های ریاضی، بر اساس آن‌ها بازار را بخش بندی کنید.

در روش استفاده از پیش فرض، بر اساس مفروضات و حدس‌های خودتان یا تجربه‌های دیگران و مدل‌های موجود، بازار را بخش‌بندی می‌کنید.

این دو روش را در درس زیر مقایسه کرده‌ایم:

گام چهارم – برخی از رایج‌ترین معیارهای بخش بندی بازار

این قسمت از درس، از قدیمی ترین بحث‌های مطرح در مدیریت بازاریابی است.

باید درباره‌ی معیارهای مختلف از جمله معیارهای زیر صحبت کنیم:

• بخش بندی بازار بر اساس موقعیت جغرافیایی مشتریان
• بخش بندی بازار بر اساس ویژگی های جمعیت شناختی (دموگرافیک)
• بخش بندی بازار بر اساس الگوهای رفتاری مشتریان
• بخش بندی بازار بر اساس ویژگی های روانشناختی مشتریان
• تقسیم بندی بازار بر اساس ویژگی های تکنوگرافیک

از میان پنج شیوه تقسیم بندی بازار، احتمالاً مورد پنجم (تکنوگرافی) کمی ناآشنا باشد.

این شیوه تقسیم بندی، طی دهه‌های اخیر که استفاده از تکنولوژی و فناوری اطلاعات توسعه یافته، رواج پیدا کرده و به کمک روش‌های کلاسیک آمده است. چون بسیاری از معیارهای سنتی، ممکن است در بازارهای جدید کارکرد خود را از دست داده باشند.

ما تکنوگرافی را از چهار مورد دیگر جدا کرده‌ و در یک درس مستقل مطرح کرده‌ایم:

گام پنجم – آشنایی با روش K-Means (برای بخش بندی بر اساس داده‌ها)

اگر خیلی به بحث‌های ریاضی و الگوریتم های عددی علاقه ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از روی این درس عبور کنید؛ یا آن را صرفاً به شکل کلی مرور کنید.

روش K-means یکی از روش‌های ساده و ابتدایی در بخش بندی بازار بر اساس داده های مشتریان است.

این روش، شکلی از خوشه بندی محسوب می‌شود. به این معنا که همه‌ی داده‌های موجود را در اختیارش قرار می‌دهیم و انتخاب معیار و شیوه‌ی تقسیم بندی را به الگوریتم می‌سپاریم.

گام ششم – مطالعه درس‌های تکمیلی و جمع بندی

در این گام، سه درس برای شما در نظر گرفته‌ایم.

چک لیست بخش بندی بازار به شما کمک می‌کند تا حاصل بخش بندی خود را ارزیابی کنید و ببینید واقعاً آن‌چه به دست آورده‌اید، مفید و قابل استفاده است یا نه.

مثال تقسیم بندی بازار در قالب چند پرسش و پاسخ به تقسیم بندی بازار خدمات موبایل می‌پردازد و به درک بهتر مفاهیم مطرح شده در درس کمک می‌کند.

یک درس هم اختصاصاً به جمع بعدی مطالب پرداخته و با مرور آن‌، بحثِ تقسیم بندی بازار به پایان می‌رسد.

کتاب بخش بندی بازار

ما به همان شیوه‌ای که در سایر درس‌های متمم رعایت کرده‌ایم، اگر جایی در بحث تقسیم بندی بازار، از کتاب، مقاله یا مثالی استفاده کنیم، همان‌جا به منبع آن اشاره می‌کنیم تا بررسی و پیگیری منابع ساده‌تر باشد.

در عین حال، برخی کتاب‌ها را که به ما در تهیه چارچوب کلی بحث کمک کرده‌اند، در نخستین درس به عنوان منابع اصلی و مورد اتکا معرفی می‌کنیم.

برای مباحث ساده و اولیه‌ی بخش بندی بازار، کتاب بازاریابی نوشته‌ی کاتلر و همکارانش می‌تواند مفید و قابل استفاده باشد.

در برخی مباحث هم که نیازمند توضیحات دقیق‌تر و جزئیات بیشتر بوده‌ایم، به دو کتاب زیر مراجعه کرده‌ایم:

کتاب بخش بندی بازار (Market Segmentation) نوشته‌ی ملکوم مک دونالد

هندبوک روش های بخش بندی بازار (Handbook of Market Segmentation) نوشته‌ی آرت واین اشتین

واین اشتین در زمینه‌ی روش های عددی در تقسیم بندی بازار، تجربه‌های فراوانی دارد و در این زمینه کتابها و مقالات معتبر دیگری هم تألیف کرده است.

سایر درس‌هایی که به نوعی با تقسیم بندی بازار در ارتباط هستند

شما با عضویت ویژه در متمم، می‌توانید به درس‌ها و آموزش‌های بسیاری از جمله موضوعات زیر دسترسی کامل داشته باشید:

موضوعات زیر، برخی از درس‌هایی هستند که در متمم آموزش داده می‌شوند:

دوره MBA (یادگیری منظم درس‌ها)

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

توضیح: تصویر شاخص درس توسط دوست متممی عزیز، رحیمه سودمند ثبت شده است.

