آشنایی با انواع صورتهای مالی در بورس
صورتهای مالی شرکتها یکی از منابع مهم برای دسترسی به اطلاعات درون شرکتی میباشد. در همین راستا سازمان بورس قانونی را برای تمام شرکتهای فعال در بازار بورس وضع کرده است که بر طبق آن تمامی این شرکتها موظف هستند تا گزارشها و صورتهای مالی خودشان را مطابق با استانداردهای سازمان بورس در سامانهی جامع ناشران یا کدال، انتشار دهند. تمامی گزارشات و صورتهای مالی با وجود سامانهی کدال با بیشترین سرعت و تحت نظارت خود سازمان بورس به دست تمامی فعالان بازار سرمایه، سرمایهگذاران و سهامداران شرکتها خواهد رسید. لازم به ذکر است که این اطلاعات میبایست بهطور مساوی و در زمان مشخص در اختیار تمامی افراد قرارگیرند تا از سوءاستفادههای احتمالی از رانت اطلاعاتی جلوگیری شود. صورتهای مالی اساسی مختلفی در سامانهی کدال از سوی شرکتها منتشر میشوند. در این مقاله از سری مقالات آموزش بورس چراغ راجع به انواع صورتهای مالی در بورس صحبت خواهیم کرد.
۱. ترازنامه، از انواع صورتهای مالی در بورس
ترازنامه
برای تحلیل بنیادی شرکتها، نیاز به اطلاعاتی راجع به وضعیت مالی آن شرکتها وجود دارد. این اطلاعات مهم را میتوان توسط ترازنامه به دست آورد. ترازنامه یا صورت وضعیت مالی یکی از مهمترین انواع صورتهای مالی در بورس میباشد. در این گزارش وضعیت حسابهای شرکت شامل داراییها، بدهیها و حقوق مالکان شرکت (حقوق صاحبان سهام) در یک تاریخ معین نشان داده میشود. در ترازنامه بایستی میزان داراییهای یک شركت همواره با مجموع بدهیها و حقوق صاحبان سهام آن برابر باشد. این فرمول که به آن معادلهی اساسی حسابداری نیز میگویند، به شکل زیر نمایش داده میشود:
داراییها = بدهیها + حقوق صاحبان سرمایه یا سهام
همانطور که در این فرمول مشاهده میکنید، ترازنامه، تفاوت بین داراییها و بدهیها، حقوق صاحبان سهام را به ما نشان میدهد. در اصل با استفاده از ترازنامه میتوانید بفهمید که یک شرکت چقدر دارایی دارد و چقدر بدهکار است. به طور کلی اگر نسبت بدهیهای یک شرکت به داراییهای آن بالاتر باشد، آن شرکت با ریسک بیشتری مواجه خواهد بود. بنابراین در بررسی صورتهای مالی در بورس باید به نسبت بدهیها و داراییهای یک شرکت توجه نمایید. در ادامه راجع به انواع دارایی و بدهی در شرکتها، بیشتر صحبت خواهیم کرد.
مفهوم دارایی و آشنایی با انواع دارایی
برای تحلیل صورتهای مالی در بورس لازم است تا با ساختار داراییها آشنا باشیم. در یک تعریف ساده میتوان گفت که منظور تحلیلگران از داراییها، مواردی میباشند که سرمایه در آنجا مصرف شده و در اختیار صاحبان سرمایه قرار گرفته است. برای مثال وجوه نقد در بانک یا صندوق و یا ساختمان و املاک شرکت، همگی جزو داراییها به حساب میآیند. بطور کلی داراییها به دو دستهی جاری و غیرجاری یا ثابت تقسیم میشوند. آن دسته از داراییها که قابلیت نقدشوندگی بالایی دارند را داراییهای جاری میگویند. مثل وجوه نقد، سرمایهگذاریهای کوتاهمدت، مطالبات و اسناد دریافتنی، موجودی مواد و کالا، پیشپرداختها و سپردههای بانکی. اما داراییهای ثابت بر خلاف داراییهای جاری، قابلیت نقدشوندگی بالا ندارند و شرکت نیز تصمیمی برای نقد کردن آنها در کوتاهمدت ندارد. مثل سرمایهگذاریهای بلندمدت، داراییهای مشهود همچون ساختمان و ماشینآلات در شرکتها و داراییهای نامشهود مانند اعتبار نام تجاری و حق امتیازهای مختلف.
مفهوم بدهی و آشنایی با انواع بدهی
در تحلیل صورتهای مالی در بورس منظور از بدهی، تعهدات و بدهیهای شرکت به دیگران میباشد. برای مثال اگر از کسی جهت ارائهی کالا یا خدمات پولی گرفته باشیم اما هنوز آن را پرداخت نکرده باشیم، به آن شخص بدهکار هستیم. بدهیها نیز همانند داراییها به دو دستهی جاری و غیرجاری یا بلندمدت تقسیم میشوند. بدهیهای جاری شامل اسناد و حسابهای پرداختنی، مالیات و سود سهام پرداختنی، تسهیلات مالی و پیش دریافتها هستند. بدهیهای غیر جاری نیز شامل کلیهی بدهیهای بلندمدت شرکت، اسناد و حسابهای پرداختنی و تسهیلات مالی میباشند.
۲. صورت سود و زیان از انواع صورتهای مالی در بورس
صورت سود و زیان
صورت سود و زیان، یکی دیگر از انواع صورتهای مالی در بورس میباشد. میزان سودآوری، یکی از مهمترین معیارها برای انتخاب سهام یک شرکت محسوب میشود. طبیعتاً هرچقدر که میزان سودآوری یک شرکت در مقایسه با قیمت سهام آن شرکت در بورس، بیشتر باشد، سهام آن شرکت ارزندهتر خواهد بود. اما بهترین راهکار برای آنکه از میزان سودآوری در یک شرکت مطلع شویم، استفاده از صورت سود و زیان میباشد. درواقع، صورت سود و زیان به خوبی میزان سود یک شرکت در پایان سال مالی را نشان خواهد داد. تمام شرکتهای فعال در بازار بورس، موظف هستند تا در پایان سال مالی، صورت سود و زیان خود را منتشر کنند. در حقیقت، آنها از این طریق، میزان سودآوری خود را به سهامداران اطلاع میدهند. مواردی همچون میزان فروش شرکتها، میزان هزینههای آنها و سایر اطلاعات با اهمیت مربوط به عملکرد شرکت در صورت سود و زیان قابل مشاهده است.
۳. صورت بازار مالی و انواع آن سود و زیان جامع
صورت سود و زیان جامع
در صورت سود و زیان که در بخش قبلی راجع به آن صحبت شد، درآمدها و هزینههایی که برای حقوق صاحبان سهام در نظر گرفته میشوند و درآمدها و هزینههای تحقق نیافته لحاظ نمیشوند. اما سرمایهگذاران برای تحلیل بنیادی صورتهای مالی در بورس به اطلاعات کاملتر و دقیقتری نیاز دارند. بر همین اساس یک نوع از صورت مالی تحت عنوان صورت سود و زیان جامع طراحی شده است. صورت سود و زیان جامع، کلیهی درآمدها و هزینهها اعم از تحققیافته و تحققنیافته را به اطلاع گروههای مختلف میرساند. همچنین مواردی که در صورت سود و زیان لحاظ نشده بود را نیز پوشش خواهد داد. صورت سود و زیان جامع، شامل مواردی مثل تعدیلات سنواتی، سود یا زیان خالص دوره بر اساس صورت سود و زیان، سایر درآمدها و هزینههای شناسایی شده مانند داراییهای ثابت مشهود، تسعیر داراییها ، بدهی های ارزی و … میباشد.
۴. صورت جریان وجوه نقد از انواع صورتهای مالی در بورس
صورت جریان وجوه نقد
گردش پول نقد به مثابه خون حیاتبخشی است که در شریان شرکتها جریان دارد. بنابراین یک شرکت بدون پول نقد نمیتواند حیاتش را ادامه دهد. صورت جریان وجوه نقد، گردش نقدینگی در شرکتها در طول یک سال را مشخص مینماید. مهمترین ویژگی این نوع از صورتهای مالی در بورس این است که منابع و مصارف وجوه نقد را به طور دقیق در طی یک سال مشخص خواهد کرد. صورت گردش وجوه نقد براساس اطلاعات موجود در صورت سود و زیان و ترازنامه محاسبه میشود. از آنجایی که بستانکاران نگران پرداختهای شرکت هستند، همواره بهدقت جریان نقدی شرکت را مورد بررسی قرار می دهند. در حقیقت، با بررسی این نوع از صورت مالی، جریانهای نقدی بالقوه آتی شرکت، قدرت نقدینگی، میزان قدرت پرداخت دیون، انعطافپذیری مالی و کیفیت درآمد شرکت قابل ارزیابی میباشد.
چه کسانی از صورتهای مالی در بورس استفاده میکنند؟
در حالت کلی، استفادهکنندگان صورتهای مالی در بورس به دو گروه درونی و بیرونی شرکت تقسیمبندی میشوند. منظور بازار مالی و انواع آن از استفادهکنندگان درونی، مدیران شرکتها هستند. واضح است که برای این دسته از افراد محدودیتی در اخذ گزارشات مالی وجود نخواهد داشت. مدیران هرطور که تمایل داشته باشند، میتوانند این گزارشها را از حسابداران خود دریافت نمایند. اما استفادهکنندگان بیرونی صورتهای مالی همان سرمایهگذاران بالقوه و بالفعل هستند. این افراد طبق استانداردهای حسابداری و سازمان بورس گزارشات مالی را دریافت میکنند و بر همین اساس اقدام به تصمیمگیری برای سرمایهگذاریهای خود مینمایند.
نکته: اگر به قسمت اطلاعیههای سایت کدال مراجعه کرده باشید، احتمالاً دو اصطلاح حسابرسی شده و حسابرسی نشده برای بررسی صورتهای مالی در بورس به چشمتان خورده است. منظور از گزارشات حسابرسی شده، گزارشهایی هستند که توسط یک موسسهی حسابرسی که به عنوان ناظر در خارج از شرکت فعالیت میکند، بررسی و تایید شده است. اما صورتهای مالی حسابرسی نشده، گزارشاتی هستند که توسط حسابداران خود شرکت تهیه و گزارش شدهاند. تمام شرکتهای بورسی ملزم به ارائهی گزارشهای میان دورهای ۶ ماه و پایان سال مالی خود، به صورت حسابرسی شده هستند.
سخن آخر
در این مقاله از سایت آموزش و استخدام چراغ ، انواع صورتهای مالی در بورس که در مباحث تحلیل بنیادی بورس قرار میگیرد را مورد بررسی قرار دادیم. ( اگر میخواهید درباره تحلیل بنیادی بورس بیشتر بدانید آموزش ویدیویی تحلیل بنیادی مقدماتی را از دست ندهید.)
همانطور که گفتیم این صورتهای مالی به عنوان ابزار مهمی برای مدیران شركتها، صاحبان سرمایه، بستانكاران و سرمایهگذاران به شمار میآیند. آنها با تجزیهوتحلیل این صورتها میتوانند از وضعیت مالی شرکتهای سهامی موردنظرشان در گذشته، حال و آینده با خبر شوند و راجع به آن قضاوت كنند. چراغ به عنوان یک سامانهی هوشمند آموزش، کاریابی و استخدام میکوشد تا با بیان نکات مهم در زمینهی آموزش بورس به تمامی علاقهمندان برای ورود به بازارهای مالی و سرمایه کمک نماید. دورههای آموزشی در بخش آموزش آنلاین بورس این سامانه، بهروزرسانی میشوند.
بازارهای مالی و معرفی انواع آنها
بازارهای مالی دستهای از انواع بازارها هستند؛ بنابراین شاید بهتر است یک نگاه کلی به مفهوم بازار بازار مالی و انواع آن داشته باشیم و بعد برویم به سراغ موضوع بازارهای مالی.
همانطور که همگی میدانیم، بازار بهجایی گفته میشود که عدهای فروشنده با عدهای خریدار ملاقات میکنند. خریدار در ازای پرداخت مبلغی، کالا یا دارایی به دست میآورد.
خب، حال بازار مالی:
بازار مالی مکانی است که در آن افراد یا سازمانها به خریدوفروش کالا، خدمات، داراییهای مالی و… مشغولاند. در این بازارها قیمت یک دارایی بر اساس رابطه عرضه و تقاضا مشخص میشود و درواقع ذاتاً غیردستوری هستند.