برخی از دوستان متممی که به این درس علاقه مندند: هومن رضوانی ، بهرو مرزبان ، بهنام خداشناس ، امیر ، مومنی

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری بخش بندی بازار به شما پیشنهاد می‌کند:

1. بخش بندی بازار – تقسیم بندی بازار و مشتریان چگونه به ما کمک می‌کند؟

چند مطلب پیشنهادی از متمم:

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم مخففِ محل توسعه مهارتهای من است؛ یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.

برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحه‌ی درباره متمم مراجعه کنید.

ما برای هر یک از درس‌های متمم، یک نقشه راه داریم که به یادگیری آن درس کمک می‌کند.

می‌توانید با مراجعه‌ به صفحه‌ نقشه راه یادگیری، عنوان درس‌های مختلف متمم را ببینید.

همچنین می‌توانید انواع بخش بندی بازار دوره MBA متمم را ببینید.

شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به چیزی در حدود نصف درسهای متمم دسترسی خواهید داشت.

پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به کاربر ویژه تبدیل شوید.

اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۷۴ هزار تومان)، فصلی (۱۹۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۳۴۵ هزار تومان) و یکساله (۵۸۵ هزار تومان) بخرید.

برای اطلاعات بیشتر لطفاً به صفحه‌ی ثبت نام مراجعه کنید.

مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.

۱۲ نظر برای بخش بندی بازار – تقسیم بندی بازار و مشتریان چگونه به ما کمک می‌کند؟

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : محسن سعیدی پور

ممنونم از متمم بابت این کارگاه .

از درس تعریف پرسونای مخاطب یادمان هست که:" بر خلاف بخش‌بندی بازار که یک مشتری یا در یک بخش هست یا نیست، در بحث پرسونا، هر مخاطب ممکن است به یکی از پرسوناها نزدیکتر و به پرسونای دیگر دورتر باشد و معمولاً به صورت مطلق زیر چتر یک پرسونا قرار نمی‌گیرد."و اینکه بخش بندی بازار میتواند به عنوان یک ورودی ارزشمند برای تعریف پرسونا مورد استفاده قرار گیرد."چیزی که من فهمیدم اینه که ما بخش بندی بازار رو انجام میدیم ؛این بخش بندی شامل مخاطبهایی هستند که در آن بخش قرار میگیرند؛مامیتوانیم برای این مخاطبها پرسونا تعریف کنیم .

امروزهم یا دگرفتم که :"ساده ترین و در عین حال کامل‌ترین تعریف بخش بندی بازار این است که: بخش بندی بازار با هدف طراحی یا بهینه سازی پیشنهاد محصول (Product Offer) مورد استفاده قرار می‌گیرد."

اما پیشنهاد محصول یعنی چی؟آیا منظور این است که:بعد از بخش بندی بازار براساس منطقه جغرافیایی یا سن یا شرایط مالی و تعداددفعات خرید ،(یا هر نوع بخش بندی دیگر)ما بهترین محصول را متناسب با آن بخش به مشتریان پیشنهاد بدهیم ؟

بخش بندی بازار چیست؛ آشنایی با ۴ نوع اصلی تقسیم بندی بازار

بخش بندی بازار یا همان تقسیم بندی بازار یکی از قدیمی‌ترین ترفندهای بازاریابی بیان شده در کتب و متون است. با گسترده‌تر شدنِ جمعیت و ترجیح مشتریان و دسترسی بیشتر به گزینه‌های رقابتی، بخش بندی بازار در هر کسب‌و‌کار یا طرح بازاریابی اهمیت زیادی یافته است. در واقع، صاحبان کسب‌و‌کارها با در نظر گرفتنِ بخش بندی بازار، اقدام به تولید و عرضه‌ی محصولات خود می‌کنند. ما نیز در اینجا به توضیح انواع مختلف بخش بندی بازار و کاربردهای هر یک از آنها می‌پردازیم.

به منظورِ دسته‌بندیِ آنچه مشتری می‌خواهد، ۳ روش وجود دارد که با عنوان نیازها، خواسته‌ها و تقاضاها شناخته می‌شود، ولی برای تصمیم‌گیری در انواع بخش بندی بازار مورد نیازها، خواسته‌ها و تقاضاها ابتدا باید بخش بندی بازار را انجام دهید. نخستین گام در بخش بندی بازار، تعیینِ نوع مشتری‌ای است که محصول شما را به محصولات دیگر، ترجیح خواهد داد و بر همین اساس، آن مشتری در بخشی قرار دارد که قصد دارید محصولات خود را به آن عرضه کنید. چه کسی محصول شما را می‌خواهد و آیا تمایل او برای خرید محصول شما در بخش نیازها، خواسته‌ها یا تقاضاها قرار می‌گیرد. شما باید پس از تصمیم‌گیری در مورد محصولی که قصد دارید تولید کنید، در مورد بخش بندی بازار تصمیم‌گیری کنید.

چهار نوعِ مختلفِ بخش بندی بازار وجود دارد که همگی آنها از نظر اجرا در دنیای واقعی با یکدیگر متفاوت هستند. در ادامه به توضیح در مورد هر یک از این بخش بندی‌ها می‌پردازیم.

بخش بندی بازار بر اساس ویژگی‌های جمعیت‌شناختی

بخش بندی جمعیت‌شناختی، یکی از ساده‌ترین و گسترده‌ترین انواع بخش بندی بازارِ استفاده شده است. بیشتر شرکت‌ها برای دستیابی به جمعیت مناسب برای استفاده از محصولات خود، از این بخش بندی استفاده می‌کنند. به‌طورکلی در بخش بندی بازار، جمعیت بر اساس متغیرهایی تقسیم‌بندی می‌شود؛ بنابراین بخش بندی جمعیت‌شناختی نیز متغیرهای خاص خود را دارد، مانند سن، جنسیت، اندازه‌ی خانواده، درآمد، شغل، مذهب، نژاد و ملیت.

بخش بندی بازار بر اساسِ ویژگی‌های جمعیت‌شناختی را می‌توان در بازار خودرو مشاهده کرد. در بازار خودرو، محدوده‌های قیمت متفاوتی برای خودروهای تولید شده وجود دارد. برای نمونه، شرکت ماروتی در محدوده‌ی قیمت پایینی فعالیت و خودروهایی برای مردم عادی تولید می‌کند. در مقابل، آئودی و بی‌ام‌دبلیو از محدوده‌ی قیمت بالایی برخوردارند و بنابراین، خریداران گران‌ترین و بهترین محصولات را هدف قرار می‌دهند. در این مورد، بخش بندی بازار، بر اساس وضعیت اقتصادی مصرف‌کنندگان انجام می‌شود که یکی از ویژگی‌های جمعیت‌شناختی به شمار می‌رود. به همین ترتیب می‌توان از متغیرهای سن، مراحل چرخه‌ی زندگی، جنسیت، درآمد و غیره برای بخش بندی بازار بر اساس ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، استفاده کرد.

بخش بندی بازار بر اساس ویژگی‌های رفتاری

در این نوع بخش بندی، جمعیت بر اساس رفتار، نحوه‌ی استفاده و الگوی تصمیم‌گیری تقسیم‌بندی می‌شوند. برای نمونه، افراد جوان‌تر صابون Dove را ترجیح می‌دهند، در حالی که علاقه‌مندان به ورزش، از صابون Lifebuoy استفاده می‌کنند؛ این مثال، بخش بندی بازار بر اساس رفتار را نشان می‌دهد. در این نوع بخش بندی، محصول بر اساس رفتار افراد به بازار عرضه می‌شود. این نوعِ بخش بندی بازار، به‌ویژه در بازار گوشی‌های هوشمند رونق زیادی دارد. برای نمونه، بلک‌بری به تولید تلفن همراه برای کاربران فعال در حوزه‌ی تجارت و کسب‌و‌کار می‌پردازد، سامسونگ گوشی‌های همراه خود را برای کاربرانی تولید می‌کند که به سیستم‌عامل اندروید و استفاده از نرم‌افزاهای گوناگون و رایگان علاقه دارند و اپل نیز برای جذب مشتریان ویژه‌ای فعالیت می‌کند که می‌خواهند بخشی از یک بازار جاویژه‌ی (بخش حاشیه‌ای کوچکی از بازار است که روی یک نیاز ویژه یا یک کالای ویژه متمرکز شده است) منحصربه‌فرد و محبوب باشند.

نمونه‌ی دیگری از بخش بندی بازار بر اساس رفتار، بازاریابی در مناسبت‌ها و مراسم ویژه است. مثلا الگوهای خرید در روزهای پایانی سال و پیش از شروع سال نو با الگوهای خرید در روزهای عادی سال کاملا متفاوت است؛ بنابراین، بخش بندی نحوه‌ی استفاده (usage segmentation) نیز نوعی از بخش بندی رفتاری است.

بخش بندی بازار بر اساس ویژگی‌های روان‌شناختی

بخش بندی روان‌شناختی نوعی بخش بندی است که در آن شیوه‌ی زندگی مردم، فعالیت‌های آنها، علایق و همچنین عقاید آنها برای تعریف بخشی از بازار در نظر گرفته می‌شود. بخش بندی روان‌شناختی، کاملا مشابه بخش بندی رفتاری است، ولی در بخش بندی روان‌شناختی به جنبه‌های روانیِ رفتار خرید مصرف‌کننده نیز توجه می‌شود. این جنبه‌های روانی می‌تواند شامل شیوه‌ی زندگی مصرف‌کننده، موقعیت اجتماعی او و همچنین فعالیت‌ها، علایق و عقایدِ (AIO) او باشد.

امروزه، می‌توان کاربرد بخش بندی روان‌شناختی را در همه‌جا مشاهده کرد. برای نمونه، برند پوشاک زارا، محصولات خود را بر اساس شیوه‌ی زندگی مصرف‌کننده به بازار عرضه می‌کند و مشتریانی که به دنبالِ جدیدترین پوشاک و پوشاکی متفاوت هستند، می‌توانند به فروشگاه‌های زارا سری بزنند. برند Arrow نیز محصولات خود را برای شیوه‌ی زندگی اداری ممتاز عرضه می‌کند و بسیاری از مدیران و رؤسا در ادارات، لباس‌های شیک خود را از فروشگاه‌های Arrow خریداری می‌کنند؛ بنابراین، این نوع بخش بندی، عمدتا بر شیوه‌ی زندگی یا AIO استوار است.