بازارهایی مثل بازار مواد غذایی، بازار بورس و اوراق بهادار، بازار سکه، بازار ارز و در کل هر بازاری که بهنوعی تجارت در آن انجام میشود نوعی بازار مالی هستند.
مشاهده میکنیم که گستردگی بازارهای مالی بسیار زیاد است. برای شناخت بهتر این بازارها آنها را از نظر ماهیت چیزی که مورد معامله قرار میگیرد به چند دسته تقسیم میکنیم.
انواع بازارهای مالی
بازار کالا
بازار کالا قدیمیترین نوع بازار مالی است. هرجایی که در آن فروشندهها و مشتریان کالاهای فیزیکی جمع میشوند و تجارت میکنند، بازار کالا است. بازار کالا جایی است که کالاهای مربوط به نیازهای ابتدایی و ضروری انسان عرضه میشوند. کالاهایی مانند خوراک و پوشاک، دارو و … . در بازار کالا پول رایج هر کشوری نقش تسهیلکننده معاملات را دارد و کار را نسبت به زمانی که مبادله کالا به کالا انجام میشد راحتتر کرده است؛ و همانطور که گفته شد ارزش هر کالا بر اساس عرضه و تقاضا صورت میگیرد.
اگر عرضه زیاد و تقاضا کم باشد، باعث ایجاد رکود میشود؛ و اگر تقاضا زیاد و عرضه کم باشد، قیمت اجناس بالا میرود که اصطلاحاً به آن تورم میگویند. هر دوی این افراطوتفریطها میتوانند آسیبهایی را به اقتصاد یک کشور وارد کنند و همین علت سیاستمداران و اقتصاددانان تلاش زیادی برای ایجاد تعادل بین این دو میکنند.
البته خود بازار کالا هم شامل دستههای دیگری است که فعلاً از آن عبور میکنیم.
بازار خدمات
اما با رشد جامعه و تمدن انسانی، نوع دیگری از تقاضا به وجود آمد که دیگر کالاها جوابگوی آنها نبودند. مثلاً نیاز به خدمتکار، نیاز به آرایشگر، نیاز به مشاور، نیاز به تاکسی و… . با توجه به تقاضایی که برای این موارد ایجاد شد، افرادی هم به فکر عرضه این خدمات افتادند و همین باعث شد بازار مالی دیگری شکل بگیرد به نام بازار خدمات. در این بازار که روزبهروز به وسعت آن اضافه میشود، خدمت در ازای پول مبادله میشود.
بازار پولی
با افزایش نقدینگی مردم و خطراتی که نگهداری پول در خانه داشت، بانکها و مؤسسات مالی که بنیان بازار پولی بودند شکل گرفتند. بانکها پول مردم را نگهداری و امنیت آن را تأمین میکردند. تأمین امنیت در ابتدا توسط شوالیهها انجام میشد. بانکها در ازای این کار از مردم مبالغی را میگرفتند؛ اما کمکم این سازوکار وسعت بیشتری پیدا کرد. تا جایی که حکومتها متوجه شدند میتوانند برای کنترل نقدینگی مردم، از بانکها کمک بگیرند. بانکها با اختصاص بهره به سپردههای مردم، باعث جذب سرمایههای نقدی مردم شدند. از آنطرف پولهای جذبشده به تولیدکنندهها و صنعتگران وام داده میشد و بهره دریافت میشد.
حال دیگر درآمد بانکها از تفاوت نرخ بهره تسهیلاتی که تولیدکنندهها پرداخت میکردند با نرخ بهرهای که بانک به سپردهگذارها پرداخت میکرد به دست میآمد. با این روند تولید هم شکوفا میشد و مشکل نقدینگی هم برطرف میشد. این روند مدت زیادی جوابگو بود؛ اما زمانی که بحرانهای مالی ایجاد به وجود آمد، مردم برای دریافت سپردههایشان به سمت بانکها هجوم آوردند و باعث به هم خوردن نظم بازار شدند؛ بنابراین دولتها به این نتیجه رسیدند که بانکها و بازار پولی توان لازم برای کنترل نقدینگی در شرایط بحرانی را ندارند و بازار مالی و انواع آن باید فکر دیگری به حال این موضوع میشد.
بازار سرمایه
در این مرحله بازار سرمایه وارد کار شد. بازار سرمایه که از انواع بازارهای مالی است، شامل انواع مختلفی مثل بازار بورس و اوراق بهادار، اوراق قرضه و… است (در برخی منابع، اوراق قرضه در دستهای جداگانه به نام بازار بدهی قرار میگیرند. چراکه درواقع بدهی دولت به مردم هستند). حال مردم بهجای اینکه داراییهای خود را به بانکها بدهند، برای کسب سود بیشتر این پولها را در بازار سرمایه مثل بورس سرمایهگذاری میکردند؛ و به این صورت نقدینگی بهجای اینکه به بازار کالا و خدمات سرازیر شود و باعث گرانتر شدن همهچیز بشود، به سمت شرکتها هدایت میشد و تولید افزایش پیدا میکرد.
افزایش تولید باعث پاسخگویی بهتر به تقاضای بازار میشود که این هم از افزایش قیمت جلوگیری میکند. از طرفی به دلیل اینکه سرمایه شرکتها بهوسیله پول سهام مردم افزایشیافته است، نه وام، نگران بازپرداخت بهره وام نیستند و نیازی به افزایش قیمت در تولیدات خود ندارند. همه اینها باعث رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص داخلی یک کشور میشود که همه جامعه از دست آوردهای آن بهره میبرند.
آشنایی با بزرگترین بازارهای مالی جهانی
مهم نیست که در کدام یک از بازارهای مالی فعالیت دارید. برای اینکه بتوانید به خوبی تمامی اخبار و وقایع اقتصادی را رصد کنید می بایست با سایر بازار های مالی جهان نیز آشنا باشید. این امر برای شما که در یک بازار بین المللی مانند ارزهای دیجیتال فعالیت می کنید اهمیت بیشتری نیز پیدا می کند. به همین منظور تیم آموزشی کوین گراف این مقاله را برای آشنایی بیشتر با مهم ترین بازار های مالی در سراسر جهان تدارک دیده است.