بخش بندی بازار بر اساس ویژگی‌های جغرافیایی

در این نوع بخش بندی بازار، مردم بر اساس محل جغرافیایی سکونت خود تقسیم‌بندی می‌شوند. مشتریان بالقوه‌ی شما، بسته به موقعیت جغرافیایی محل سکونت‌شان، نیازهای متفاوتی دارند. برای مثال، در عرضه‌ی دستگاه تصفیه‌ی آب باید توجه داشت بر اساس بخش بندی جغرافیایی، مردم ساکن در مناطق شهری و غیرشهری متفاوت هستند؛ افراد ساکن در مناطق غیرشهری به دستگاه تصفیه‌ی آب اسمز معکوس (Reverse Osmosis) نیاز دارند، در حالی که در مناطق شهری، دستگاه تصفیه‌ی آب مبتنی بر اشعه‌ی UV مورد نیاز است؛ بنابراین گاهی نیازهای افراد، بسته به منطقه‌ی جغرافیایی محل سکونت آنها متفاوت است.

به‌عنوان مثالی دیگر، ممکن است که یک شرکت، در کشورهای سردسیر برای فروش وسایل گرمایشی بازاریابی کند، در حالی که همان شرکت در کشورهای گرمسیر برای فروش سیستم‌های تهویه‌ی مطبوع بازاریابی می‌کند؛ بنابراین بسیاری از شرکت‌ها از بخش بندی جغرافیایی به‌عنوان پایه و مبنایی برای بخش بندی بازار استفاده می‌کنند. این نوع بخش بندی، ساده‌ترین نوع بخش بندی است، ولی در دهه‌ی گذشته از این نوع بخش بندی در مواردی استفاده شد که صنایع جدید بودند و دسترسی کمتر بود. امروزه، دسترسی بالاست، ولی هنوز هم زمانی از اصول بخش بندی جغرافیایی استفاده می‌شود که در حال گسترش کسب‌و‌کار هم در مناطق محلی‌تر و هم مرزهای بین‌المللی باشید.

در مجموع، موارد توضیح داده شده در بالا، ۴ نوعِ اصلی تقسیم بندی بازار هستند. تمامی انواع مختلف بخش بندی، مانند بخش بندی بازار مبتنی بر نحوه‌ی استفاده و بخش بندی بازار مبتنی بر قیمت صرفا زیرشاخه‌هایی از ۴ نوع بخش بندی توضیح داده شده در بالا هستند. شما کدام نوع از بخش بندی بازار را برای کسب‌و‌کار خود به کار می‌گیرید و چگونه می‌خواهید بخش بندی مورد نظر خود را به اجرا درآورید؟

بخش بندی بازار چیست و انواع بخش بندی بازار

از جمله فعالیت هایی که در آغاز هر کسب و کاری باید انجام شود، و هر کسب و کاری باید نسبت به آن آگاهی داشته باشد، بخش بندی بازار یا Market Segmentation است. تقسیم بندی بازار سبب می شود استراتژی بازاریابی کسب و کارتان را آگاهانه و با توجه به خصوصیت مشتریان تان انتخاب کنید.

بخش بندی بازار به چه معناست؟

بخش بندی بازار (Market Segmentation) فرایند تقسیم یک بازار بزرگ به بخش های کوچک گوناگون، که دارای ویژگی های مشابه یا مرتبطی هستند، است.

بخش بندی بازار

• بخش بندی بازار یک مفهوم بازاریابی است که کل بازار را به زیرمجموعه های کوچکتر متشکل از مصرف کنندگانی با سلایق، تقاضا، و ترجیحات مشابه، تقسیم می کند.
• یک بخش بازار یک واحد کوچک درون بازار بزرگی است که متشکل از افراد مشابه می باشد.
• یک بخش بازار کاملا از بخش های دیگر بازار متفاوت است.
• یک بخش بازار شامل افرادی می شود که مانند یکدیگر فکر می کنند و دارای علایق مشترک می باشند.
• افرادی که در بخشی مشترک از بازار هستند به شیوه ای مشابه به نوسانات بازار پاسخ می دهند.

انواع بخش بندی بازار

معیارهای گوناگونی برای بخش بندی بازار وجود دارند که انواع بخش بندی بازار از آن میان می توان به معیارهای سنتی مثل بخش بندی بر اساس ویژگی های دموگرافیک و جغرافیایی مخاطبان و یا عوامل مدرن مثل معیارهای رفتاری و روانشناختی افراد اشاره کرد.

البته باید توجه داشت که می توان از متغیرهای فراوان دیگری نیز در بخش بندی بازار استفاده کرد که در ادامه به آنها نیز اشاره خواهیم کرد :

بخش بندی براساس ویژگی های دموگرافیک (Demographic Segmentation)

متغیرهای دموگرافیک مثل سن، شغل، سطح تحصیلات، جنسیت و میزان درآمد از متغیرهای پرکاربرد در تقسیم بندی بازار هستند.

اساس بخش بندی بازار بر اساس ویژگی های دموگرافیک

جنسیت

بازاریابان بازار را براساس جنسیت مخاطبان به بخش های کوچکتر تقسیم می کنند. مردان و زنان علایق و ترجیحات متفاوتی دارند و در نتیجه نیاز به بخش بندی بازار بر اساس جنسیت در برخی از بازارها وجود دارد.

خانم ها محصولی که مخصوص آقایان طراحی شده، خریداری نمی کنند و همینطور برعکس.

بخش بندی بازار بر اساس جنسیت در بسیاری از صنایع مانند لوازم آرایشی، کفش، صنایع جواهرات و پوشاک مهم می باشد.

گروه سنی

تقسیم مخاطبان هدف براساس گروه سنی یکی دیگر از راه های بخش بندی بازار می باشد. مسلما محصولات و استراتژی های بازاریابی برای نوجوانان متفاوت از کودکان می باشد.
اگر بخواهیم نمونه ای از نیازهای عمده در گروه های سنی مختلف را مرور کنیم :
گروه سنی زیر 10 سال : اسباب بازی، پوشک، غذای کودک،کالسکه بچه
گروه سنی 10 تا 20 سال : اسباب بازی، پوشاک، کتاب، کیف مدرسه
گروه سنی 20 سال و بالاتر : لوازم آرایشی و بهداشتی، محصولات ضدپیری، مجلات، پوشاک و غیره

درآمد

بازاریابان مصرف کنندگان را براساس میزان درآمدشان به بخش های کوچک تقسیم می کنند. افراد باتوجه به درآمد ماهیانه شان در بخش های مختلفی دسته بندی می شوند.
نمونه ای از دسته بندی بر اساس درآمد عبارت است از :

• گروه با درآمد بالا
• گروه با درآمد متوسط
• گروه با درآمد پایین

فروشگاه هایی که به گروه های با درآمد بالاتر می پردازند، طیف وسیعی از محصولات و استراتژی ها را در مقایسه با فروشگاه هایی که گروه های کم درآمد را هدف قرار می دهند، دارا هستند.

وضعیت تاهل

تقسیم بندی بازار می تواند بر اساس وضعیت تاهل افراد نیز باشد. به عنوان مثال آژانس های مسافرتی پکیج های تعطیلات و تورهای مسافرتی متفاوتی را برای افراد مجرد و زوج های متاهل در نظر می گیرند.

البته شکل دقیق تر این معیار وضعیت فرد در خانواده (Family Life-cycle) است که وضعیت دقیق تری از افراد را شرح می دهد به عنوان مثال : جوان مجرد، جوان متاهل بدون فرزند، جوان متاهل که کوچکترین فرزندش زیر 6 سال دارد، جوان متاهل که کوچکترین فرزندش بیش از 6 سال دارد، فرد مسن متاهل با فرزند، فرد مسن متاهل که هیچ یک از فرزندانش زیر 18 سال نیست، فرد مسن مجرد و …

شغل

درمقایسه با دانش آموزان مدارس و یا دانشجویان، کارکنان اداری نیازهای متفاوت تری دارند. برخی از مواقع حتی نوع شغل افراد در علایق، نیازها و انتخاب های آنان موثر است. سبک زندگی و در نتیجه رفتار خرید یک فرهنگی با یک تاجر می تواند کاملا متفاوت باشد.

اندازه سازمان

بخش بندی بازار در بازارهای B2B (منظور کسب وکارهایی است که مشتری آنها یک کسب وکار دیگر است) بر اساس عوامل دیگری مثل اندازه سازمان صورت می گیرد. به عنوان مثال یک شرکت که در حوزه طراحی و پیاده سازی سیستم های سازمانی فعالیت می کند می تواند به سازمان های بزرگ، کوچک یا بسیار کوچک خدمات ارائه کند و باید توجه داشته باشد که نیازها یا رفتارهای هر یک از این سازمان ها می تواند کاملا متفاوت باشد.

نوع تجارت

تقسیم بندی بازار بر پایه نوع تجارت یعنی بخش بندی بر اساس اینکه مشتری شما یک عمده فروش، یک خرده فروش یا یک صادرکننده است. این نوع از سگمنتیشن نیز در کسب وکارهای B2B بسیار پرکاربرد است.

نوع خدمات

تقسیم بندی مشتریان سازمانی بر اساس نوع خدمتی که ارائه می دهند، امکان پذیر خواهد بود. به عنوان مثال می توان به تقسیم خدمات به تخصصی و غیرتخصصی اشاره کرد.

بخش بندی براساس ویژگی های روانشناختی(Psychographic Segmentation)

اساس تقسیم بندی بازار در این روش سبک زندگی انواع بخش بندی بازار افراد می باشد. نگرش، علایق، و ارزش مورد نظر افراد به بازاریابان کمک می کند تا آنها را به گروه های کوچکتری تقسیم کنند. Rogers بر مبنای اینکه مصرف کنندگان چگونه محصولات جدید را قبول می کنند، بازار را به پنج گروه تقسیم می کند که با نام چرخه عمر پذیرش فناوری نیز شناخته می شود.

اساس بخش بندی بازار بر اساس ویژگی های روانشناختی

این دسته از مصرف کنندگان مشتاق امتحان ایده های جدید هستند. نوآوران جسارت بالایی دارند و تجربه گاها بد محصولات جدید را تقبل می کنند.

پذیرندگان آغازین افراد تاثیرگذاری هستند که عموما چیزهای جدید را امتحان می کنند.

این گروه از افراد قبل از امتحان محصولات جدید همه جوانب را می سنجند. هرچند که اعضای این بخش از بازار در پذیرفته شدن یک نوآوری در بازار نقش مهمی دارند، ولی به ندرت به عنوان رهبران بازار شناخته می شوند.

این بخش از مشتریان افراد محتاطی هستند که ایده های جدید را بعد از آنکه در میان عموم مردم مقبولیت پیدا کردند، استفاده می کنند.