بازارهای مالی یا Financial Market چیست؟
قبل از هرچیزی بهتر است کمی بیشتر با مفهوم بازارهای مالی (Financial Market) آشنا شویم. اگر بخواهیم بازارهای مالی را در یک جمله تعریف کنیم می توان این چنین گفت: به محلی که افراد حقیقی مانند خانوارها ،تریدرها و سرمایه گذاران خرد، همچنین افراد حقوقی مثل شرکت ها و کمپانی ها و یا حتی دولت ها می توانند به خرید و فروش یک دارایی با هزینه خیلی پایین بپردازند بازار مالی گفته می شود. حال این دارایی می تواند سهام یک شرکت، یک ارز دولتی و یا حتی کالا باشد.
در گذشته تمامی این مبادلات به صورت مستقیم صورت می گرفت. به طور مثال اگر می خواستید در فروش یک کمپانی سهیم باشید، می بایست مستقیماً سرمایه خود را به دست آنان می سپاردید و یک قرارداد شخصی تنظیم می کردید. با گذشت زمان و رشد جمعیت، کمبود یک مرجع برای داد و ستد بیش از پیش احساس شد و نتیجه آن پیدایش بازارهای مالی بود.
یکی از ویژگی ها و امتیازاتی که بازارهای مالی به وجود آوردند تعیین قیمت بود. قیمت ها در بازارهای مالی بر اساس بازار مالی و انواع آن عرضه و تقاضا تعیین می شوند و از آنجا که هر شخصی به این قیمت ها دسترسی دارد، امکان تقلب و تغییر در آن به حداقل می رسد. از دیگر خصوصیات بازارهای مالی می توان به جمع شدن حجم زیادی از سرمایه اشاره نمود که نتیجه آن رشد سرمایه بازار و قدرت گرفتن آن می باشد.
دیگر امتیاز استفاده از این مکان ها برای تجارت این است که هر شخصی با هر میزان توانایی مالی می تواند شروع به سرمایه گذاری و یا معامله کرده و در کل یکی از مهم ترین وظایف بازارهای مالی این است که اشخاصی که نیاز به سرمایه دارند را با سرماگذاران متصل کند.
معرفی بازارهای مالی جهانی؛
حال که با مفهوم بازارهای مالی آشنا شدید به معرفی مهم ترین این بازارها در سطح جهان می پردازیم:
۱- بازار سهام (Stock market)
بازار سهام که این روزها از محبوبیت بالایی در میان کاربران ایرانی برخوردار است به مکانی گفته می شود که در آن می توانید با خرید اوراق بهادار در مایملک و سود یک شرکت سهیم شوید. تمامی شرکت هایی که در این بازار شروع به فعالیت می کنند، نخست می بایست از فیلترهای دولتی رد شده و حوزه فعالیت و همچنین میزان دارایی آن ها کاملاً شفاف شود.
برای معیارسنجی ارزش یک گروه از شرکت ها، معامله گران و سرمایه گذاران به شاخص ها مراجعه می کنند. شاخص ها در واقع میانگینی از قیمت و ارزش سهام چند شرکت می باشند. از مهم ترین شاخص های بین المللی می توان به شاخص NAZDAQ ،S&P500 و DOW اشاره نمود.
۲- بازار تبادلات ارزی یا فارکس (Foreign Exchange)
بازار تبادلات ارزی که به اختصار Forex نامیده می شود بزرگترین بازار مالی حال حاضر جهان است. در این بازار بزرگترین شرکت های چند ملیتی، بانک ها و موسسات مالی بزرگ، انواع شرکت های بیمه و صادر کنندگان و وارد کنندگان فعالیت می کنند.
بخشی از این معاملات با هدف تأمین یک ارز صورت می گیرد. اما بیشترین حجم معاملات در این بازار متعلق به معامله گران بوده که با هدف کسب سود از نوسانات میان دو ارز انجام می شود. واسط مالی بین معامله گران در این بازار مانند بازار سهام کارگزاران هستند که با دریافت مبلغی به عنوان کارمزد، امکاناتی نظیر معاملات آتی، پوزیشن شورت و یا مارجین تریدینگ را در اختیار معامله گران قرار می دهند.
۳- بازار کالا (Commodity)
در این بازار همانطور که از اسمش پیداست، معامله گران به خرید و فروش انواع کالا می پردازند. این خرید و فروش هم جهت کسب سود از بالا رفتن یک کالای خاص مانند نفت و همچنین در جهت تأمین آن کالا صورت می پذیرد. سه دسته بندی کلی برای کالاهای این بازار در نظر گرفته شده است که شرح ذیل است:
– دسته Hard یا کالاهای سخت مانند طلا، نقره، سیمان و سایر فلزات گرانبها.
– دسته Soft مانند قهوه، غلات و انواع اقلام خوراکی.
– دسته Energy مانند نفت، گاز، بنزین، برق و زغال سنگ.
۴- بازار اوراق بهادار (Bond Market)
در این بازار سرمایه گذار می تواند در یک پروژه با محوریت خاصی که معمولاً از طرف دولت و یا هولدینگ های قدرتمند برای آن یک اوراق بهادار یا قرضه صادر می شود، مشارکت کند. این اوراق می توانند در خصوص اجرای یک پروژه اشتغال زایی، زیرساخت شهری و یا حتی تکنولوژی باشند. در مجموع این بازار بیشتر مناسب برای افرادی است که قصد سرمایه گذاری بلند مدت دارند و مثال ایرانی آن، اوراق مشارکت وزارتخانه ها در ایران است.
۵- بازار ارزهای دیجیتال (Cryptocurrency Market)
بازار ارزهای دیجیتال نسبت به سایر بازارهای مالی جهانی از وسعت و سرمایه کمتری برخوردار بوده که البته یک امر کاملاً طبیعی است. پیدایش بازار سهام به بیش از ۲۰۰ سال قبل باز می گردد در حالی که از تولد این بازار تنها کمتر از یک دهه گذشته است.
اما دلیلی که این بازار را نسبت به سایر بازارهای مالی متمایز کرده و باعث شده تا تبدیل به آینده دار ترین بازار مالی بین المللی شود، خود اقلامی هستند که در این بازارها معامله می شوند. وقتی در بازارهایی مانند بازار کالا به معامله می پردازید، اقلامی که شروع به خرید آن ها می کنید در انبارهایی دور از دسترس شما قرار داشته و شما هیچگاه نیازی به دریافت و استفاده از آنها ندارید.