دیرپذیرندگان به گذشته تمایل دارند. این دسته از افراد عموما نسبت به تغییر بدبین هستند و معمولا زمانی که یک محصول جدید را می پذیرند، آن محصول با یک محصول جدید جایگزین شده است.

در بخش بندی بازار بر اساس ویژگی های روانشناختی باید به این موضوع توجه داشت که رفتار خرید و شخصیت مصرف کننده بیش از اندازه ساده سازی شده است. عوامل بسیاری بر رفتار مصرف کننده تاثیر می گذارد و به عنوان مثال ممکن است یک شخص در مورد یک محصول جزو پذیرندگان آغازین و در مورد یک محصول دیگر، در گروه دیرپذیرندگان قرار بگیرد.

بخش بندی براساس ویژگی های رفتاری (Behavioristic Segmentation)

در این روش بخش بندی مشتریان، افراد بر اساس دانش، نگرش و چگونگی استفاده از محصول و یا ویژگی های مختلف آن تقسیم بندی می شوند. هر یک از متغیرهایی که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، در این شیوه قابل استفاده هستند .

اساس بخش بندی بازار بر اساس ویژگی های رفتاری

رفتار خریداران با توجه به اینکه چه زمانی از یک محصول یا خدمت استفاده می کنند می تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال کسانی که با هواپیما مسافرت می کنند ممکن است برای سفر کاری و یا تعطیلات از این انواع بخش بندی بازار خدمات استفاده کنند، در هر یک از این دو حالت رفتار، تجربه و سطح انتظارات مشتریان کاملا با یکدیگر متفاوت است.

اینکه افراد در استفاده از یک محصول یا خدمت، در جستجوی چه مزایایی هستند، می تواند به عنوان مبنایی برای بخش بندی مشتریان مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال کیفیت بالا، قیمت پایین، مزه خوب، سرعت و جذابیت ظاهری نمونه هایی از مزایای مطلوب مورد توجه مشتریان هستند.

مشتریان بالقوه را می توان به کاربرانی که به شکل منظم از محصول یا خدمت استفاده می کنند (که با نام مشتریان وفادار نیز شناخته می شوند)، کاربرانی که به شکل گاه به گاه از محصول یا خدمت استفاده می کنند و کاربرانی که از محصول یا خدمت استفاده نمی کنند، تقسیم کرد. به عنوان مثال بازاریابان می توانند محصولات جدید یا روش استفاده جدید از محصول قدیمی را به یکی از این گروه ها ارائه دهند.

بخش بندی براساس ویژگی های جغرافیایی (Geographic Segmentation)

بخش بندی جغرافیایی به طبقه بندی بازار به مناطق مختلف جغرافیایی اشاره دارد. یک بازاریاب نمی تواند استراتژی های مشابهی را برای افراد ساکن در مناطق مختلف جغرافیایی در نظر بگیرد. مکان جغرافیایی یکی از ساده ترین روش های بخش بندی بازار است. به عنوان مثال خدمات بانکی مورد نیاز افراد ساکن روستا با ساکنین شهرها به ویژه شهرهای بزرگ متفاوت است. حتی در یک شهر بزرگ مثل تهران شعب بانکی که در مناطق شمالی شهر قرار دارند، مشتریان بیشتری را نسبت به سایر شعب جذب می کنند. می توانید مقاله اتوماسیون بازاریابی را مطالعه کنید.

اهمیت بخش بندی بازار – چرا به بخش بندی بازار نیاز داریم؟

وضعی که در آن دو یا چند طرف ( که خریدار و فروشنده نامیده می شوند) در مبادله کالا یا خدمات به ازای دریافت پول، شرکت دارند، بازار نامیده انواع بخش بندی بازار می شود. در بازار، فروشندگان کالاهای خود را به ازای دریافت پول از مصرف کنندگان (خریداران) به فروش می رسانند.

یک بازار نمی تواند استراتژی های مشابهی را برای همه مصرف کنندگان به کار گیرد. به شکل گیری بخش های کوچک که شامل افراد هم فکر در یک بازار وسیع است، بخش بندی بازار گفته می شود.

همه افراد نیازهای مشابهی ندارند. یک مرد و یک زن علایق و تمایلات متنوعی نسبت به محصولات مختلف دارند. یک کودک نیاز یا علاقه ای به آنچه که یک بزرگسال نیازمند آنست، ندارد.

یک محصل احتیاجات متفاوتی نسبت به یک کارمند اداری، دارد. بخش بندی بازار به بازاریابان کمک می کند تا افراد با انتخاب ها و علایق مشابه را در یک سطح (پلتفرم) مشترک گردآوری کنند.