حتی وقتی در بازاری مانند Forex شروع به خرید یک ارز مثل یورو می کنید، خرید شما صرفاً جنبه سرمایه گذاری داشته و اگر بخواهید این ارز را واقعا دریافت کرده و از آن استفاده کنید، باید یک سری مراحل خیلی پیچیده و هزینه بر را از سر بگذرانید که نتیجه اش این می شود که شما خرید همان مقدار ارز از صرافی شهر خودتان را ترجیح دهید. اما در بازار ارزهای دیجیتال با خرید یک رمزارز بازار مالی و انواع آن دقیقاً آن را دریافت کرده و می توانید با کمترین کارمزد به کیف پول شخصی خود منتقل کنید.
موضوع مهم دیگر مبحث کاربرد رمزارزها می باشد که روز به روز درحال پیشرفت بوده و بنا به سهولت در استفاده و انتقال آنان، از آینده درخشانی برخوردارند. شاید امروز شما نتوانید با در اختیار داشتن یک ارزدیجیتال به سوپرمارکت محلتان رفته و مایحتاج روزانه خود را تهیه کنید، اما با توجه به رشدی که این بازار و حتی تکنولوژی پشتیبان آن در حال تجربه است، هیچ بعید نیست که در ده سال آینده این امکان نیز برای شما فراهم گردد.
بازار مشتقه چیست؟
در صورتی که در بازار بورس فعال باشید، نام بازار مشتقه را شنیدهاید. بازار مشتقه یا Derivative Market یکی از انواع بازارهای مالی در کنار بازار سهام و اوراق بهادار است که شرایط و مقررات خاص خود را دارد. در بازار مشتقه قراردادهایی به صورت استاندارد وجود دارد که قیمت و شرایط آنها کاملا مشخص است. به طور معمول قراردادهای بازار مشتقه در بورس معامله میشود اما برخی از اوقات قراردادهای بازار مشتقه در بازار خارج از بورس نیز وجود دارد که براساس توافق میان طرفین معامله خرید و فروش میشود و شرایط آنها قابل تغییر است. در این مقاله ما قراردادهایی که در بازار بورس معامله میشود را توضیح خواهیم داد.
بازار مشتقه را میتوان بازار آتی یا آینده نیز خواند. یعنی بازاری که معاملات آن در لحظه حال انجام شده اما داد و ستد کالا یا خدمات به زمان معینی در آینده موکول میشود. در واقع در بازار مشتقه بر خلاف بازار آنی، دو طرف سرمایهگذاری در خصوص معامله کالا در زمانی معین در آینده، به توافق میرسند و در زمان مذکور، پول معامله پرداخت و کالا یا خدمات دریافت میشود.
بازار مشتقه برای چه معاملاتی خوب است؟
به طور کلی بازارهای مالی، اوراق و محصولاتی که در آنها معامله میشود برای تسهیل سرمایهگذاری، هدایت بهینه منابع مالی و تأمین درست نقدینگی ایجاد شده است. در بازارهای اقتصادی مدت زمانی طول میکشد تا یک محصول یا خدمت آماده شود. به عنوان مثال کالای تولیدی یک کارخانه، ممکن است سه ماه دیگر به مرحله بهرهبرداری و تولید برسد و این کارخانه برای پیش بردن فعالیتهای تولیدی خود، نیاز به درآمد دارد. یکی از روشهایی که میتوان ریسک عدم وجود نقدینگی را کاهش داد، مشارکت در بازار مشتقه است. به این صورت که یک سرمایهگذار، هزینههای احتمالی کارخانهدار را در قبال یک قرارداد معین و مشخص، متقبل شده و کارخانهدار نیز تضمین میکند در زمان تعیین شده، کالای مورد نظر را به دست خریدار خود برساند. این نوع داد و ستد و معامله کمک کرده تا چرخ اقتصاد بچرخد و ریسک فعالیتهای اقتصادی کاهش یابد.
ابزارهای بازار مشتقه کدامند؟
برای آنکه به خوبی بتوانیم با بازار مشتقه و نحوه فعالیت در آن آشنا شویم لازم است، ابزارهای بازار مشتقه را به خوبی بشناسیم. ابزارهای مشتقه نوعی از ابزارهای مالی هستند که از یک دارایی پایه مشتق شدهاند. به عبارت دیگر ارزش آنها با استفاده از ارزش یک دارایی دیگر تعیین میشود. داراییها پایه میتواند دو نوع زیر باشد:
- دارایهای مالی: ابزارهای مالی، شاخصهای مالی، نرخ ارز، نرخ بهره، سهام و .
- داراییهای کالایی: محصولات پتروشیمی، فلزات اساسی، طلا، زعفران، سکه و .
در این بازار همانند سایر بازارهای مالی، ابزارهای مختلفی وجود دارد که افراد براساس نیازمندیها و انتظارات خود از آنها استفاده میکنند. هر کدام از این ابزارها میتواند بر روی یک دارایی پایه از جمله مالی یا کالایی باشد.
مهمترین ابزارهای این بازار عبارت است از:
در ادامه به تعریف هر کدام از این ابزارها میپردازیم.
1- قرارداد اختیار معامله یا آپشن
در این نوع قرارداد، خریدار اختیار میتواند حق خرید یا فروش دارایی یا کالای مشخصی را، با قیمتی مشخص در آینده، داشته باشد. در واقع خریدار اختیار با پرداخت وجهی به فروشنده اختیار، اختیار خرید یا فروش کالا یا دارایی فروشنده را برای خود میکند.این مدل قرارداد، دو نوع قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش را شامل میشود.
در قرارداد اختیار خرید، خریدار این حق را دارد تا کالا یا دارایی مشخصی را در زمانی مشخص و با قیمت تعیین شده در صورت رضایت فروشنده، خریداری کند. اگر خریدار مایل به خرید نباشد میتواند خرید خود را انجام نداده و پول را پرداخت نکند، اما اگر مایل به انجام معامله باشد، فروشنده باید تعهدات قرارداد را اجرا کند. در قرارداد اختیار فروش، خریدار اختیار میتواند کالا یا دارایی مشخص با قیمت مشخص را در صورت تمایل، به فروشنده اختیار بفروشد. در این معامله نیز اگر خریدار اختیار فروش به دنبال ادامه دادن معامله خود باشد، فروشنده باید تعهد خود را اجرا کند، در غیر اینصورت اگر خریدار به دنبال حق خریداری خود نباشد فروشنده ملزم به اجرای تعهدات خود نیست.
برای روشن شدن موضوع حق خرید و فروش میتوان به مثالی اشاره کرد: ما در طول یک سال مایلیم از خدمات یک هتل مشخص بهره ببریم اما این امکان وجود دارد که در زمانی که ما مایل به استفاده از خدمات هتل هستیم، هتل ظرفیت نداشته باشد. برای اینکه ریسک عدم ظرفیت هتل را کنترل کنیم، با خرید حق استفاده از خدمات هتل، این امکان را برای خود ایجاد میکنیم تا هر زمانی که دلمان خواست از خدمات هتل بهره ببریم. هتل نیز به موجب مفاد این تعهدنامه ملزم است در زمانهای مذکور خدمات مورد نیاز را ارائه کند. حال اگر ما خواهان استفاده از خدمات هتل نباشیم، هتل این خدمات را ارائه نمیکند و ما نیز تنها مبلغ ابتدایی قرارداد معامله را پرداختهایم. در واقع میتوان گفت این نوع قراردادها برای پایین آوردن ریسکهای معاملاتی در بازار صورت میگیرد.
2- قرارداد آتی و پیمان آتی
قرارداد آتی همانطور که از نامش بر میآید قول و قرار برای داشتن یک معامله در آینده را میرساند. بر اساس قرارداد آتی خریدار تضمین میکند، در زمانی مشخص در آینده کالایی را با قیمت تعیین شده خریداری کند؛ و فروشنده نیز تضمین میکند کالایی را در زمان مذکور در اختیار خریدار معامله قرار دهد. خریداران قرارداد آتی میتوانند معامله خود را قبل از زمان سررسید به فرد دیگری بفروشند. خریدار قرارداد آتی به دلیل ریسک افزایش قیمت دارایی در آینده در این معامله وارد میشود و فروشنده قرارداد آتی برای ریسک کاهش قیمت دارایی اقدام به فروش دارایی خود میکند. برای تضمین انجام قرارداد، دو طرف معامله وجه تضمینی را به اتاق پایاپای بورس میدهند و در زمان سررسید خریدار وجه قرارداد را به فروشنده خواهد داد.
در بازار بورس ایران تاکنون قراردادهای آتی بر روی سکه، طلا، زیره، زعفران و پسته معامله شده است. برای معامله قراردادهای آتی، نیاز است مشتریان به کارگزاریهای معتبر بورس مراجعه کرده و کد آتی خود را دریافت کنند.
پیمان آتی نیز به قرارداد آتی شبیه است ولی تفاوت آنها این است که قرارداد آتی در بازار بورس معامله میشود اما پیمان آتی در بازار خارج از بورس وجود دارد. در پیمان آتی خریدار و فروشنده با هم بر معامله یک دارایی با قیمت، زمان و مشخصات مشخص با هم توافق میکنند.
3- قرارداد سلف
در قرارداد سلف، خریدار وجه دارایی مورد معامله را پرداخت میکند و فروشنده ملزم است که در تاریخ سررسید، کالا را به خریدار تحویل دهد. مزیت این نوع قرارداد برای خریدار این است که ریسک افزایش قیمت در آینده را برای خود کاهش خواهد داد و با افزایش قیمت دارایی در آاینده سود کسب خواهد کرد. فروشنده نیز میتواند از مبلغ دریافت کرده، هزینه و بدهیهای خود را کاهش دهد. به عبارت دیگر در این نوع قرارداد خریدار معامله یا کالا پول معامله و کالایی را که در آینده میخواهد دریافت کند را پیشپرداخت میکند. معامله سلف را میتوان به نوعی برعکس معامله نسیه دانست. در معامله نسیه، ابتدا کالا یا خدمت دریافت میشود و سپس در اینده وجه آن پرداخت میشود.
در بازار بورس ایران، قرارداد سلف موازی نیز وجود دارد که در آن خریدار یک معامله سلف میتواند آن را به فرد دیگری بفروشد.
4- قرارداد سوآپ
قرارداد سوآپ یا معاوضه، قراردادی است که براساس آن عواید حاصل از یک ابزار مالی خرید و فروش میشود. دارایی پایه حرف اول را در این نوع قرارداد که بیشتر به قراردادهای مشتقه خارج از بورس اختصاص دارد، میزند. دارایی پایهای که میتواند اوراق قرضه، وام، شاخص سهام و یا سبد داراییهای بورسی باشد. این نوع قرارداد بیشتر میان شرکتها بسته میشود. برای مثال دو شرکت با هم توافق میکنند که عواید حاصل از جریانهای نقدی خود را در تاریخی مشخص با هم عوض کنند.
کشف قیمت در بازار مشتقه
با توجه به تنوعی که در بازار مشتقه وجود دارد، نیاز است تا قیمت پایه محصولات عرضه شده در این بازار تعیین شود. کاری که با کمک بازار قراردادهای آتی صورت گرفته و کمک میکند سرمایهگذاران با خیال آسوده نسبت به معامله در این بازار اقدام کنند.
تفاوت بازار نقدی با بازار مشتقه چیست؟
در بازار نقدی معامله در لحظه صورت میگیرد اما در بازار مشتقه معامله برای قید زمانی آینده صورت میگیرد.
با توجه به اینکه معاملات بازار مشتقه برای زمان آینده است سرمایهگذاران باید با بررسی دقیق شرایط نسبت به سرمایهگذاری اقدام کنند تا دچار ضرر و زیان نشوند. به طور کلی فعالیت در هر بازاری نیازمند داشتن دانش آن بازار است. بازار مشتقه به دلیل پیچیدگیها و مقرراتی که دارد، باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد و سرمایهگذاران قبل از شروع معامله در این بازار، اطلاعات کافی را کسب کنند.
انواع استراتژی معاملاتی در بازارهای مالی
اقتصاددانان همواره به داشتن استراتژی در خصوص زمان اجرا و نگهداری معاملات تاکید میکنند. داشتن استراتژی معاملاتی در بازارهای مالی به افراد کمک میکند تا زمان ورود به بازار و خروج از آن را بازار مالی و انواع آن بشناسند. زمانی که برای یافتن این استراتژیها صرف میشود، میتواند برای هر فرد با فرد دیگر متفاوت باشد، چرا که این استراتژیها بر مبنای شخصیت هر معاملهگر تعریف میگردد. در این مقاله به بررسی انواع استراتژی های معاملاتی و معایب و مزایای هر یک پرداخته خواهد شد.