• بخش بندی بازار به بازاریابان کمک می کند تا استراتژی های بازاریابی مناسب و طرح های تبلیغاتی مطابق با سلایق بخش مشخصی از بازار را به کار بگیرند. به عنوان مثال یک مدل مرد در تبلیغ محصولات زنانه جایگاهی نخواهد داشت. بازاریابان باید قادر باشند تا محصولات خود را با بخش های هدف بازار مرتبط سازند.
• بخش بندی بازار به بازاریابان کمک می کند تا نیاز های مخاطبان هدف را درک و براساس آن برنامه های بازاریابی مشخصی را اتخاذ کنند. سازمان ها نیز می توانند رویکرد متمرکزتری در نتیجه تقسیم بندی بازار اتخاذ کنند.
• بخش بندی بازار دیدی واضح از آنچه که خریداری می شود و آنچه که خریداری نمی شود، به مشتریان ارائه می دهد. به عبارت ساده تر فرآیند بخش بندی یک مسیر طولانی را در تاثیرگذاری بر تصمیم خرید مصرف کنندگان، سپری می کند.
• بخش بندی بازار به سازمان ها کمک می کند تا محصول مناسب را برای مشتریان مناسب در زمان مناسب ارائه دهند. بخش بندی جغرافیایی نیز مصرف کنندگان را براساس مکان هایشان طبقه بندی می کند.
• بخش بندی به سازمانها کمک می کند تا مشتریان خود را بهتر بشناسند و آنها را درک کنند. اکنون سازمانها می توانند به مخاطبان گسترده خود دسترسی پیدا کنند و محصولاتشان را به طور موثرتری ترویج دهند؛ این امر به سازمانها کمک می کند تا فعالیت های بازاریابی خود را بر مخاطبان هدف متمرکز کنند و نتایج قابل قبول تری به دست آورند.

به یاد داشته باشید که بخش بندی بازار به عنوان ضرورتی شناخته می شود که در بلند مدت به ارتقا کسب و کار و برند شما کمک خواهد کرد و بی توجهی به آن ممکن است منجر به هدر رفتن بودجه بازاریابی شما شود و رعایت اصول بازاریابی بسیار ضرورت دارد، چرا که ممکن است برنامه های بازاریابی برند با نیاز مخاطبان همخوانی نداشته باشد، و حتی بدتر از آن ممکن است برند بودجه و تلاش خود را برای گروهی که به طور بالقوه مشتری محصول نیستند، صرف کند.

بنابراین توصیه می کنیم که با اتجام بخش بندی بازار فعالیت های بازاریابی خود را هدفمندتر از گذشته، انجام دهید.

بخش بندی بازار (Market Segmentation) چیست؟ | راهنمای جامع نحوه تقسیم بندی بازار

بخش بندی بازار چیست؟ چطور باید بازار هدف را بخش بندی کنیم؟ تقسیم بندی بازار داده‌محور چطور است؟ پاسخ تمام سوالهایتان را در این مقاله بخوانید.

توسط سارا رنجبران -

به روزرسانی شده در ۱۲ مرداد ۱۴۰۱ -

زمان مطالعه 7.5 دقیقه

بخش بندی بازار (Market segmentation) چیست و چه کاربردی دارد. این موقعیت را تصور کنید:

می‌خواهید یک کمپین بازاریابی موفق راه‌اندازی کنید که حدود 10 هزار سرنخ برایتان فراهم کند. کدام یک از کمپین‌های زیر به نظرتان نتایج بهتری دارد؟

1. برای همه (از مرد و زن گرفته تا پیر و جوان) یک پیام واحد بفرستید.
2. داده‌های موجود در CRM را بررسی کنید و بر اساس گزارش‌های آن، مشتری‌هایتان را شناسایی کنید. مثلا ببینید بیشترین کسانی که از شما خرید می‌کنند، خانم‌های خانه‌دار هستند یا شاغل؟ چه رده سنی دارند؟ بیشتر خانم هستند یا آقا؟ در چه شهری زندگی می‌کنند؟ و غیره. بعد مثلا تبلیغات و کمپین‌های ایمیلی را بر اساس این متغیرها طراحی کنید. از روانشناسی رنگ، چهره‌های مناسب در تبلیغات و لحن و جملات مناسب برای هر گروه استفاده کنید.

همانطور که احتمالا تا اینجا متوجه شده باشید، یکی از مراحل تحقیق بازاریابی تقسیم یا بخش بندی بازار است که به کسب‌ و کار شما کمک می‌کند تا به‌ طور موثر منابع را هدف قرار دهند و پیغام خود را به گروه‌های خاص مصرف‌کنندگان بفرستند. این کار باعث صرفه جویی در وقت و هزینه میشود و نتایج بسیار خوبی به دنبال دارد.

بخش‌ بندی بازار چیست؟

بخش‌ بندی بازار (Market Segmentation) در هسته مرکزی خود، عمل تقسیم بازار هدف به گروه‌های قابل‌ دستیابی است. بخش‌ بندی بازار ایجاد زیر مجموعه‌های کوچک‌تری از بازار بر اساس اطلاعات دموگرافیک، نیازها، اولویت‌ها، علایق مشترک و دیگر معیارهای رفتاری یا روانشناختی است که به درک بهتر مخاطبان هدف منجر می‌شود. بیایید ابتدا ببینیم بخش بندی بازار چیست؟ چرا باید بازار هدف خود را تقسیم کنیم و رایج ترین نوع تقسیم بازار چه روشی است؟

با درک بخش‌های مختلف بازار خود، می‌توانید از این هدف‌گیری در محصول، فروش و استراتژی‌های بازاریابی استفاده کنید. بخش‌ های بازار، با اطلاع از نحوه ایجاد پیشنهاد محصولات برای بخش‌های مختلف مانند بخش‌ بندی بازار بر اساس جنسیت یا درآمد بالا در مقابل درآمد پایین، چرخه توسعه محصول را تقویت می‌کند.