استراتژی معاملاتی اسکالپ (Scalp Trading)
ترید اسکالپ (Scalp) یک استراتژی معاملاتی در بازار Forex است. مدت زمان معاملات و سود حاصل از معاملاتی که با روش اسکالپ انجام میشود، محدود میباشد. به عبارت دیگر تعداد معاملات زیادی با سود کم، به صورت روزانه در این روش انجام میگیرد. معامله گرانی که از این استراتژی استفاده میکنند را اسکالپر (Scalper) مینامند. حال میخواهیم استراتژی اسکالپ را مورد بررسی قرار دهیم.
اگر به دنبال انجام معاملاتی با سرعت زیاد و سود اندک هستید، Scalp Trading روش مناسبی برای این کار میباشد. اسکالپرها در این روش معمولا بر روی نمودارهای 1 تا 5 دقیقهای تمرکز میکنند که سود حاصل از آن کم و یا اندکی بیشتر از حد ضرر است. یکی از روشهایی که در استراتژی اسکالپ مورد استفاده قرار میگیرد روش چتری است که در آن معاملهگران همزمان که معاملات بلند مدت خود را دنبال میکنند، معاملاتی در بازه زمانی کوتاه مدت، برای به حداکثر رساندن سود خود انجام میدهند. افراد مبتدی زمانی که قدم در این بازار میگذارند باید با نهایت دقت به معامله بپردازند و با تمرین بسیار و کسب تجربه، فرصتهای مناسب را به سرعت شکار کنند.
مزایای Scalp Trading
1- فرصت های معاملاتی مناسب، در تحرکات قیمتی کوچک بسیار بیشتر از تحرکات قیمتی بزرگ اتفاق می افتند.
2- زمانی که بازار راکد باشد، احتمال رخداد تحرکات قیمتی کوچک و سودآوری حاصل از آن برای معامله گران وجود دارد.
3- از آنجایی که میزان نوسانات در این بازارها زیاد است استفاده از این روش ریسک حاصل از معاملات را کاهش میدهد.
4- معامله گرانی که به صورت بلند مدت ترید میکنند نیز میتوانند از این روش در شرایطی که بازار روند مناسبی را در بازه زمانی بلند مدت دنبال نمیکند استفاده کنند.
معایب Scalp Trading
1- از آنجایی که سود حاصل از معاملات به روش اسکالپ اندک است معامله گر باید دقت زیادی در هنگام ترید داشته باشد تا معاملات وی در طول روز ضررده نباشند و سود بدست آمده از معاملات قبلی را ازبین نبرند.
2- معاملهگر باید سرعت بالایی در هنگام ترید داشته باشد تا در عرض چند ثانیه بهترین تصمیم را اتخاذ کند در غیر این صورت امکان بروز خطا در معاملات وی افزایش یافته و منجر به ضرردهی میشود.
استراتژی معاملاتی نوسانی (Swing Trading)
معاملات نوسانی یا Swing Trading یکی از روشهای معاملاتی در بازارهای مالی است که درآن افراد از معاملات کوتاه و میان مدت که بین چند روز تا چند هفته به طول میانجامد سود کسب میکنند. البته گاهی در این معاملات استثنا نیز وجود دارد که درآن ممکن است برخی معاملات بیشتر از چند ماه طول بکشند. تایم فریمی (TimeFrame) که معاملهگران از آن برای سیگنالیابی استفاده میکنند معمولا 4 ساعته یا زیر 4 ساعت است. در واقع اگر زمان انجام معاملات شما در بازار بیشتر از یک روز باشد، میتوان گفت که شما از روش Swing Trading پیروی میکنید. در این روش افراد ابتدا یک حرکت صعودی یا نزولی را برای آغاز معامله پیدا کرده و پس از رسیدن به حد سود مورد نظر خود از معامله خارج میشوند. بنابراین تشخیص درست زمان ورود و خروج از معاملات یک اصل اساسی در این روش می باشد که لازم است افراد بر روی آن تمرکز کنند.
مزایای Swing Trading
1- نسبت به معاملات روزانه، به زمان کمتری برای بررسی بازار و انجام یک معامله نیاز دارد.
2- از آنجایی که معامله به این روش تحمل نوسان زیاد بازار را دارد، با در دست گرفتن عمده نوسانات بازار، میزان سود بدست آمده از معاملات را به حداکثر میرساند.
3- در این روش با حداقل ریسک، میتوان به حداکثر سود رسید.
4- تسلط بر تحلیل تکنیکال به تنهایی برای معامله به این روش مناسب و کافی است.
معایب Swing Trading
1- پوزیشنهای باز شده در این روش، گاهی تحت تاثیر گپهای قیمتی و حجم معاملاتی که در ساعاتی از شبانه روز اتفاق میافتند ریسک حاصل از معاملات را افزایش میدهند.
2- در زمان بسته بودن بازار نیز ممکن است اتفاقاتی بیوفتد که بر معاملات روز بعد تاثیرگذار باشند.
3- معکوس شدن ناگهانی قیمتها میتوانند باعث ضررهای هنگفتی شوند.
4-غافل شدن از روندهای بلند مدت بازار یکی از معایب اصلی این روش میباشد.
استراتژی معاملاتی روزانه (Day Trading)
به معاملاتی که در بازارهای مالی در طول یک روز یا کمتر انجام میگیرند معاملات روزانه گفته میشود. افرادی که از این روش استفاده میکنند در طول روز تعداد معاملات زیادی را با تکیه بر روش تحلیل تکنیکال و استراتژی های مختلف، انجام میدهند. در این روش افراد با استفاده از اخبار مثبت و منفی، آمار اقتصادی ، درآمد شرکت ها و تعداد و حجم بالای معاملات ترید میکنند و ممکن است روزانه یک سهام را چندین بار خرید و فروش کنند یا به عبارتی دیگر زمانی که سهام در حال بالا رفتن است دست به خرید میزنند و در شرایطی که سهام سیر نزولی دارد اقدام به فروش آن میکنند و بدین طریق از احساسات بازار سود بدست میآورند. اگر میخواهید یک تریدر روزانه باشید بهتر است با مبالغ کم معاملات خود را آغاز کنید و پس از تمرین و کسب تجربه، به معاملات خود ادامه دهید چرا که کم تجربگی شما در این بازار به سود معاملهگران حرفهای میشود و به راحتی از اشتباهات شما در بازار به سودخود استفاده میکنند.
مزایای Day Trading
1- در بازار مالی و انواع آن این روش افراد از نوسان زیاد بازار استفاده کرده و به راحتی هنگام صعود یا نزول سهام وارد میدان میشوند.
2- معمولا افراد سهامهایی را خرید و فروش میکنند که نقدینگی زیادی به آن وارد شده است واین امر منجر به سهولت خرید و فروش و افزایش سودآوری معامله گران میشود.
3- معامله گران در این روش از نوسانات شدید بازار که ناشی از اخبار اقتصادی است درامانند و میتوانند از ضرر و زیان احتمالی خود پیشگیری کنند.
معایب Day Trading
1- این روش ترید با توجه به ریسک بالای معاملات و نوسان زیاد بازار، برای سرمایه گذاری با مبالغ بالا مناسب نیست.
2- معامله گران برای سودآوری در این روش و پیدا کردن فرصت های معاملاتی مناسب باید به سرعت و داشتن دانش کافی، در لحظه تصمیمگیری کنند، بنابراین این روش برای افراد مبتدی مناسب نیست.
در شکل زیر مقایسهای میان روشهای معاملهگری روزانه و نوسانی ارائه شده است.
مقایسه روشهای معاملهگری روزانه و نوسانی
استراتژی معاملاتی پوزیشن (Position Trading)
پوزیشن تریدرها (Position Trader)، دستهای از معاملهگران میباشند که سهام یا دارایی مورد نظر خود را با توجه به ارزش ذاتی آن، به طور بلند مدت خریداری میکنند. در این روش برخلاف روش Day Trading افراد خیلی نگران نواسانات روزانه بازار نیستند و تعداد معاملات آن ها در طول سال بسیار کم است. معاملات، بسته به زمان باز و بسته شدن پوزیشنها به دو دسته کوتاه و بلند مدت تقسیم میشوند. در واقع Position Trading بزرگترین تایم فریم معاملات را دربرمیگیرد از این رو شباهت بسیاری به پوزیشن هولدینگ دارد. در معاملات هولدینگ مدت زمان نگه داری سهام بازار مالی و انواع آن یا ارز دیجیتال طولانی تر از پوزیشن تریدینگ است. در این روش افراد با استفاده از تحلیل تکنیکال و به طور ویژه فاندامنتال، ابزارهای دیگری همچون نمودار فیبوناچی و میانگین متحرک، نقاط ورود و خروج معاملات را شناسایی کرده و سود کسب میکنند. پوزیشن تریدرها بهتر است برای معاملات خود حد ضرر (Stop Loss) تعیین کنند تا زمانی که بازار کاملا مطابق پیشبینی آنها پیش نرفت از ضرر و زیان احتمالی خود پیشگیری کنند.
معاملهگری به روش پوزیشن تریدینگ؛ ورود و نگهداری سهام به مدت چندین ماه
استفاده از روش معاملهگری پوزیشن در بازار بورس، که نسبت به بازارهای ارز دیجیتال و فارکس ثبات بیشتری دارد، میتواند گزینهای مناسب باشد. کارگزاری مدبر آسیا با بیش از 17 سال سابقه در زمینه بورس و داشتن کادری مجرب میتواند امکانات کاملی جهت افتتاح حساب کاربری و ارائه خدمات به روز معاملاتی در اختیار مشتریان گرامی قرار دهد. همچنین مراجعه به بخش آموزشی سایت مدبر آسیا، بستری مناسب جهت یادگیری اصول سرمایهگذاری و انجام معاملات در بازار بورس را برای کاربران فراهم میآورد.
مزایای Position Trading
1- در این روش، تریدر نیاز به صرف زمان زیادی ندارد و تا رسیدن پوزیشن به قیمت مناسب خود صبر میکند.
2- نسبت ریوارد به ریسک در این روش با توجه به حدضرر پایین بسیار مناسب است.
معایب Position Trading
1- در این روش چون تریدرها تعداد معاملات اندکی را انجام میدهند، ممکن است برخی از فرصتهای معاملاتی مناسب را ازدست بدهند.
2- تریدرها باید تسلطی کامل بر تحلیلهای تکنیکال و فاندامنتال داشته باشند تا بتوانند نقاط ورود به بازار را به خوبی شناسایی کنند و زمانی که قیمت به ارزش واقعی خود رسید دست به فروش بزنند.
شکل زیر خلاصهای از زمان نگهداری یک معامله برای هر یک از استراتژیهای نامبرده را نمایش میدهد.
انواع استراتژیهای معاملاتی
جمعبندی
در این مقاله به بررسی انواع استراتژیهای معاملاتی پرداختیم. همانطور که ذکر شد هر کدام از این استراتژیها مزایا و معایبی دارند.اما این تریدرها هستند که با توجه به هدف خود روش معاملاتی مناسب را انتخاب میکنند. در واقع اهمیتی ندارد که از کدام استراتژی استفاده میکنید. شما باید سراغ استراتژی بروید که با آن احساس راحتی کرده و تسلط کافی بر آن دارید. اما پیش از انتخاب روش معاملاتی خود باید بدانید که هدف شما از ترید چیست؟ آیا میخواهید به عنوان یک شغل به آن نگاه کرده و به صورت تمام وقت به آن بپردازید یا اینکه در کنار شغل اصلی خود از آن به عنوان افزایش درآمد خود استفاده کنید؟ از آنجایی که هیچ دو روزی در بازار مشابه هم نیست، تریدرها باید همواره در حال برنامهریزی برای معاملات خود باشند. همچنین نباید احساساتی عمل کنند تا با حفظ سرمایه اولیه خود به سود دست یابند. اگر در یک روز فرصتهایی مطابق با استراتژی خود پیدا نکردید، صبور باشید تا در طول معاملات خود مبالغی را ازدست ندهید. سعی کنید قبل از اقدام به انجام این گونه معاملات ابتدا یک حساب دمو یا آزمایشی در یکی از کارگزاری های معتبر باز کنید و تا مدتی با آن تمرین کنید. میزان مطالعات خود را افزایش داده و همواره اخبار مربوطه را دنبال کنید تا بتوانید بدون درگیر شدن با احساسات بازار معاملات خود را انجام دهید.
دیدگاه شما