مزایای بخش‌ بندی بازار

شرکت‌هایی که بازار خود را به‌ درستی تقسیم‌ بندی کنند از مزایای قابل‌ توجهی برخوردار خواهند شد. طبق مطالعه‌ای که توسط Bain & Company انجام شد، 81٪ از مدیران معتقدند که تقسیم‌ بندی برای رشد سود بسیار مهم است. همین‌ طور طبق گفته‌ها و یافته‌های باین، سازمان‌هایی که استراتژی‌های تقسیم بازار فوق‌ العاده‌ای دارند 10٪ سود بیشتری نسبت به شرکت‌هایی دارند که تقسیم‌بندی بازار آن‌ها در طی 5 سال چندان مؤثر نبوده است. از دیگر مزایای بخش بندی بازار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. پیغام بازاریابی قوی‌تر: شما دیگر به صورت عمومی و مبهم پیغام نمی‌فرستید، می‌توانید به‌صورت مستقیم برای گروه‌های خاصی با روش‌های خاص با آن‌ها صحبت کنید، چرا که ویژگی، خواسته و نیاز آن‌ها را می‌شناسید.
2. تبلیغات دیجیتال هدفمند: بخش‌ بندی بازار به شما کمک می‌کند ویژگی‌های مخاطبان هدف خود را بشناسید و پس‌ از آن تبلیغات هدفمند برای ویژگی‌هایی مانند سن، موقعیت جغرافیایی، عادت‌های خرید و علاقه‌مندی‌های آن‌ها ترتیب دهید.
3. توسعه استراتژی‌های بازاریابی مؤثر: شناخت مخاطبان هدف این نکته را برای شما روشن می‌کند که بیشتر به چه روش‌ها، تاکتیک‌ها و راه‌حل‌هایی پاسخ می‌دهند.
4. نرخ پاسخ بهتر و هزینه اکتساب پایین‌تر: در نتیجه بخش‌بندی بازار، پیام‌ رسانی تبلیغات و هدف‌گیری پیشرفته در پلتفرم‌های دیجیتال مانند گوگل یا فیس‌بوک باعث ایجاد ارتباطات بازاریابی بهتر می‌شود. در نهایت نرخ پاسخ بهتر و هزینه اکتساب پایین‌تر خواهد شد.
5. جذب درست مشتری: پیام‌ رسانی مستقیم، واضح و هدفمند باعث می‌شود مشتریانی به سمت شما بیایند که در نهایت از شما خرید خواهند کرد.
6. افزایش وفاداری به برند: زمانی که مشتری احساس کند به‌ خوبی درک می‌شود و مورد احترام است و خدمات ویژه‌ای دریافت می‌کند، بیشتر احتمال دارد که به برند شما بچسبد، ماندگار شود و وفاداری مشتری افزایش پیدا می‌کند.
7. برند خود را در رقابت متمایز کنید: پیغام‌ رسانی ویژه و شخصی‌ سازی‌ شده باعث می‌شود برند شما منحصر به فرد شود.
8. گوشه بازار را مشخص می‌کند: بخش بندی بازار نه‌ تنها بخش‌هایی از بازار که هنوز نشناخته‌ اید را نمایان می‌کند، بلکه راه‌های خدمات‌ رسانی به گوشه‌های ناشناخته و فرصت‌های بالقوه آن را هم برای رشد برند شما به نمایش می‌گذارد.
9. در مسیر خود می‌مانید: از آنجایی‌ که بخش‌ بندی بازار بسیار خطی است، دنبال کردن استراتژی بازاریابی شما آسان‌تر می‌شود و احتمال اینکه از مسیر اصلی خود منحرف شوید خیلی کم خواهد شد.
10. افزایش رشد: می‌توانید مشتریان خود را ترغیب کنید که دوباره از شما خرید کنند یا از خدمات یا محصولات ارزان‌تر شما هم استفاده کنند.
11. افزایش سود: مشتریان متفاوت، درآمدهای در دسترس متفاوتی هم دارند. می‌توان قیمت‌ها را بر اساس آن میزانی که مشتریان هدف ما می توانند هزینه کنند، تعیین کرد. با دانستن این موضوع می‌توانید اطمینان حاصل کنید که محصول یا خدمتتان را بیش‌ از حد واقعی (یا کمتر از قیمت واقعی) نمی‌فروشید.
12. توسعه محصول: شما قادر خواهید بود با توجه به انواع نیازهای مشتریان محصولات یا خدمات را طراحی کرده و محصولات مختلفی تهیه کنید که مشتری شما را تأمین کند.

شرکت‌هایی مانند آمریکن اکسپرس، مرسدس بنز و بست بای، همه از استراتژی بخش‌ بندی بازار برای افزایش فروش، ساخت محصولات بهتر و تعامل بهتر با مشتریان فعلی و بالقوه خود استفاده کرده‌اند.
حالا که متوجه شدید مزایای بخش بندی بازار برای ما چیست احتمالا می‌توانید حدس بزنید که چرا ما نیاز به بخش بندی بازار هدفمان داریم. با این حساب بیایید اصول بخش بندی بازار را با هم مرور کنیم.

مبانی بخش‌ بندی بازار

درک بخش‌ بندی بازار، با یادگیری روش‌های مختلف تقسیم‌ بندی بازار شروع می‌شود. طبق مبانی بخش بندی بازار، چهار بخش اصلی بخش بندی وجود دارد که در جدول زیر نشان داده‌ شده است.